Çalışma hayatınızın tamamlanmasının ardından öncelikli amacınız, ekonomik standartlarınızı korumak ve kendinize özgürce vakit ayırabilmek olur. Bunun yolu ise her ay düzenli maaş alabileceğin emeklilikten geçer. İş stresinden ve maddi kaygılardan kurtulmak için emekliliği dört gözle bekliyor olabilirsin. Türkiye’de emekli olmak için öncelikle belirli bir yaşa ulaşman ve prim gün sayını tamamlaman gerekir. Ülkelere göre emeklilik yaşı gibi bazı şartlar da değişiklik gösteriyor. Bu doğrultuda ülkelerin emeklilik sistemleri ve sigortalı çalışanlara sunduğu diğer imkânlar hakkındaki detayları öğrenmek isteyebilirsin.
Türkiye’de Emeklilik Sistemi
Türkiye’de emeklilik sistemi, SGK ve Bağ-Kur olmak üzere iki ayrı alanda inceleniyor. Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki emeklilik, sigortalı çalışanın ilerleyen yaşının ardından finansal yeterliliğe sahip olmasını amaçlar. Bağ-Kur emekliliği ise serbest meslek erbabı gibi kendi işini yapan çalışanların yaşlılık döneminde aylık almasını sağlar. Bağ-Kur’lular kendi primlerini yatırırken SGK’lıların ödemeleri işverenleri tarafından yapılır. Çalışanların hangi kapsamda emekli olduğu maaşları, yaş şartı ve prim gün sayısı gibi hususlarda belirleyicidir. Bu bilgiler ışığında SGK’dan emekliliğin nispeten daha avantajlı olduğunu söylemek mümkündür.
Türkiye’de emekli olmak isteyenlerin üç temel şartı yerine getirmesi gerekiyor. Bunlardan ilki, sigortalılık süresinin tamamlanması. Çalışanlardan belirli bir süre boyunca sigortalı olarak iş hayatına devam etmesi bekleniyor. Ancak bu şart yalnızca sigorta girişi 9 Eylül 1999 tarihinden önce olanları kapsar. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların emekli olabilmesi için belirlenen prim gün sayısını ve yaş koşulunu tamamlaması yeterlidir.
Avrupa’da Emeklilik Sistemi
Avrupa’da ülkelere göre emeklilik yaşı ve şartları birbirinden ayrılıyor. Avrupa’daki emeklilik sistemi incelendiğinde dağıtım ve fonlama olmak üzere iki ayrı sistem ön plana çıkar. Dağıtım bir diğer ifadeyle PAY-GO (pay-as-you-go), aktif çalışanların maaşlarından kesilen primlerle emeklilerin sosyal güvenlik harcamalarının ödendiği sisteme verilen isimdir. Yani bu modelde sigortalı çalışanlar, ödedikleri primlerle emeklilerin maaşlarını karşılar. PAY-GO sisteminde ülkelerdeki emeklilik sisteminin kuşaklar arasında devamlılığı hedeflenir.
Fonlama modelinde ise çalışanlar, tıpkı Türkiye’de uygulanan bireysel emeklilik sistemi gibi birikimlerinden yararlanır. Özetle bireysel emeklilik, çalıştığın süre boyunca bir nevi geleceğe yatırım yapmanı ve devlet katkısından yararlanmanı sağlayan sistemdir. Burada düzenli olarak biriken fon, emeklilik döneminde yaşam standartlarını koruyabilmen için önemlidir. Fonlama modelinde de bireysel tasarruflar emeklilik dönemine kadar birikmeye devam eder. Böylece emeklilerin yaşlılık döneminde refah seviyesini koruması da mümkün hâle gelir.
Amerika’da Emeklilik Sistemi
Amerika’da emeklilik sistemi, sigortalı çalışanların topladığı puanlar üzerinden ilerliyor. Bu sisteme göre çalışanlar, yılda en fazla 4 puan toplama hakkına sahiptir. Kümülatif bir şekilde ilerleyen puanlar 40’a ulaştığında ise emekli olmaya hak kazanılır. Buradan hareketle en yüksek sınırdan puan elde eden bir sigortalının yaklaşık 10 yıl sonra emekli olacağı söylenebilir. Puan sisteminde çalışanların yıllık kazançları göz önünde tutuluyor. Örneğin yıllık geliri 1.500 dolar civarında seyreden biri, en alt sınırdan puan toplayabildiği için nispeten daha geç emekli oluyor.
Asya’da Emeklilik Sistemi
Asya ülkeleri gerek nüfus oranlarının gerek aktif çalışan sayısının yüksekliği gibi hususlardan dolayı dünya genelinden ayrılan emeklilik sistemlerine sahip. Örneğin dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin, emeklilik şartlarını ikamet ve istihdam bölgelerine göre düzenler. Merkezî konumlarda yaşayan çalışanlara kırsal nüfusa kıyasla daha yüksek maaş ödenir. Ayrıca Çin’de emekli maaşları iş deneyimine göre de değişebiliyor. Asya’da emeklilik sisteminin uzun süredir bir reform sürecinden geçtiğini belirtmekte fayda var. Nüfus artış hızında düşüş gözlemlenen Asya ülkelerinin yakın zamanda emeklilik şartlarında değişikliklere gitmesi bekleniyor.
Ülkelere Göre Emeklilik Yaşları Nelerdir?
Ülkelere göre emeklilik yaşı ve tamamlanması gereken gün sayısı değişiklik gösterir. Üstelik Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bazı ülkelerde kadın ve erkek çalışanların emeklilik yaşları da birbirinden farklıdır. Avusturya ve Polonya gibi ülkelerde kadınlar için emeklilik yaşı 60 belirlenmiştir. Erkekler için emeklilik yaşı ise 65 olarak değişiklik gösterir. Öte yandan, ülkedeki çalışanların tamamını kapsayan ortak bir yaşın belirlendiği İspanya ve Almanya gibi ülkeler de mevcut.
Türkiye’de Emeklilik Yaşı
Türkiye’de emeklilik yaşını araştırırken farklı tarihlerle ve değişen şartlarla karşılaşmanız oldukça muhtemel. Bunun temelinde emeklilik koşullarını belirleyen kanunda dönem dönem yapılan düzenlemeler yatıyor. Örneğin 9 Eylül 1999’den önce sigortalı çalışmaya başlayan erkekler için 25; kadınlarda ise 20 yıl şartı bulunuyordu. Bu tarihten sonra ise sadece prim gün sayısı ve yaş koşulu aranmaya başladı. 2008’de yapılan bir değişiklikle de prim gün sayısı 7000’den 7200’e yükseltildi. Güncel kanuna göre Türkiye’de kadınlar 60; erkekler ise 65 yaşına girdiğinde emekli olmaya hak kazanıyor.
Avrupa Ülkelerinde Emeklilik Yaşı
Avrupa’da ülkelere göre emeklilik yaşı değişiklik gösteriyor. Ancak genel anlamda bu ülkelerdeki sigortalı çalışanların bir hayli geç yaşlarda emekli olduğunu söylemek mümkün. Aşağıda erkek ve kadın çalışanlar için ortak bir sınır belirleyen ülkeler bazında Avrupa’da emeklilik yaşı şartlarını görebilirsin:
- İtalya: 66 yaş + 7 ay
- Portekiz: 66 yaş + 4 ay
- İrlanda: 66 yaş
- Hollanda: 66 yaş
- Almanya: 65 yaş + 7 ay
- İspanya: 65 yaş + 6 ay
- Belçika: 65 yaş
Yunanistan, Avrupa’daki ülkelere göre emeklilik yaşı karşılaştırmasında ön plana çıkar. Ülkedeki sigortalı çalışanların emekli olmak için 67 yaşına ulaşmaları gerekir. Onu 66 yaş +7 ay şartıyla İtalya takip eder. Ayrıca ülkelere göre emeklilik yaşı kıyaslamasında Fransa ve Norveç’in 62 ile alt sıralarda yer aldığı gözlemleniyor.
Amerika’da Emeklilik Yaşı
Amerika kıtasındaki ülkelere göre emeklilik yaşı sınırları da tıpkı Avrupa gibi oldukça yüksek. Buradaki sigortalı çalışanlar 65 yaşına girdikten sonra emekli olmaya hak kazanır. Ülkede erken emeklilik gibi olanaklar da mevcut. Ancak bu yolu tercih edenlerin diğerlerine kıyasla daha düşük maaş aldığı biliniyor. Eksik maaş almayı kabul edenler için Amerika’da emeklilik yaşı 62 olarak belirlenmiştir. Kanada’da ABD ile benzer olarak erken emeklilik imkânı mevcut. Kanada’da sigortalı çalışanlar, eksik ücret almaları koşulunda 60 yaşında emekli olabilir.
Asya Ülkelerinde Emeklilik Yaşı
Asya kıtasında da ülkelere göre emeklilik yaşının değişiklik gösterdiği gözlemleniyor. Örneğin kalabalık nüfusuyla ön plana çıkan Çin’de kadınlar 55; erkekler ise 60 yaşında emekliliğe hak kazanır. Mavi yakalılar ise 50 yaşında emekli olabilir. Japonya’da bu sınır hem erkekler hem de kadınlar için 65 olarak belirlenmiştir. Ayrıca ülkedeki kurumsal çalışanlar, 70 yaşına kadar iş hayatına devam ediyor. İlerleyen dönemlerde nüfus artış hızındaki düşüşe bağlı olarak Asya’da emeklilik yaşı sınırları da daha üst seviyelere çıkarılabilir.
