Piyasa fiyatladı, FED 75 baz puanlık faiz artışını açıkladı!
❗ABD Merkez Bankası FED, 9,1% ile 41 yılın zirvesinde seyreden enflasyonla mücadele için 75 baz puanlık bir artırım daha yaptı. Böylece Haziran ve Temmuz toplantısında yapılan toplam 150 baz puanlık faiz artışı, 1980’lerin başından bu yana en sert sıkılaşma hamlesi oldu.
Oy birliği ile alınan kararda enflasyon ana sebep olarak gösterilirken Fed’in enflasyon risklerine karşı yüksek derecede dikkatli olduğu mesajı tekrarlandı. Enflasyonla ilgili FED’in 2%’lik hedefe dönme konusunda güçlü bir taahhüdü olduğu vurgulandı.
🗣︎ Powell’ın açıklamaları:
- “Enflasyonu düşürmek için takım olarak çabalıyoruz, bunun için gerekli tüm enstrümanlara sahibiz! Enflasyonu 2%’ye çekme hedefimiz için çalışıyoruz. 50 yılın en büyük işsiziliğiyle karşı karşıyayız! Ekonomik aktivitede yavaşlama var ama talep güçlü kalmaya devam ediyor.”
- “Son 2 yılda birçok badire atlatan ekonomimiz dirençli olduğunu kanıtladı. Süründürülebilir bir iş piyasası koşulları istiyorsak enflasyonu yüzde 2’lik hedefine getirmemiz çok önemli. İş piyasası inanılmaz derecede sıkı, fakat enflasyon çok yüksek. Bu koşullarda politika faizini 75 baz puan artırma kararı aldık. Buna ek olarak, bilanço daraltma sürecimize devam ediyoruz.”
- “Ürün ve hizmetlerdeki fiyat baskısı çok fazla ve stoklar zorlanıyor. Benzin ve yiyecek fiyatları Rusya-Ukrayna durumundan dolayı çok yüksek.”
- “Enflasyonu düşürmek için faiz artışlarının devam etmesi uygun. Bir dahaki toplantıda da artış olabilir, bunun için gelen verileri değerlendireceğiz. Yani bir bir sonraki toplantıda açıklanacak faiz artışlarının büyüklüğü gelen verilere bağlı olacak.”
- “Son göstergeler harcama ve üretimde yumuşamayı gösteriyor. Sıkı finansal koşullar var. İkinci çeyrekte iş sabit yatırımları düşmüş gözüküyor. Buna rağmen iş piyasası inanılmaz bir şekilde sıkı kaldı. İşsizlik oranı 50 yılın düşüğünde ve işe alımlar çok yüksek. Genel olarak, iş gücü piyasasısın güçlü olması bize hala talebin güçlü olduğunu gösteriyor. Enflasyon uzun vadeli yüzde 2’lik hedefimizin çok üzerinde seyrediyor. “
- “Faiz artışlarını bir noktada yavaşlatmak uygun olacaktır. Gerekirse daha büyük adım atmaktan imtina etmeyiz. Gerekli görülseydi, Fed faizi 75 baz puandan fazla artırırdı. Ek faiz artışları gelebilir. Her toplantıda verilere bakarak karar vereceğiz. FOMC, 2023’te faiz artışları öngörüyor, Eylül’de tahminler güncellenecek. Büyümenin potansiyel altında seyrettiği dönemde arz talebe yaklaşabilir.”
- Powell, “Peki, neden 100 baz puan artırmadınız?” sorusuna cevap olarak “Eğer gerekseydi daha büyük bir hamle yapmaya hazırdık.” cevabını verdi.
- “Bu yıl sonuna kadar faiz artışında 3-3,5 seviyesine geleceğimizi öngörüyoruz. Eylül toplantısına kadar pek çok veri noktasına sahip olacağız, kararımızı o verilere göre vereceğiz.”
- “Enflasyonu %2’ye çekmek bizim için birinci derece bir öneme sahip! Çekirdek ve manşet enflasyonu arasındaki farkı toplum bilmiyor ama bizim için çok önemli!”
- “Fiyat istikrarını sağlamadan güçlü bir istihdam pazarı koşullarını yaratamazsınız. Dolayısıyla fiyat istikrarını sağlamamak asla bir opsiyon değil!”
- Powell’a “Resesyonda olduğumuza inanıyor musunuz?” soruldu. Powell ise “Hayır. Ekonomide iyi çalışan yerler var. Büyüme geçen yıl fazlaydı. Şimdi düşmesi anlaşılabilir bir şey. İlk çeyrekte 2,7 milyon istihdam yapıldı, resesyonda olsaydık böyle olmazdı.” cevabını verdi.
Faizler ne zaman inecek? Bank of America stratejistleri FED’den gelecek sene resesyonla mücadele için faiz indirimi bekliyor. Stratejistler paylaştıkları notta “FED, faiz indirimiyle beraber iletişimini de sadeleştirmek için muhtemelen parasal sıkılaşmayı da sonlandıracak.” ifadesini kullandı.
- FED kararlarına yönelik swap sözleşmeleri ise Eylül ayında 50 baz puanlık bir faiz artışının beklendiğine işaret ediyor. Yine swap piyasalarında faizlerin aralık ayında 3,4%’te tepe yaptıktan sonra 2023’te düşmeye başlayacağı fiyatlanıyor.
Faiz artışlarının sonu resesyon mu? Bank of America ABD Başekonomisti Michael Gapen 2022’nin ikinci yarısından itibaren başlayacak ılımlı bir resesyon öngördü.
- Öte yandan geçtiğimiz günlerde eski ABD Hazine Bakanı Lawrence Summers “yumuşak inişin çok mümkün görünmediğini” söylerken, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ise ABD ekonomisinde resesyon yaşanacağına dair şimdilik herhangi bir işaret görmediğini ve iki çeyrekte de üst üste negatif büyüme yaşansa dahi bunun resesyon olarak nitelendirilemeyeceğini belirtti.
- Yellen’ın ardından ABD Başkanı Joe Biden da pazartesi günü yaptığı bir açıklamada resesyon beklemediğini belirtti.
- ABD Ulusal Ekonomik Konsey Direktörü Brian Deese ise ABD ekonomisinin ikinci çeyrekte 1 milyondan fazla istihdam yarattığını ve daha önceki resesyonlarda istihdam artışı olmadığını ifade etti.
- Öte yandan, Beyaz Saray sözcüsü Karinne Jean-Pierre’e perşembe günü açıklanacak GSYH verilerinin ülkenin resesyonda olduğunu gösterip göstermeyeceğinin sorulması üzerine “Şu anda işsizlik verileri anlamında tarihi bir anı yaşamaktayız. İstihdam oranlarına da bakın. Bunlar, bizim resesyonda ya da resesyon öncesi dönemde olduğumuzu göstermiyor.” ifadesini kullandı.
- Tüm bu tartışmalar “Beyaz Saray kuralları mı değiştiriyor?” sorusunu akıllara getirirken herkesin odağı FED’in faiz kararı sonrası artan endişelerle birlikte yarın açıklanacak büyüme verisinde olacak.
Sözlük
💸 Faizlerin Artması Neden Önemli?
Faiz oranlarını, verilen borç paranın fiyatı olarak düşünürsek, kredi (borç) çekmenin fiyatının artması hem bireysel harcamalarımız üzerinde hem de işletmelerin yeni yapacakları yatırımlar üzerinde etkiye sahiptir.
Faiz oranları arttığında, bankaların birbirlerinden aldıkları borç paranın fiyatı pahalılaşır. Dolayısıyla, bankalar da bu artışı hem bireysel hem de kurumsal müşterilerine yansıtarak, verdikleri her türden kredinin faiz oranını artırırlar.
Kredi çekmenin maliyeti arttığında ise insanlar daha az kredi ve kredi kartı harcaması yaparak borçlanmalarını ve harcamalarını kısarlar. Daha az harcama yapılması da, ekonomideki diğer bireylerin daha az para kazanması anlamına gelir. Aynı şekilde şirketlerin yapacakları yeni yatırımlar için çektikleri kredilerin maliyeti artacağından ötürü, işletmeler yatırımlarını ve dolaylı olarak gelecekteki üretimlerini de kısmış olurlar.
Bunlara ek olarak faiz, “karşılaştırmalı olarak” daha risksiz bir yatırım olduğu için, artan faiz oranları görece risksiz yatırıma olan talebi artırır ve ticari yatırımların azalmasına neden olur. Üretime dayalı reel yatırım veya hisse senedi aracılığıyla şirket ortaklığına dayalı yatırımlar yerine, daha kolay getiri sağlayan faiz tercih edilmeye başlanır. Üretimin ve yatırımların azalması, ülke ekonomisi için hem daha az iş imkânı hem de daha az gelir kaynağı demektir.
🤷🏼♀️ Faiz Neden Artırılır?
Faiz artırmak bu kadar kötü bir şeyse, neden faizler artırılır? Aslında bakarsak, parasal genişlemenin ve hızlı bir ekonomik büyümenin hedeflendiği bir zamanda faizlerin artırılması tercih edilmese de, kimi zaman faizlerin artırılması ülke ekonomisinin sağlığı için bir gerekliliktir.
⚠️ Faizlerin uzunca bir süre düşük kaldığı, ekonomideki parasal teşviklerle enflasyonun yükseldiği, yerel para biriminin değer kaybettiği ve ekonominin ısındığı bir ortamda, faizlerin artırılması enflasyonla mücadele de en önemli araçlardan biri haline gelir.
Günümüz ABD’si buna en güzel örneklerden biridir. Pandemi dönemiyle faizleri 0-25% aralığına çekip uzunca bir süre bu aralıkta bırakan FED, varlık alımlarını hızlandırarak ekonomiye para enjekte etmiş ve ABD ekonomisini canlandırmıştı.
- Varlık alımları ne demek? Halktan borç para almak için verilen borçlanma senetlerinin halktan para karşılığında geri satın alınmasıdır. Borçlanma senetleri FED’e geri dönmüş, halka da yeni basılan dolarlar verilmişti.
- FED bu geri alımlarını durdurarak, ekonomiye daha fazla para enjekte edilmesini engellemeyi planlıyor.
FED’in bu genişlemeci politikaları sonucunda ABD’de enflasyon son 41 yılın zirvesine çıktı. Bu yüzden FED, faizleri artırmayı ve varlık alımlarını durdurmayı planlayarak enflasyonla mücadele etmeye çalışıyor. Peki, bu mekanizma nasıl işliyor?
FED Faiz Artırırsa Ne Olur?
Yukarıda da faizin öneminden bahsettiğimiz gibi, faizlerin yükselmesiyle birlikte ekonomideki yüksek harcamalar ve borçlanmalar azalma eğilimine girer. Ürün ve hizmetlere olan talebin azalması ise fiyatlarının da azalması veya sabit kalması yönünde baskı oluşturur.
Faiz oranlarının artması, aynı zamanda risksiz yatırımın getirisini de artırır.
Bireyler ve kurumlar birikimlerini hisse senedi gibi daha yüksek riskli yatırım araçları yerine, daha düşük riskli faiz ve türevi yatırım araçlarına kaydırır. Böylece borsaya olan talep azalırken, dolaşımdaki para miktarı banka kasalarına gireceği için enflasyonda azalma eğilimine girer. Yurt dışındaki yatırımcılar arasından yüksek faizden yararlanmak isteyenleri de ülkeye çekerek, ülkedeki döviz miktarı artırır.
Enflasyonun azalması ve ülkedeki dövizin artması ise yerel para biriminin diğer para birimleri karşısında değer kazanmasına yardımcı olur.
📌 FED noktasında ise bu, ABD dolarının özellikle gelişmekte olan ülkelerin para birimleri karşısında değer kazanmasına yardımcı olur.
ABD dolarının değeri genellikle “DXY Endeksinden” takip edilir. ABD dolarının, endeksin içerisinde bulunan 6 para birimi karşısındaki değerini gösterir. Bu para birimleri, Euro (EUR), Japon Yeni (JPY), İngiliz Pound’u (GBP), Kanada Doları (CAD), İsveç Kronu (SEK) ve İsviçre Frank’ı (CHF) dır.
Yüksek faizin ülkeye getirdiği yabancı yatırımcıların uzun vadede hisse senedi veya yatırım fonu gibi yerel para cinsinden yatırım araçlarına da ilgi gösterme ihtimali vardır.
Geçmişte FED Faizleri Borsaları Nasıl Etkiledi?
ABD Merkez Bankası FED faiz oranlarını arttırdığında, Amerikan Doları’na yönelik “yatırım talebi” de artmaya meyillidir. Amerikan Doları daha fazla faiz getirisi sunacağı için uluslararası yatırımcılar ellerindeki yabancı döviz varlıklarını Amerikan Doları’na çevirmeye meyilli olabilirler.
Bunun sonucu olarak ise, Amerikan Doları diğer ülke para birimlerinin karşısında değer kazanırken, özellikle Türkiye’nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerin para birimleri değer kaybetmeye meyilli olur.
📉 Örneğin; FED faizlerinin 1,75% seviyesinden 2,50%’ye yükseldiği 2018 senesinde “Gelişmekte Olan Ülkelerin Para Birimleri Endeksi”ne bakacak olursak;
Kırmızı çizgilerle işaretlenen faiz artırımlarının ardından para birimlerinin değerlerinin düştüğünü görürüz.
📈 ABD Merkez Bankası FED’in faizleri 2,50%’den tekrar 1,75%’e düşürdüğü 2019 senesinde ise;
Kırmızı çizgilerle işaretlenen faiz artırımlarının ardından para birimlerinin değerlerinin düştüğünü görürüz.
📉 Faiz oranlarının hisse senedi piyasaları üzerindeki etkisini ise, S&P 500 endeksinin faiz oranları artırımlarına verdiği tepkilerden incelersek;
2018 senesinde FED’in faiz artırımlarını gerçekleştirdiği günün ardından endeks kısa vadede değer kaybetse de ilerleyen günlerde yükselişe geçmiş. 📈
📉 Yine aynı şekilde, faizlerin indirildiği 2019 senesinde ise;
Faiz indirimlerinin ardından endeks 2 kere düşüş, 1 kere de yükseliş yaşamış. Takip eden günlerde ise yine yükselişe geçmiş. 📈
- Öte yandan, faiz artışının etkileri sektörlere göre değişkenlik de gösterebilir. Yüksek faiz oranlarından fayda sağlayabilecek şirket ve sektörlere göre, FED’in kararı yatırımcılar açısından hisse senedi özelinde önem kazanır.
🔍 Peki, Sektörler?
🏦 Finans sektörü, ana gelir modeli olarak faize dayandığı için, faizlerin artması banka ve finans kuruluşlarının verdikleri kredilerden daha fazla gelir kazanmaları anlamına gelir.
⚡️ Enerji sektörü, yüksek enflasyon maliyetini kullanıcıların faturalarına yansıtabildiği ölçüde gelirlerini artırabilir. Yükselen bir enflasyon beklentisi de faiz oranlarını yükseltebilir.
- Düşük faiz oranları, borç paranın maliyetini düşüreceği için borçlanmalar ve harcamalar artabilir. Bu da yüksek enflasyon oluşturur.
📉 Neden faizlerin artması Tesla, Nvidia, Google veya AMD gibi hisseleri etkiliyor?
Nvidia (NVDA), Apple (AAPL), Microsoft (MSFT) veya Tesla (TSLA) gibi kasasına para giren büyüme şirketleri ve Rivian (RIVN), Airbnb (ABNB) veya Snapchat (SNAP) gibi zarar eden şirketlerin hisse senetleri fiyatlanırken, “şu anda kazandıkları” para değil, “gelecekte kazanmaları beklenen” para göz önüne alınır.
- İşte tam olarak bu yüzden bazı şirketler zarar etmelerine rağmen yüksek fiyatlanırken, bazıları da mevcut kazançlarının 60-70 katı üzerinden fiyatlanırlar.
📌 Gelecekteki paranın değeri ise faiz oranlarından direkt olarak etkilenir.
Faiz ve büyüme hisseleri arasındaki ilişkiyi, “time value of money” yani “paranın zaman değeri” dediğimiz kavram ile açıklayabiliriz. Şöyle düşünelim, biri gelse ve sana 1 milyon doları şu anda mı istersin? Yoksa 1 sene sonra mı? diye sorsa, nasıl cevap verirdin? Tabii ki o parayı şu anda almak istediğini söylersin. Hepimiz aynı cevabı verirdik.
Bu kararımız mantıksal sebeplerle alınmış olsun ya da olmasın, finansal olarak kesinlikle doğru bir karar olurdu. Çünkü şu anda aldığımız 1 milyon doları finansal bir enstrümanda değerlendirdiğimizde belirli bir yıllık getiri ile elimizde parayı artırabiliriz.
- Örnek olarak, yıllık 5% getiriden 50 bin dolar elde edebiliriz. Bu ise, “şu anki” 1 milyon doların değerinin, “1 yıl sonraki” 1 milyon doların değerinden 50 bin dolar daha fazla olduğunu gösterir.
Kilit nokta da işte tam buradadır. Getiri oranı ne kadar yükselirse, “gelecekteki paranın” değeri de “şu an”a oranla o kadar azalır. Bu getiri 10% olsaydı, gelecekteki 1 milyon dolar şu anki 1 milyon dolara kıyasla 100 bin dolar, 20% olsaydı da, 200 bin dolar daha az değerli olurdu.
İşte faiz oranlarının artması yani faizin kazandırdığı yüzdelik miktarın artması, Tesla veya Nvidia gibi büyüme hisselerinin gelecekte kazanmaları beklenen paranın değerini düşürür. Bu ise hisselerin fiyatlamalarını etkileyerek, değer kaybetmelerine yol açar.
🤿 Derine Dal: Büyüme hisselerine uygulanan bu değerleme yöntemine “Future Cash Flow” yani “Gelecekteki Nakit Akışı” adı verilir. Bu değerden, belirlediğimiz yıllık getiri oranını (yukarıdaki örnekte 5%’ti) düştüğümüz zaman, “Discounted Future Cash Flow” değerini, yani gelecekteki paranın değerinden, yıllık getirinin düşülmüş halini buluruz.
- Bu değer, yatırım yaptığımız şirketin gelecekte kazanacağı paranın değerini “en net” şekilde bize gösterir. Bu hesaplama yönteminde kullanılan yıllık getiri oranı ise genellikle ABD 10 Yıllık tahvil faiz oranıdır.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
