🛢️ Fosil enerji sektörü ve petrol fiyatları, son zamanlarda jeopolitik gerilimlerin etkisiyle dalgalı bir seyir izledi.

Özellikle Orta Doğu, Rusya ve diğer büyük petrol üreticisi bölgelerdeki politik ve askeri hareketlilikler, petrol fiyatlarının seyrinde oldukça etkili oldu. 

Tüm bu jeopolitik gelişmelerin gölgesinde, yatırımcıların gözü OPEC+ toplantısındaydı. Buna göre, OPEC+ üyeleri, dünya genelindeki zayıf talep ve diğer bölgelerden gelen yüksek arzla mücadele etmek amacıyla petrol üretimindeki üretim kesintilerini 2025 sonuna kadar sürdürme konusunda anlaştı. 

Üretim kesintilerine devam edileceğinin açıklanması, petrol şirketlerinin stratejileri üzerinde de belirleyici bir rol oynayabilir.

Dilersen bu gelişmelerin ışığında fosil enerji sektörünü ve hisselerin görünümünü birlikte inceleyelim.

OPEC+’ten Ne Beklenmeli?

Bu hafta sonu çevrimiçi olarak gerçekleşen OPEC+ toplantısında grubun üretim kesintisine 2025 yılı sonuna kadar devam etmesi kararlaştırıldı. Son toplantıda üretimin günde 2,2 milyon varil azaltma kararı alınmıştı.

OPEC+ grubunun uzun bir süredir petrol fiyatlarını 100 dolar seviyelerinde tutma amacıyla arz kesintisi yaptığı belirtilebilir. Ancak bu kesintiler, OPEC+ grubu içinde farklı katmanlar ve tarihlerle karmaşık bir yapı oluşturmuş durumda. 

Örneğin; bazı üyeler resmi kesintileri uygularken, diğerleri gönüllü kesintiler veya başarısız uygulamalar için tazminat kesintileri uyguluyor. Üstelik bu kesintiler farklı tarihlerde sona eriyor ve hesaplamalarda kullanılan metodolojiler de üye bazında farklılık gösteriyor.

Yani, grup içinde farklı uygulamalar olması piyasada belirsizliğe neden oluyor.

Özellikle Rusya, BAE, Kazakistan ve Irak’ın resmi rakamlardan daha fazla üretim yaptığına dair işaretler var. Bu fazla üretim ise petrol fiyatlarının beklenen seviyelerin altında seyretmesine neden oluyor.

OPEC+ yetkilileri, piyasa psikolojisinin de arz-talep dengesi kadar önemli olduğunun farkında. Ancak mevcut karmaşık durumun sadeleştirilmesi gerektiği düşünülüyor. Tüm üyeleri kapsayan, uygulanması daha kolay, tek bir kesinti katmanı ve tek bir sona erme tarihi olan bir yapı, piyasaya daha fazla netlik sağlayabilir.

OPEC+ grubu, bu üretim kapasitelerini değerlendirmek ve çıktı politikalarını 2025’e kadar güncellemek üzere bir sistem geliştiriyor. Bu sürecin tamamlanması ve daha düzenli bir yapıya kavuşması, Brent petrolün 100 dolarlık hedef fiyata ulaşılmasında önemli olabilir.

🇹🇷 OPEC+ Kararının Türkiye’ye Etkisi

OPEC+ kararları bölgesel jeopolitik dinamiklerle yakından ilişkili olabildiği için Orta Doğu’da yaşanan jeopolitik gelişmeler, Türkiye’nin enerji güvenliğini etkileyebilir ve volatiliteye neden olabilir.

Türkiye’deki petrol ve enerji şirketleri, özellikle ham petrol satışlarından gelir elde edenler, OPEC+’ın üretim kesintileri sonucunda yükselen petrol fiyatlarından olumlu yönde etkilenebilir.

Diğer yandan petrol fiyatlarının yükselmesi, enerji yoğun işletmeler için operasyonel maliyetleri artırabilir ve eğer şirketler bu maliyet artışlarını ürün fiyatlarına yansıtamazsa, marjlar üzerinde baskı izlenebilir.

Makroekonomik perspektiften bakıldığında ise yükselen enerji maliyetleri enflasyonu yukarı yönlü tetikleyebilir. Bu da TCMB’nin enflasyonla mücadele kapsamın sıkı para politikasını sürdürmesine ve büyümenin baskılanmasına neden olabilir. Ek olarak bu durum Türk Lirası üzerinde devalüasyon baskısına yol da açabilir.

💼 Yatırım Perspektifi: Ne Beklenmeli?

Goldman Sachs analistleri, 80 ile 90 dolar arasında değişen petrol fiyatlarının sınırlarının hissedarlar için cazip getiriler sunmasını ve hisse başına iyi büyüme sağlamaya devam etmesini öngörerek büyük petrol ve gaz şirketleri konusunda olumlu bir görüşlerini koruduklarını raporluyor. Analistler, gelecek yıllarda beklenen talep artışına rağmen petrol hizmetleri konusunda daha tarafsız bir görüşe sahip. Buna göre son yıllarda görülen konsolidasyon, yatırım kalitesini artırarak şirketlerin daha verimli çalışmasını ve daha tutarlı getiriler elde etmesini sağlıyor. 

Analistlere göre OPEC’in on yılın sonuna kadar pazar payını artırma fırsatı güçlü bir şekilde ortaya çıksa da önümüzdeki 2-3 yıl içinde, piyasayı sarsmadan üretim kapasitesini artırma olanağı çok sınırlı. Bu da OPEC dışı petrol üretiminin bu yıl zirveye ulaşmasında etkili olabilir.

Öne Çıkan Fosil Enerji Hisseleri

Aşağıda yer alan şirketler; piyasa değeri, kârlılık marjları ve değerleme çarpanlarına göre seçilmiştir. 

Türkiye Petrol Rafinerileri (TUPRS)

İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman’da bulunan dört rafinerisinde yıllık toplam 30 milyon tonluk ham petrol işleme kapasitesine sahip olan Tüpraş; Türkiye’nin en büyük sanayi şirketi ve enerji sektörünün lider oyuncusu olmanın yanında, Avrupa’nın 7. büyük rafineri şirketi ve Akdeniz havzasının en kompleks rafinerilerinden biri konumunda yer alıyor. Ditaş Denizcilik, Körfez Ulaştırma, Tüpraş Trading UK, Entek Elektrik ve Tüpraş Ventures iştirakleriyle Türkiye’nin önemli enerji şirketlerinin başında geliyor.

Akaryakıt, LPG, baz yağ gibi petrolün direkt etkili olduğu ürün üretimi yapan Tüpraş karbon ayak izini azaltmak için yenilenebilir enerjiye yatırımlar yaparak saf üretim hedefini 2035 yılına kadar 3 katına çıkartmayı planlıyor.

Son Bilanço Bize Ne Söyler?

TUPRS, enflasyon muhasebeli mali tablolara göre 2024 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre net dönem kârı 89% daralarak 320 milyon TL olarak gerçekleşti.

Ciroda geçen yılın ilk çeyreğine göre 3% artış yaşansa da FAVÖK 54% düşüş gösterdi.

FAVÖK ve net dönem kârının düşmesindeki ana sebeplerinden bir tanesi geçen yılın ilk çeyreğinde ortalama 83-85 dolar olarak gerçekleşen brent petrol bu yılın ilk çeyreğinde 77-80 dolar aralığında gerçekleşmesi oldu.

Akaryakıt fiyatlarındaki daralma şirketin kârlılığını etkilerken finansal yapı 51 milyar dolarlık net nakit ile güçlü duruyor.

Şirketin F/K oranı açıklanan dönem kârı sonrası son 1 yıllık ortalamasının üzerinde 6,05 olarak görünüyor.

Operasyonel kârlılığın bozulmasıyla birlikte FD/FAVÖK oranı da 1 yıllık tarihsel ortalamasının üzerinde 3,60 olarak görünüyor.

Dikkat Çeken Detaylar

• OPEC+ kararının etkisiyle brent petrol fiyatında olası bir yukarı doğru ivmelenme, akaryakıt fiyatlarına dolayısıyla Tüpraş’ın ürünlerine doğrudan pozitif katkı yapabilir.
• 6 Haziran’da Avrupa Merkez Bankası (AMB) tarafından gelebilecek faiz indirim hamlesi petrol fiyatlarının ivmelenmesine katkıda bulunabilir. Bu durum pozitif anlamda Tüpraş’ın kârlılığını etkileyebilir.
• Şirket, 2022-2035 hedefleri kapsamında sürdürülebilir rafinaj yatırımı kapsamında 2,3 milyar dolar yatırım harcaması 3 milyar dolarda kümülatif FAVÖK bekliyor.
• Yine aynı hedef kapsamında biyoyakıt tarafında sürdürülebilir yakıt üretimi için 600 milyon dolar yatırım harcaması yapan şirket 1,1 milyar dolar kümülatif FAVÖK bekliyor.
• Şirketin, 2022-2035 dönemi içerisinde sıfır karbonlu elektrik yatırımı, yeşil ve hidrojen yatırımı için yaklaşık 2 milyar dolar yatırım harcaması 1 milyar doların üstünde ise kümülatif FAVÖK beklentisi bulunuyor.
• Toplamda 10 yılda üretim kapasitesini 3’e çıkartmak isteyen şirket 2050 yılına kadar net karbon 0 olmak için 10 milyar dolar yatırım harcaması planlıyor.
• TUPRS hisseleri, analistlerin 12 aylık konsensus tahmini olan 216 TL’nin altında işlem görüyor. TUPRS hissesi hedef fiyatına göre 18% potansiyel getiri sunuyor.

Petkim Petrokimya (PETKM)

PETKM, Türkiye’nin petrokimyasal hammadde ihtiyacının 11%’ini karşılayarak Ege bölgesinin en büyük ihracatçı konumunda bir şirkettir. Hammadde ihtiyacının yanı sıra Türkiye’deki petrokimyasal ürünlerin yaklaşık 15%’ini üreten şirket 80’den fazla ülkeye ihracat gerçekleştirmektedir.

Şirketin ürettiği ürünlerin yanında basitçe hammaddeler Alifatikler, petrol ürünleri veya doğal gazın yüksek sıcaklıkta kırılmasıyla elde edilen bütadien, butilenler, propilen, propan, asetilen, etilen, etan gibi hammaddelere uygulanan yöntemler; Aromatikler, naftalin, ksilenler, toluen, benzen ve naftanın katalitik dönüşümü ile sağlanan diğer doymamış siklik hidrokarbonlar gibi ham maddelere uygulanan işlemlerin faaliyetlerinden oluşuyor.

Basitçe anlatmak gerekirse şirket, petrolün plastiğe, ambalaja, boruya veya boyaya hammadde olarak işlenmesini ve hammadde üretimi gerçekleştiriyor.

Son Bilanço Bize Ne Söyler?

PETKM, enflasyon muhasebeli mali tablolarda ilk çeyrek sonuçlarına göre talepteki daralmanın sonucu olarak cirosunu TL bazlı 1% artırdı.

Geçen senenin ilk çeyreğinde 1,4 milyar TL FAVÖK zararı açıklayan şirket bu senede yalnızca 1,8 milyon TL FAVÖK elde etti.

Son 2 senede nafta etilen makasının daralması ve talepteki daralma şirketin kârlılığını ciddi ölçüde etkilemeye devam ediyor.

Şirket geçen senenin aynı dönemine göre enflasyon muhasebeli mali tablolarda 3,3 milyar TL net dönem zararı açıklamış görünüyor. Bu sene ilk çeyrekte net dönem kârı ise 870 milyon TL olarak açıkladı.

Star rafinelerinden gelen net kâr rakamıyla beraber F/K oranını 4,18 gibi görece makul seviyede tutsa da operasyonel kârlılıktaki daralma sonucu FD/FAVÖK oranı FAVÖK’ün yıllık olarak zararda kalmasından ötürü negatif kalıyor.

2024’ün ilk çeyreğinde 870 milyon TL 2023 12 aylıklarda ise 7,4 milyar TL net dönem kârına sahip olan şirketin güncel net borcu 30 milyar TL olarak gözüküyor.

Net borcun bu denli yüksek olması ve operasyonel kârlılığın düşük olması şirketin finansal yapısı hakkında soru işareti oluşturuyor.

Dikkat Çeken Noktalar

• Petrol fiyatlarında yaşanabilecek olası bir düşüş nafta-etilen makasının açılmasıyla şirketin kârlılığını pozitif yönde etkileyebilir.
• OPEC+ kararıyla beraber Avrupa Merkez Bankası’nın faiz indirim sürecine girme olasılığı brent petrolün yukarı ivmelenmesi için ekstra bir yük oluşturabilir. 
• Şirketin kısa vadeli borçlarını dönen varlıklar ile karşılayıp karşılayamayacağını gösteren cari oran rasyosu 0,78 ile eşik değerin altında (negatif) kalıyor.
• Dünyanın en büyük yatırım ve finansal araştırma kuruluşlarından biri olan Morningstar’ın PETKM hisselerine biçtiği içsel fiyat, şirketin güncel finansal durumunda 27,41 TL olarak gözüküyor. PETKM hissesi hedef fiyatına göre 33,7% potansiyel getiri sunuyor.

Aşağıda yer alan şirketler; piyasa değeri, kârlılık marjları ve değerleme çarpanlarına göre seçilmiştir. 

ExxonMobil (XOM)

ExxonMobil, küresel petrol ve doğal gaz endüstrisinin önde gelen şirketlerinden biri olarak, geniş kapsamlı petrol arama ve üretim faaliyetleri ile tanınıyor. Şirket, dünya çapında petrol keşfi, sondaj ve üretimi gerçekleştirerek enerji sektöründe büyük bir oyuncu rolü oynuyor. 

Özellikle, zorlu koşullar altında bile yüksek verimlilikle petrol çıkarma konusundaki uzmanlığı, ExxonMobil’i bu alanda öne çıkarırken şirket, sofistike sondaj teknikleri ve yenilikçi üretim metodolojileri kullanarak petrol rezervlerinden maksimum verim almayı hedefliyor ve bu sayede, küresel enerji talebini karşılamada kritik bir rol üstleniyor.

Son Bilanço Bize Ne Söyler?

ExxonMobil’in ilk çeyrek bilançosu beklentiyi karşılayamadı. Buna göre ExxonMobil, yıllık 28% azalışla 8,2 milyar dolar net kâr bildirdi. Hisse başına kâr ise 2,19 dolar olan piyasa beklentisinin altında, 2,06 dolar olarak gerçekleşti.

Net kârdaki düşüşün doğalgaz fiyatlarının gerilemesi ve rafineri marjlarındaki düşüş gibi sektörel faktörlerden kaynaklandığı dikkat çekiyor. Özellikle, doğalgaz fiyatlarının ve rafineri marjlarının geçen yılki yüksek seviyelerden normale dönmesi, gelirler üzerinde baskı yaratıyor.

Diğer taraftan, Exxon’un kimyasal ürünler faaliyetlerinin daha düşük Kuzey Amerika hammadde maliyetlerinin ve elde edilen yüksek marjların etkisiyle olumlu bir tablo sunduğu söylenebilir. Bu segmentteki gelirler, geçen yılın aynı çeyreğine göre 414 milyon dolar artıla 785 milyon dolara yükseldi.

Exxon, ayrıca Guyana’da devam eden yatırımlarından kaynaklanan üretim artışıyla dikkat çekiyor. Guyana operasyonlarındaki günlük üretim, rekor düzeyde 600.000 varil petrol eşdeğerine ulaştı. Şirketin bu bölgedeki başarısı, gelecekteki büyüme stratejisinde önemli bir rol oynamaya devam ediyor. Exxon’un CEO’su Woods da bilanço sonrası açıklamalarda Guyana’daki üretimin şirket için büyüme ve bölge halkına fayda sağladığını vurguladı.

Ek olarak, Exxon CEO’su Woods, Orta Doğu ve Rusya’daki jeopolitik olayları yakından izlediklerini ve bu durumların operasyonları üzerinde önemli bir etkisi olmadığını belirtti. 

Diğer yandan hissedar değerine de önem veren Exxon, bu çeyrekte 3,8 milyar dolar nakit temettü ödemesi ve 3 milyar dolar hisse geri alımı olmak üzere hissedarına toplamda 6,8 milyar dolar dağıtımda bulundu.

Sonuç olarak Exxon, jeopolitik belirsizlikler ve düşük doğalgaz fiyatlarına rağmen güçlü görünümüyle uzun vadeli büyüme potansiyelini korumaya odaklanıyor.

Dikkat Çeken Noktalar

• XOM hisseleri çok düşük volatilitede işlem görüyor.
• Şirketin brüt kâr marjı 31,9% seviyelerinde bulunurken net kâr marjı 9,8% seviyesinde bulunuyor.
• Şirketin 18% Borç/Özsermaye oranıyla çok düşük borçluluk oranına sahip olduğu belirtilebilir.
• ExxonMobil’in 16% özkaynak kârlılığı ile sektör ortalamasının (18,3%) hafif altında olduğu belirtilebilir. 
• Kârlılık göstergesi olan Kullanılan Sermayenin Getirisi (ROCE) oranı pandemi döneminde denk gelen üç yıl önce -0,7% seviyesinde bulunurken güncelde 15,3% seviyesinde bulunuyor.
• Şirketin PD/DD oranı 2,2 ile makul seviyede bulunuyor. F/K oranı ise 13,7 ile endeks ortalamasının altında fakat sektör ortalamasının (13,2) hafif üstünde bulunuyor.
• Exxon’un PEG oranı 1,0 ile büyüme beklentilerine göre adil fiyat görünümüne işaret ediyor.
• Şirketin temettü verimliliği 3,3% seviyesinde bulunuyor.
• XOM hisseleri, Wall Street analistlerinin konsensus tahmini olan 136,87 doların altında işlem görüyor. XOM hisseleri, hedef fiyatına göre 20,1% potansiyel getiri sunuyor.

Chevron (CVX)

Küresel çapta tanınan bir petrol ve gaz şirketi olarak enerji sektöründeki liderler arasında yer alan Chevron, petrol ve doğalgaz arama, üretim, rafinasyon ve dağıtım alanlarında geniş bir faaliyet yelpazesi sunuyor. Özellikle, yüksek kapasiteli rafinerileri ve dünya genelindeki petrol kuyuları ile ön plana çıkan şirket, yenilikçi teknolojileri ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına olan yatırımlarıyla da dikkat çekerek geleneksel petrol ve gaz operasyonlarını modern enerji gereksinimleriyle uyumlu hale getirmeyi amaçlıyor. 

Son Bilanço Bize Ne Söyler?

Chevron, yılın ilk çeyreğinde Wall Street beklentilerini aşsa da şirketin net kârı geçen yılın aynı dönemine göre düşüş gösterdi. Bunun sebepleri arasında rafineri satış marjlarının düşmesi ve uluslararası doğalgaz fiyatlarının gerilemesi belirtilebilir. Şirketin hisse başına kârı 2,93 dolar ile 2,87 dolar beklentisinin üzerinde gerçekleşse de gelirler 48,72 milyar dolar ile analistlerin beklentisi olan 50,66 milyar doların altında kaldı.

ABD’de rafineri işletmelerinin kârları yarı yarıya düşerken, uluslararası rafineri kârları da yaklaşık 60% azalış kaydetti. ABD’deki petrol ve gaz işletmelerinden elde edilen kârlar, yüksek satış hacmi sayesinde geçen yıla göre 16% artışla 2 milyar dolara yükseldi. Chevron, özellikle Permian ve Denver-Julesburg havzalarındaki güçlü üretim sayesinde ABD’de günlük 1,57 milyon varil üretim gerçekleştirdi.

Doğalgaz fiyatlarının bu yıl 37% düşmesi ve dağıtım marjlarının azalması, Chevron’un kârlılığını baskıladı. Ayrıca, şirketin uluslararası petrol ve gaz kârları incelendiğinde yıllık bazda 6% düşerek 3,2 milyar dolar olduğu görülüyor.

Diğer yandan Chevron, Hess (HES) ile olan satın alma işleminin 2024 yılında tamamlanmasını bekliyor ve bu anlaşmanın ExxonMobil (XOM) ile yaşanan hakemlik mücadelesine rağmen devam etmesi öngörülüyor. 

Chevron’un Hess’i bünyesine katması sonucunda Chevron, Guyana’daki stratejik bölgelere erişerek büyüme potansiyelini destekleyebilir.

Dikkat Çeken Noktalar

• Şirketin brüt kâr marjı 39,5% olurken net kâr marjı 10,5% seviyesinde bulunuyor.
• CVX hisseleri oldukça düşük volatilitede işlem görüyor.
• Şirketin Net Borç/Özsermaye oranı 13,5% ile oldukça düşük seviyede borçluluk oranına işaret ediyor.
• Şirketin PD/DD oranı 1,8 seviyesinde bulunuyor. F/K oranı ise 14,4 ile ile endeks ortalamasının altında fakat sektör ortalamasının (13,2) üstünde bulunuyor.
• Chevron’un PEG oranı 1,7 ile büyüme beklentilerine göre sınırlı yüksek fiyat görünümüne işaret ediyor.
• CVX’in 12,6% özkaynak kârlılığı ile sektör ortalamasının (18,3%) üstünde olduğu belirtilebilir.
• Kârlılık göstergesi olan Kullanılan Sermayenin Getirisi (ROCE) oranı pandemi dönemine denk gelen üç yıl önce -2,5% seviyesinde bulunurken güncelde 11,1% seviyesinde bulunuyor.
• Şirketin temettü verimliliği 4,1% seviyesinde bulunuyor.
• CVX hisseleri, Wall Street analistlerinin konsensus tahmini olan 187,20 doların altında işlem görüyor. CVX hisseleri, hedef fiyatına göre 18,3% potansiyel getiri sunuyor.

Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı

Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: Simply Wall St, Finnet2000, KAP, StockRover, Goldman Sachs