İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi taşıyan helikopter, İran’ın kuzeybatısında düştü. İran devlet televizyonu, kaza yerinde hayatta kalan olmadığını bildirdi.
Cumhurbaşkanı Reisi, Azerbaycan ile ortak bir barajın açılışından dönüyordu. İran Dışişleri Bakanı’nın da içinde bulunduğu helikopterin yoğun sis ve zorlu hava koşulları nedeniyle kontrolünü kaybettiği biliniyor.
Çoğu kişinin aklına suikast ihtimallerini de getiren bu trajik ölüm, piyasalar perspektifinde volatiliteye de neden oldu.
Bu yazıda İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin ölümünün küresel piyasalara, emtia görünümlerine ve Borsa İstanbul’a olası etkilerini değerlendireceğiz.
Bir Adım Geriden
İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopter kazası, İsrail ve İran destekli Hamas arasındaki Gazze savaşının gölgesinde gerçekleşti. Bu çatışma, İran’ı İsrail ile potansiyel bir gerilime biraz daha yaklaştırdı. İran destekli Husiler gibi diğer gruplar da ABD üslerine ve Kızıldeniz’deki ticari gemilere saldırarak bu gerilimi artırdılar. Dolayısıyla, Reisi’nin ölümü jeopolitik gerilimin oldukça yüksek olduğu bir zamanda gerçekleştiği söylenebilir.
İran’ın Yüce Lideri Ayetullah Ali Hamaney, ülkedeki işleyişin bu olaydan etkilenmeyeceğini belirtti. Hamaney’in bu açıklaması, olayın yönetim üzerindeki olası etkilerini hafifletmeye yönelik bir girişim olarak değerlendirilebilir.
Şimdilik Reisi’nin yerine Cumhurbaşkanı Yardımcısı Mohammad Mokhber geçecek ve 50 gün içerisinde yeniden seçim gerçekleşecek.
Hamaney’in muhtemel halefi olarak görülen Reisi, 2021’de İran’ın başkanı olarak seçilmişti. Bu kazanın Reisi’nin potansiyel halefiyetini ve İran’ın iç siyasetindeki dengeleri nasıl etkileyeceği ise belirsizliğini koruyor.
Reisi’nin ölümü, İran’ın zaten karmaşık olan ekonomik ve politik durumunu daha da belirsiz bir hale getirebilir. Ülke, yüksek enflasyon ve ekonomik zorluklarla mücadele ederken, bu tür bir liderlik krizi, İran’ın iç ve dış politikasında önemli değişikliklere yol açabilir. Reisi’nin varisi, özellikle petrol üretimi ve ekonomik büyüme konusunda önemli zorluklarla karşılaşabilir.
Jeopolitik Etkiler ve Petrol Piyasaları
Bu olay, İran’ın iç siyasetinde ve bölgesel jeopolitik dengelerde önemli bir dönüm noktası olabilir. Cumhurbaşkanı Reisi’nin trajik vefatı, hem iç politikada hem de İran’ın bölgesel konumunda derin etkiler yaratacak gibi görünüyor. Bu durum, İran’ın gelecekteki politik ve ekonomik stratejilerini şekillendirmede belirleyici olabilir.
Petrol piyasaları için jeopolitik faktörler ön planda olduğu için İran’ın üretim seviyelerini hatırlamakta fayda var.
Ülke, son birkaç yılda üretimini artırdı ve çoğunlukla Çin’e petrol ihraç ediyor. İran, şu anda günlük 3 milyon varil üzerinde üretimle 2019’dan bu yana en yüksek seviyede üretim gerçekleştiriyor ve bu da onu OPEC üyeleri arasında üçüncü büyük üretici koltuğuna yerleştiriyor. Ancak kapasite kısıtlamaları göz önünde bulundurulduğunda İran’ın üretimi ne kadar artırabileceği konusunda soru işaretleri var.
İran Cumhurbaşkanı’nın ölümüyle ilgili endişelerin 1 Haziran’da yapılacak olan OPEC+ toplantısına nasıl bir etki yapacağı yakından takip edilecek.
Petrol piyasası, İran’dan gelen haberlerden neredeyse etkilenmemiş gibi görünüyor. Güncelde Brent petrol, hafif bir yükselişle işlem görürken hâlâ varil başına 85 doların altında fiyatlanıyor. Şu ana kadar bu olayın arz kesintilerine veya politika değişikliğine yol açacağına dair bir işaret bulunmuyor.
İran, önemli bir petrol üreticisi olduğu için bu olay, petrol arzında potansiyel bir kesinti endişesine yol açabilir. Bu da, petrol ve doğal gaz fiyatlarında ani bir yükselişe sebep olabilir.
Küresel Piyasalara Olası Etkiler
İsrail-Hamas çatışmaları devam ederken İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopter kazasında vefat etmesi, jeopolitik gerilimin artmasına ve ABD borsalarında risk iştahının azalmasında etkili olabilir. Yatırımcılar, hisse senetlerinden çıkarak altın, gümüş, hazine tahvili ve ABD doları gibi daha güvenli varlıklara yönelebilirler.
Sektörel olarak incelendiğinde enerji sektörü, petrol fiyatlarındaki artıştan olumlu etkilenebilirken, havayolu ve nakliye gibi enerji maliyetlerinden büyük ölçüde etkilenen sektörler olumsuz etkilenebilir.
Türkiye Piyasalarına Olası Etkiler
Türkiye’nin İran ile hem jeopolitik hem de ekonomik bağlantıları göz önüne alındığında Reisi’nin vefatı yurt içi piyasalarda belirsizliği artırabilir ve yatırımcılar, Türkiye’nin olası bir bölgesel çatışmanın içine çekilme riskiyle hisse senedi piyasalarından çıkarak altın gibi güvenli limanlara yönelebilir.
Ek olarak; Türkiye, enerji ihtiyacının büyük bir kısmını ithal eder ve bu ithalatın önemli bir kısmı İran üzerinden sağlanır. Petrol ve doğalgaz arzında bir kesinti durumu, enerji fiyatlarını ve Türkiye ekonomisini olumsuz etkileyebilir. Bu durumda, piyasadaki tepkiler hızlı olabilir, dolayısıyla yatırımcılar volatiliteye karşı dikkatli olmalı.
Yatırımcılar Ne Yapmalı?
Yatırımcılar, jeopolitik gerilimler veya ekonomik belirsizlik dönemlerinde portföylerini korumak için çeşitli stratejiler uygulayabilir. Dolar, altın ve tahvil gibi güvenli liman varlıkları, bu tür dönemlerde genellikle daha az volatilite gösterir ve değerlerini koruma eğilimindedir.
Yatırımcıların belirsizlik dönemlerinde portföylerini korumak için çeşitlendirme stratejisi uygulamaları önemli. Her yatırımcının risk toleransı ve yatırım hedefleri farklı olduğundan, bu tür varlıkların portföye dahil edilmesi kişisel yatırım hedefleri ve risk profili dikkate alınarak yapılmalı.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: Bloomberg1, 2
