Umarız ki ihtiyaç duymayız ama ilaçları evimizin her köşesinde bulundurmayı da ihmal etmeyiz. Peki, ilaç sektörünü renkli ve heyecan verici dünyasına dalmaya ne dersin? 💊
İlaç kutularının gizemli dünyasında, bilim insanlarının laboratuvarlardaki sihirli dokunuşlarından, en son teknolojik yeniliklere ve bu sektörün geleceğini şekillendiren trendlere kadar her şeyi mercek altına alacağız. ⚗️
Hazırsan, mikroskoplarımızı ayarlayalım ve ilaç sektörü görünümünü, BIST ve ABD’de işlem gören hisseleri birlikte inceleyelim. 🔬
🌍 İlaç Sektörü Genel Görünümü
Küresel ilaç sektörü, artan sağlık harcamaları ve yaşlanan nüfusun etkisiyle sürekli büyüyen bir pazar olarak karşımıza çıkıyor.
IQVIA’nın raporuna göre, küresel ilaç pazarının yıllık ortalama 4-7% arasında büyümesi bekleniyor. Bu büyümenin özellikle kronik hastalıkların tedavisine yönelik ilaçların ve biyoteknoloji ürünlerindeki ilerlemelerin öncülüğünde gerçekleşmesi öngörülüyor.
İlaç şirketleri, yenilikçi tedaviler ve ileri teknoloji ürünleri geliştirmek için Ar-Ge’ye büyük yatırımlar yapıyor. Şirketler özellikle gen terapileri, kişiselleştirilmiş tıp ve yapay zeka destekli ilaç geliştirme alanlarına odaklanıyor. Ancak hükümetler ve sigorta şirketleri, ilaç fiyatları üzerindeki baskıyı artırıyor. Bu durum, ilaç şirketlerinin kâr marjları üzerinde baskı oluşturabilir. Hükümetler tarafından gelecek olası teşvikler ilaç şirketlerinin marjlarını destekleyebilir.
Son zamanlarda yapay zeka, yatırımcıların ilaç sektörüne ilişkin beklentilerini kuvvetlendirdi. Sektörde adını sıkça söz ettiren yapay zeka, ilaç keşfi sürecini hızlandırmak ve daha etkili ilaç adayları bulmak için kullanılıyor. Özellikle yapay zeka algoritmaları, büyük veri setlerini analiz ederek potansiyel ilaç hedeflerini ve moleküllerini belirleyebiliyor. Ek olarak yapay zeka, kanser gibi hastalıkları analiz ederek kişiselleştirilmiş tıp alanında, üretim süreçlerinin optimize edilmesi ve kontrol edilmesinde büyük görev üstleniyor.
Diğer yandan obezite ilacı kullanımında artan popülerliğin etkisiyle ilaç şirketlerinin gelirlerinin pozitif etkilenmesi beklenebilir. Bu alanda faaliyet gösteren bazı önde gelen ilaç şirketleri arasında Novo Nordisk (NVO), Eli Lilly (LLY) ve GlaxoSmithKline (GSK) bulunuyor. Bu şirketler, hem mevcut ilaçları geliştirmekte hem de yeni ve daha etkili obezite tedavileri üzerinde çalışıyor.
🇹🇷 Türkiye’de İlaç Sektörü
Türkiye ilaç sektörü, hem yerel üretim hem de ithalat açısından önemli bir pazar konumunda. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun (TİTCK) verilerine göre, Türkiye ilaç pazarı son yıllarda istikrarlı bir büyüme gösteriyor. Yerli üretimin artırılması ve ithal ilaçlara bağımlılığın azaltılması hükümetin öncelikleri arasında yer alıyor.
Ek olarak yerli ilaç üretimi ve Ar-Ge faaliyetleri hükümet teşvikleriyle destekleniyor. Yerli ilaç üreticileri, hem iç pazarda hem de ihracatta rekabet güçlerini artırmak için yeni ürün geliştirme ve inovasyona yatırım yapıyor.
Ayrıca Türkiye’de ilaç fiyatlandırması, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen ve Euro kuru üzerinden hesaplanan referans fiyat sistemi ile yönetiliyor. İlaçların fiyatlarının düşük tutulmasını amaçlayan bu sistem şirketlerin kârlılığını olumsuz etkileyebiliyor. Ancak Euro/Dolar paritesinin güçlenmesi ilaç şirketlerine olumlu yansıyabilir.
Yerli ilaç şirketleri, küresel pazarda rekabet edebilmek için stratejik ortaklıklar ve işbirlikleri de geliştiriyor. Bu ortaklıklar yeni pazarlara erişim, teknoloji transferi ve Ar-Ge kapasitelerinin genişletilmesi açısından yakından takip edilebilir.
💭 Ne Beklenmeli?
İlaç sektörü, sürekli gelişen teknolojiler ve artan sağlık ihtiyaçları ile birlikte, gelecekte de büyümesini sürdürecek bir alan olarak öne çıkıyor. Yapay zeka ve dijital sağlık teknolojilerinin ilaç sektöründe giderek daha fazla kullanılması, özellikle ilaç keşfi ve geliştirme süreçlerinde verimliliği artırıyor. PwC’nin bir raporuna göre, yapay zeka, 2030’a kadar küresel sağlık sektörüne 15,7 trilyon dolarlık bir katkı sağlayabilir. Ayrıca obezite ilacı kullanımında artan popülerliğin etkisiyle obezite ilacı pazarının 2030 yılına kadar yıllık 20% büyüme göstermesi öngörülüyor.
İlaç şirketleri, sürdürülebilir büyüme ve yenilikçilik için Ar-Ge’ye önemli yatırımlar yapmaya devam ediyor. Örneğin Johnson & Johnson (JNJ) ve Pfizer (PFE) gibi büyük ilaç şirketleri, her yıl milyarlarca doları Ar-Ge faaliyetlerine ayırıyor. Bu yatırımlar, yeni ilaçların keşfi ve mevcut tedavilerin iyileştirilmesi için kritik öneme sahip. Ayrıca, biyoteknoloji alanındaki girişim şirketleri ve yenilikçi terapi yöntemleri, sektördeki büyümeyi daha da hızlandırabilir.
Bu alanda faaliyet gösteren şirketlerin hisseleri de yatırımcılar için uzun vadeli büyüme potansiyeli sunuyor. Ancak, bu hisseler aynı zamanda FDA gibi kurumları kapsayan düzenleyici ve sektör riskleri taşıyor.
İlaç şirketlerinin gelecekteki performansını değerlendirirken, ürün portföyleri, patent süreleri, onay süreçleri ve sektör dinamikleri yakından takip edilmeli. Özellikle, yenilikçi tedavilere ve genişleyen pazarlara odaklanan şirketler, yatırımcılar için cazip fırsatlar sunabilir. Örneğin, biyoteknoloji ve gen terapisi alanında çalışan şirketler, önümüzdeki yıllarda önemli büyüme potansiyeline sahip olarak değerlendirilebilir.
Öne Çıkan İlaç Hisseleri
Eli Lilly & Co (LLY)
Eli Lilly & Co, 1876 yılında kurulmuş merkezi ABD’de bulunan global bir ilaç şirketidir. Lilly, özellikle diyabet, kanser, psikiyatrik bozukluklar ve endokrinolojik hastalıklar gibi alanlarda çeşitli ilaçlar geliştirmekte ve pazarlamaktadır.
Ar-Ge faaliyetlerine büyük önem veren Eli Lilly, yenilikçi tedaviler ve ilaçlar üzerinde sürekli çalışmalar yapmaktadır. Şirket, aynı zamanda biyoteknoloji alanında da faaliyet göstermektedir ve çeşitli biyolojik ürünlerin geliştirilmesine katkıda bulunmuştur.
Son Bilanço Bize Ne Söyler?
Eli Lilly’nin üçüncü çeyrek sonuçları diyabet ilacı Mounjaro’ya olan güçlü taleple beklentileri aştı. Eli Lilly, 57,4 milyon dolar zarar bildirerek geçen yılın aynı döneminde 1,45 milyar dolar kâra kıyasla zayıf görünüm sundu. Şirket, üçüncü çeyrekte 9,5 milyar dolar gelir elde ederek yıllık 37%’lik artışa işaret etti. Özellikle diyabet ilaçları Mounjaro ve Jardiance ile meme kanseri hapı Verzenio satışları geliri destekledi.
Diğer yandan Eli Lilly; Dice Therapeutics, Versanis Bio ve Emergence Therapeutics gibi son dönemde gerçekleştirdiği şirket satın alımlarından dolayı 2,98 milyar dolarlık Ar-Ge harcaması raporladı. Bu harcama, 2022’nin üçüncü çeyreğindeki 62,4 milyon dolara kıyasla önemli bir artış olarak değerlendirilebilir.
Şirket, yıl sonu kazanç beklentisini, 9,70 – 9,90 dolar aralığından 6,50 – 6,70 dolar aralığına düşürdü. Gelir tahminini ise 33,4 milyar – 33,9 milyar dolar arasında sabit tuttu. Son zamanlarda gerçekleştirilen satın alımlardan dolayı yıl sonu kâr tahmininin aşağı revize edildiği belirtilebilir.
Dikkat Çeken Noktalar
- Eli Lilly’nin obezite ilacı Zepbound, artan talep ve beklenen sigorta kapsamıyla birlikte önemli bir büyüme fırsatına işaret edebilir.
- Analistler ve yatırımcılar, şirketin 1 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşan ilk ilaç şirketi olacağını öngörüyor.
- Şirket yakın zamanda obezite ilacı olan Zepbound için FDA onayı aldı.
- Şirketin hisseleri 2023 boyunca 60%’ın üstünde yükselerek endeksi üstü getiri sağladı.
- Toplam özsermayesi 11,3 milyar dolar olan şirketin toplam borçları 20,3 milyar dolar ile yüksek seviyede bulunuyor.
- Şirket hisseleri rakiplerine göre daha düşük volatilitede hareket ediyor.
- Eli Lilly (LLY) hisseleri analist beklentisi olan 660,29 doların altında işlem görüyor ve yatırımcılarına 2% ile düşük potansiyelli getiri sunuyor.
Novo Nordisk (NVO)
Novo Nordisk, Danimarka merkezli bir global sağlık şirketidir ve özellikle diyabet tedavisinde dünya liderlerinden biri olarak tanınır. 1923 yılında kurulan şirket, diyabet tedavisinde kullanılan insülin ve insülin analogları gibi ürünlerin geliştirilmesi ve üretiminde uzmanlaşmıştır.
Novo Nordisk’in faaliyetleri, diyabet tedavisinin yanı sıra, obezite, hemofili, büyüme bozuklukları ve hormon replasman tedavileri gibi alanları da kapsar. Şirket, bu alanlarda yenilikçi ilaçlar ve tedavi yöntemleri geliştirmek için yoğun Ar-Ge çalışmaları yürütmektedir.
Son Bilanço Bize Ne Söyler?
Bilançosunu Danimarka Kronu (DKK) üzerinden tutan Novo Nordisk, 2023 yılının ilk dokuz ayında oldukça yüksek büyüme oranları ve sonuçlar bildirerek beklentileri aştı. Net satışlar, 2022’nin ilk dokuz ayında 129 milyar DKK’dan 2023’ün aynı döneminde 166 milyar DKK’ya yükseldi, bu da yıllık bazda 29,1%’lik bir artışa işaret ediyor. Şirketin obezite ilacı Wegovy’nin gelirlerinin yıllık 481% artış göstermesi satışları destekledi. Net kâr ise geçen yılın aynı dönemine göre 31,1% artarak 58 milyar DKK’dan 76 milyar DKK’ya yükseldi. Serbest nakit akışı da yıllık 20,9% büyümeye işaret etti. Güncelde 1 Danimarka Kronunun 0,15 dolara eşit olduğunu belirtelim.
Şirket yönetimi bu büyüme oranlarının devam etmesini bekliyor. Bu yıl üçüncü kez beklentilerini yukarı revize eden Novo Nordisk tam yıl için net satışların sabit döviz kurlarında 32% – 38% arasında, kârın ise 40% – 46% arasında büyümesini öngörüyor. Net kâr marjı beklentisi de 31,4%’den 36%’ya yükseltildi.
Dikkat Çeken Noktalar
- Novo Nordisk yoğun talebi karşılamak için üretim tesislerini genişletiyor. Şirket 2029 yılına kadar kapasite artışına 11,8 milyar dolardan fazla harcama yapacağını açıkladı.
- Novo Nordisk hisseleri 2023 yılı boyunca yaklaşık 50%’den fazla artış göstererek S&P 500’ün getirisinin 2 katından fazlasını sağladı.
- Şirketin obezite ilacı olan Wegovy’nin kardiyovasküler hastalığa bağlı ölüm riskinde 18%’lik azalış sağladığı açıklandı.
- Şirket hisseleri rakiplerine göre daha düşük volatilitede hareket ediyor.
- Novo Nordisk (NVO) hisseleri analist beklentisi olan 116,67 doların altında işlem görüyor ve yatırımcılarına 9% ile düşük potansiyelli getiri sunuyor.
Deva Holding (DEVA)
1958 yılında faaliyetine başlayan DEVA Holding, Türkiye’nin köklü ilaç üreticilerinden biridir. Ana faaliyet konusu beşeri ilaç ve ham madde üretimi ile pazarlaması olan DEVA Holding, veteriner ilacı, kolonya ve tıbbi ampul üretimi de gerçekleştirmektedir.
Hâlihazırda, ürün portföyünde onkolojiden kardiyolojiye, solunum sisteminden oftalmolojiye, tıbbi cihazlar da dâhil olmak üzere mevcut olan 14 terapötik alanda 650’den fazla ürün bulunmaktadır. Bölgesel büyüme operasyonları ve ihracat faaliyetleri artarak devam eden DEVA Holding; aralarında Amerika, İsviçre ve Almanya gibi ülkelerin de yer aldığı 69 ülkede 1.029 ürün ruhsatına sahiptir. Almanya’dan sonra Devatis markasıyla İsviçre’de kurulan şirket 2018 yılında tescil onayı almış, yine ABD’de aynı adla kurulan şirket faaliyetlerini hızlandırmıştır.
Son Bilanço Bize Ne Söyler?
Satış temposunun kümülatif bakışta enflasyon üzerinde seyretmeye devam etmesi ve brüt kâr marjında sağlanan güçlü iyileşme pozitif olarak karşılanabilir. Bunun yanında net kârın kümülatif bazda enflasyon üzerinde 96% büyümesi reel büyümeye işaret ediyor.
Şirket kâr marjlarında anlamlı toparlanmalar sağlıyorken finansman giderlerin 100% üzerinde artmış durumda. Finansman maliyetin yüksek olduğu mevcut konjonktürde sektör ve tarihsel ortalama üzerinde olan net borç ve borç kaynak oranı negatif karşılanabilir. ancak 1,42 oranda gerçekleşen cari oran kısa vadeli borç ödemelerinde bir sorun olmadığına işaret ediyor.
Nakit akışlarına bakıldığında net şekilde iyileşme olduğunu söylemek mümkün. Özellikle işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarında güçlenme, tabloyu pozitif tarafa taşıyan ana etmen oldu.
Dikkat Çeken Noktalar
- Şirket, ortalama sektör çarpanlarının oldukça aşağısında fiyatlanıyor.
- Türkiye’de ilaç kurunun güncellenmesi tarafında revizyon frekansının artması kârlılığa pozitif etki yaratması beklenen önemli bir gelişme olarak karşımıza çıkıyor.
- Şirket sermayesinde; kâr payında, oy hakkında, yönetim kurulu üyeliğinde imtiyaz hakkı veren imtiyazlı pay bulunuyor.
- 2023 9 Aylık dönemde DEVA Holding ve Grup şirketlerine; Yönetim Binası, Fabrika, Makine Tesisat ve Demirbaş olmak üzere toplam 332.602.120 TL, Ar-Ge, Ruhsatlandırma ve Lisanslarla ilgili olarak 605.077.908 TL tutarında olmak üzere toplam 937.680.028 TL yatırım yapılmıştır.
- Ar-Ge Merkezi Belgesi’ne sahip olan şirkette Tübitak onaylı Ar-Ge projelerine sağlanan nakdi desteklerin yanı sıra, Ar-Ge Merkezi kapsamında çalışan tüm projeler için vergi ve SGK indirimleri sağlanmaktadır. TÜBİTAK tarafından değerlendirilerek desteklenmesi uygun bulunan harcamaların toplam tutarlarının maksimum %60’ı nakdi destek olarak ödenmektedir.
- Şirketin 30.09.2023 itibarıyla Tübitak onaylı devam eden 1 projesi bulunmakta olup, ilgili dönemde Tübitak destekli veya Ar-Ge merkezi kapsamında 411.845.191 TL’lik teşvikli harcama gerçekleşmiştir.
- Şirket hisseleri dünyanın en büyük yatırım ve finansal araştırma kuruluşlarından biri olan Morningstar’ın biçtiği içsel fiyat olan 83,24 TL’nin altında, 79,90 TL fiyatından işlem görüyor.
Gen İlaç ve Sağlık Ürünleri (GENIL)
Gen İlaç ve Sağlık Ürünleri, yurtiçinde ve yurtdışında olmak üzere toplam 10 adet ofisi bulunmaktadır.
Şirketin başlıca faaliyet konusu, her nevi beşeri ilaç imalatı ve sağlık ürünleri, alım satımı, ithalat ve ihracatı alanında faaliyet göstermektedir. Gen İlaç özellikle, nadir görülen hastalıkların tedavisinde ve bu hastalıklara bağlı olarak gelişen fonksiyon bozukluklarının giderilmesinde kullanılan ilaçlarıyla faaliyet göstermektedir.
Son Bilanço Bize Ne Söyler?
Satış temposunun kümülatif bakışta 3% büyüme ile yatay ve enflasyon büyümesinin çok gerisinde olduğu, net kârın ise %11 düşüş gerçekleştirdiği görülüyor. Brüt kâr marjında önceki çeyreğe ve önceki yılın aynı dönemine göre gerilemeler izlense de kümülatif bazda 6,1% kümülatif bazda toparlanma görülüyor. Bu anlamda yakın dönemde satışlar ve kârlılıkta güçlenme izlense de kümülatif olarak reel bir büyümeden bahsedilemiyor.
Şirkette faaliyet giderlerinin 85% artması dikkat çekiyor. Finansman maliyetin yüksek olduğu mevcut konjonktürde 2022 ve 2023 yılında finansman geliri oluşturan ve net nakkitte olan şirketin son iki dönemde net borçlu pozisyona geçmesi dikkat çekiyor. ancak 1,48 oranda gerçekleşen cari oran kısa vadeli borç ödemelerinde bir sorun olmadığına işaret ediyor.
Nakit akışlarına bakıldığında işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarında net şekilde iyileşme olduğunu söylemek mümkün. Bunun yanında yatırım faaliyetlerinden nakit çıkışının artması nakit akışı adına negatif bir etmen olarak karşımıza çıkıyor. Ancak gelecek projeksiyonda yatırımların kârlılığı pozitif etkileyebileceği ihtimali ve kısa vadeli yükümlülüklerin karşılanmasında sorun görülmediği göz önünde bulundurularak büyük bir sorun yaratmadığı söylenebilir. Ayrıca finansman faaliyetlerinden nakit akışının da güçlenmeye devam ettiği görülüyor.
Dikkat Çeken Noktalar
- Şirket yatırım faaliyetlerine ayırmış olduğu nakdi son çeyrekte yaklaşık 200 milyon TL kadar artırmış durumda.
- Uzun dönemdir net nakitte olan şirketin son iki dönemde borçlu bir yapıya geçmesi dikkat çeken değişimler arasında yer alıyor burada yatırımlara yönelimin etkili olduğu söylenebilir.
- Piyasa Değeri/Defter Değeri, Firma Değeri/FAVÖK ve Fiyat Kazanç Oranı gibi şirket çarpanları sektör ortalamalarının aşağısında fiyatlanmaya devam ediyor.
- Ar-Ge ekipman parkurunu geliştirmek ve genişletmek adına yaklaşık olarak 40 Milyon TL tutarında yeni yatırım faaliyetlerinin planlaması gerçekleştirilmiştir.
- Şirket Azerbaycan’ın ilk ilaç üretim tesisinin kurulması için Azerbaycan Devlet Yatırım Şirketi ile sözleşme imzalamıştır.
- Şirket hisseleri dünyanın en büyük yatırım ve finansal araştırma kuruluşlarından biri olan Morningstar’ın biçtiği içsel fiyat olan 72,66 TL’nin altında, 47,12 TL’den işlem görüyor.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: Statistica, SeekingAlpha, IQVIA, TİTCK, Barron’s, Finnet2000
