“Geçmişteki tüm düşüşler bir fırsat gibi görünür, gelecekteki tüm düşüşler ise bir risk gibi görünür.” -Morgan Housel
Her yeni yıla girdiğimizde akıllarda oluşan “yeni yıl, yeni umutlar” optimizmini, belki de en hızlı, biz yatırımcılar kafalarımızdan sildik.
Öyle ki, 2008 krizinden bu yana borsaların yeni yıla en kötü başlangıç yaptığı dönemdeyiz. Yılbaşından bu yana; Nasdaq’ın 14,4%, S&P500’ün 9,3% ve Dow Jones’un 6,8% değer kaybettiği bir ortamda, geleceğe pek de umutla bakmamız beklenemezdi zaten değil mi?
- Peki, Amerikan borsaları neden düşüyor: Borsalar, Ukrayna-Rusya krizinin manşetleri ve FED’in faiz artırımının büyüklüğüne ve şiddetine yönelik yakaladığı agresif ipuçları ile düşmeye devam ediyor.
🤔 Veya beklenebilir miydi?
Her türlü finansal varlığın grafiklerini incelediğimizde, ulaşacağımız en basit ve temel sonuçlardan biri de hiçbir varlığın sonsuza kadar yükselmeyeceği veya (bazı istisnalar hariç) sonsuza kadar düşmeyeceği olurdu. Yükselen her grafiğin ardından beklenmesi gereken en doğal şeylerden biri, literatürde “düzeltme” ve “geri çekilme” diye adlandırılan düşüşlerdir.
Finans uzmanları tarafından geri çekilmeler, düzeltmeler ve ayı piyasası şu aralıklarda tanımlanmıştır:
- Geri çekilmeler, 5% ile 10% arasındaki değer kayıpları olarak tanımlanır ve yılda ortalama 3-4 kere gerçekleşme ihtimali bulunur.
- Düzeltmeler ise daha sert olur ve 10% ile 20% arasındaki değer kayıpları olarak tanımlanır. Yılda ortalama 1 defa gerçekleşme ihtimali bulunur.
- Bir de ayı piyasası var tabii! Eğer borsalar bir önceki zirvelerinden 20% veya daha fazla düşmüşse, ayı piyasasına girdikleri düşünülür.
Dow Jones ve S&P 500 geçtiğimiz yıl 3 kez geri çekilme yaşadı. Öte yandan, seneyi sırasıyla 18,7% ve 26,9% kazançla tamamladı. Nasdaq ise geçtiğimiz sene 1 defa düzeltme yaşamasına rağmen seneyi 21,4% değer kazancıyla tamamladı.
Yani özet olarak, şu anda yaşadığımız geri çekilmeler (ve eğer düzeltmeler yaşanırsa) olağan dışı veya akıl almaz şeyler olmaz.
- Tam aksine, geri çekilme ve düzeltmeler bütün hisse senedi, endeks, emtia, kısacası bütün finansal varlıkların grafiklerinde görebileceğimiz kadar da yaygın olgulardır.
Tabii bu durumların yaşanması her ne kadar eğlenceli görünmese de bunların oldukça sıradan ve borsanın doğasına uygun hareketler olduğunu biliyorsan, bu tip durumları fırsata çevirebilirsin. Nasıl mı?
- Maliyet düşürmek: Yatırım yaptığımız hisse senetlerini daha düşük fiyatlardan almak, ilgili hisse senedine yatırım yaptığımız ortalama fiyatı aşağı çekecektir. Böylece kâra geçmemiz için gereken sınır fiyat, daha düşük olacaktır.
- Temettü verimini artırmak: Temettü verimleri, temettü tutarı / hisse senedi fiyatı formülü ile bulunduğu için aslında her hissenin temettüsü her yatırımcı için aynı değildir. Örnek olarak 10 dolarlık bir temettü, hisse maliyeti 100 dolar olan bir yatırımcı için 10% iken, maliyeti 50 dolar olan yatırımcı için 20%’dir.
Dolayısıyla, ilgili temettü hissesinde maliyetimizi düşürmek, alacağımız temettünün verimini yükseltecektir. Bu, temettü yatırımcıları için oldukça önemli bir stratejidir.
🗓 Borsalar Hangi Sıklıkta Düşer?
“Borsalardaki çöküşlerin düzenliliği, sabrın hisse senedi yatırımında anahtar olduğunu hatırlatıyor.” – Paul D. Kaplan
Her işlem gününde borsaların düşme ihtimalleri olsa da bu düşüşlerin dereceleri ve meydana gelme sıklıkları istatistiki olarak farklılık gösterir. Bu noktada Compound Capital Advisor CEO’su Charlie Bilello’nun yaptığı bir analize yer vereceğiz.
1928 ve 2021 yılları arasındaki 93 yıllık süreç içinde S&P500’ün yaşadığı büyük-küçük tüm değer kayıplarını incelediğimizde karşımıza şöyle bir istatistik çıkıyor:
1%’lik düşüş, ortalama her sene gerçekleşiyor.
5%’lik bir düşüş, ortalama her 1,1 sene içerisinde gerçekleşiyor.
10%’luk bir düşüş, ortalama her 1,6 sene içerisinde gerçekleşiyor.
15%’lik bir düşüş, ortalama her 2,5 sene içerisinde gerçekleşiyor.
20%’lik bir düşüş, ortalama her 4 sene içerisinde gerçekleşiyor.
30%’luk bir düşüş, ortalama her 9 sene içerisinde gerçekleşiyor.
40%’lık bir düşüş, ortalama her 16 sene içerisinde gerçekleşiyor.
50%’lik bir düşüş, ortalama her 47 sene içerisinde gerçekleşiyor.
Yani kısaca, borsada karşılaştığımız düşüşler istatistiksel olarak oldukça normal ve belirli periyotlarla düzenli olarak karşılaştığımız durumlar. S&P500 endeksinin son 5 senede 80%, son 10 senede 250% ve son 30 senede 430%’a yakın yükseldiğini düşünürsek, borsaların tüm bu düşüşlere rağmen uzun vadeli zaman aralıklarında yükseldiğini görebiliriz.
- Eğer 20%’lik bir düşüş yaşıyorsak, (ki buna oldukça yakınız) yukarıdaki tabloya göre bu düşüşün ardından borsaların en az 4 sene yükselmesini beklemek, istatistiki olarak çok da yanlış bir beklenti olmayacaktır.
📉 ABD Tarihinin En Büyük Borsa Düşüşleri ve Ardından Gelen Yükselişler
Morningstar Kanada Araştırma Direktörü Paul D. Kaplan, 2020 yılında yayımladığı bir makalesinde ABD borsalarının tarih boyunca yaşadığı tüm düşüşleri inceleyerek şöyle diyor:
“Ayı piyasaları yaşanırken buna inanmak zor olsa da borsalar yaşadıkları düşüşlerin sonunda her zaman yükselerek yeni zirvelere çıkmışlardır.”
Büyük Buhran (1915): 33 ay boyunca süren ayı piyasasında borsalar toplamda 85% düştü. Bir önceki zirvelerine ulaşmaları ise 12,5 yıl sürdü. (Enflasyon değişimine göre uyarlanırsa 4 yıl)
2. Dünya Savaşı: 31 ay boyunca borsalar toplamda 30%’dan fazla düştü. Bir önceki zirvelerine ulaşmaları ise 9 ay sürdü.
1972-1974 düşüş piyasası: 18 ay boyunca borsalar toplamda 46% (veya enflasyona göre düzeltilmiş haliyle 60%) düştü. Bir önceki zirvelerine ulaşmaları ise 27 ay sürdü.
Dot-com veya İnternet Balonu: Borsalar 2,5 yıl boyunca 45%’e yakın değer kaybetti. Bir önceki zirvelerine ulaşmaları ise 4 yıl sürdü.
Büyük Finansal Kriz: Borsalar 2,5 yıl boyunca 50% düştü. Bir önceki zirvelerine ulaşmaları ise 3 yıl sürdü.
📊 Tarihsel Olarak Nasdaq Düzeltmeleri
Düzeltmelerin ve geri çekilmelerin aslında borsaların yaşam döngüsü içerisinde oldukça doğal ve sık rastlanan hareketler olduğundan bahsettik. Bunu daha net gösterebilmek için Nasdaq’ın yakın tarihte yaşadığı 3 büyük düzeltme hareketine ve bu hareketlerin sonrasına bir göz atalım.
23 Nisan 2010 – 2 Temmuz 2010 arasında tam 70 gün boyunca süren düzeltme hareketi, Nasdaq’ı toplamda %17,3 değer kaybına uğrattı.
- 📈 Düzeltme sonlandığında 2.091 puana gerileyen Nasdaq’ın güncel seviyesi 13.548 puan. (6,5 kat yükseldi)
29 Ağustos 2018 – 24 Aralık 2018 arasında tam 117 gün boyunca süren düzeltme hareketi, Nasdaq’ı toplamda %23,6 değer kaybına uğrattı.
- 📈 Düzeltme sonlandığında 6.192 puana gerileyen Nasdaq’ın güncel seviyesi 13.548 puan. (118% yükseldi.)
19 Şubat 2020 – 23 Mart 2020 arasında tam 33 gün boyunca süren “pandemi düzeltmesi”, Nasdaq’ı toplamda 30,1% değer kaybına uğrattı.
- 📈 Düzeltme sonlandığında 6.860 puana gerileyen Nasdaq’ın güncel seviyesi 13.548 puan. (97% yükseldi.)
2021’in kasım ayından bu yana yaşadığımız düşüşlere göz attığımızda ise, şu anda Nasdaq’ın %14,4’lük değer kaybıyla tam olarak bir “düzeltme” içerisinde olduğunu söylemek pek de yanlış olmaz.
“Bu değer kaybı ne kadar sürecek, nereye kadar devam edecek?” gibi soruların cevabını hiç kimsenin bilmesi mümkün olmasa da geçmişte yaşanmış bu gibi düşüşlerin hep bir sonu olduğunu görebiliriz.
👨🏻🦳 Yazımıza son noktayı, 91 yıllık ömrüne onlarca borsa düşüşü ve yükselişi sığdırmış yatırım dehası Warren Buffett’ın bir sözüyle koymak isteriz:
“‘Piyasa düşüyor ve yatırımcılar kaybediyor’ diyen bir manşet okuduğunuz zaman sadece gülümseyin.
Bu söylemi zihninizde ‘Piyasa düşerken yatırımcı olmayanlar kaybeder, ancak yatırımcılar kazanır’ şeklinde düzenleyin. Gazeteler bu gerçeği sıklıkla unutsalar da borsadaki her satıcı için bir de alıcı vardır. Ve bir tarafı inciten şey mutlaka diğer tarafa yardımcı olur.” – Warren Buffett
Veriler 18.02.2022 borsa kapanış saatine göre düzenlenmiştir.
Bu sayfada yer alan haberler ve haberlerin içerdiği şirketler hakkındaki bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Geçmiş performanslar, gelecek performansların da aynı şekilde ilerleyeceğini garanti etmez.
Detaylı bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
