20 yıllık bir aranın ardından enflasyon muhasebesi tekrar gündemde! Reuters’ın Hazine’ye dayandırdığı bilgiye göre, bu uygulamanın yıl sonunda bilançolarda yerini alması planlanıyor.
🗓 Uygulama Ne Kadar Süreyle Devrede Olacak?
Yeniden hayata geçirilmesi planlanan enflasyon muhasebesi uygulamasının 3 yıl boyunca aktif olarak kullanılacağı öngörülüyor. Ancak dikkat çeken bir detay var: Bu uygulamanın 2023 yılı vergi matrahına bir etkisi olmayacak.
📉 Enflasyon Düzeltmesinin Amacı Nedir?
Bu düzenlemenin ana hedefi, şirketlerin mali tablolarında ortaya çıkan bozulmayı düzeltmek. Yani şirketlerin finansal verilerini daha gerçekçi ve sağlıklı bir şekilde yansıtmalarını sağlamak.
🔍 Vergi Matrahına Etkisi Nasıl Olacak?
Yeni uygulama, şirketlerin vergi matrahına hem olumlu hem de olumsuz yönde etki edebilir. Yani bu durum şirketlerin vergi matrahını artırabileceği gibi azaltıcı bir etki de yapabilir.
🔍 Enflasyon Muhasebesi Nedir?
Enflasyon, paranın satın alma gücünde dalgalanmalara neden olabilir. Yüksek enflasyon dönemlerinde bilançolardaki bazı kalemler, asıl değerlerini yansıtmaz hale gelir. Duran varlıklar veya stoklar gibi unsurlar alındıkları değerle bilançoya girer ve bu değerle kalmaya devam ederler. Ancak zamanla enflasyon, bu varlıkların piyasa değerini yükseltir. Enflasyon muhasebesi, bu varlıkları doğru değere getirir, böylece bir şirketin gerçek durumunu daha net görebiliriz.
📜 Yasal Çerçeve: Ne Zaman Uygulanır?
Vergi Usul Kanunu, enflasyon muhasebesinin uygulanacağı koşulları belirtiyor. Özellikle, ÜFE artışı son üç yılda 100% ve içinde bulunulan yıl için 10% üzerinde artarsa enflasyon muhasebesi uygulanmalıdır. Türkiye’de Aralık 2021 itibarıyla bu koşullar gerçekleşti. Ancak enflasyon muhasebesi, 31 Aralık 2023 tarihli mali tablolara kadar ertelendi. 31 Aralık 2023’ten itibaren enflasyon düzeltmesi otomatik olarak uygulanacak.
🔢 Güncel Verilerle Durum Değerlendirmesi
Ağustos 2023’te yapılan değerlendirmede, son üç yılda ÜFE artışının 430% ve yıllık ÜFE artışının 49,41% olduğunu görmekteyiz. Bu verilere dayanarak 2024’te de enflasyon muhasebesinin uygulanması gerektiğini söyleyebiliriz. ÜFE artışı tek haneli bir rakama düşene kadar bu uygulama devam edecek.
🌍 Fonksiyonel Para Birimi Uyarısı
Dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise fonksiyonel para birimi olan şirketlerdir. Eğer şirketinizin muhasebe kayıtları Türk Lirası dışında, örneğin dolar veya avro gibi bir para birimiyle tutuluyorsa enflasyon muhasebesi uygulanmayacaktır.
Enflasyon Muhasebesi Hangi Şirketleri Pozitif ve Negatif Yönde Etkileyecek?
Bilançolarında enflasyon muhasebesi uygulayacak “Duran Varlıklarının Özsermayesine Oranı” en yüksek Borsa İstanbul şirketlerinin bu süreçten pozitif yönde etkilenmesi bekleniyor. Bu şirketler:
- Başkent Doğalgaz 834%
- Mia Teknoloji 743%
- Gen İlaç 406%
- Logo Yazılım 317%
- Global Yatırım Holding 229%
- Anadolu Efes 220%
- AG Anadolu Grubu 188%
- Karel Elektronik 180%
- Otokar 175%
- Coca Cola 163%
İpucu: Bu veriler BIST Yıldız Pazar’da işlem gören şirketlerin 9 Kasım 2023 bilanço verilerindeki “Duran Varlıklar / Özkaynaklar (%)”a göre hesaplanmıştır.
Stok Devir Hızı / Stok Devir Süresi verilerinden ne anlayacağız?
Şirketin stok devir hızının yüksek olması stoklarında var olan stok miktarını daha kısa sürede tükettiği (satış yaptığı) anlamına gelir. Stok edilen mal ve ürünler şirketin elinden kısa zamanda çıkar. Böylece enflasyona karşı değer kazanımı olmadan direkt olarak faaliyette kullanılır. Haliyle de stok devir hızı yüksek olan şirketlerin stok devir süreleri daha düşük olur. Enflasyon muhasebesinden olumsuz etkilenmemesi tahmin edilen şirketlerde stok devir hızının yüksek, stok devir süresinin ise düşük olması özelliği aranır.
Stoklarını elinde tutma süresi en uzun şirketler ise enflasyon muhasebesinden negatif etkilenebilecek şirketlerin başında geliyor. Bu şirketler ise şöyle sıralanıyor:
- Tarkim Bitki Koruma (Stok Devir Hızı) 1,06
- Hektaş (Stok Devir Hızı) 1,18
- Vakko Tekstil (Stok Devir Hızı) 1,25
- Deva Holding (Stok Devir Hızı) 1,40
- Escar Filo Kiralama (Stok Devir Hızı) 1,46
- Tat Gıda (Stok Devir Hızı) 1,47
- Tureks Turunç Madencilik (Stok Devir Hızı) 1,51
- SDT Uzay ve Savunma (Stok Devir Hızı) 1,65
- Ekos Teknoloji (Stok Devir Hızı) 1,81
- Suwen Tekstil (Stok Devir Hızı) 1,89
Stoklarını elinde tutma süresi en kısa şirketlerin de enflasyon muhasebesinden pozitif etkilenmesi beklenir. Bu şirketler ise şöyle sıralanmaktadır:
- Başkent Doğalgaz (Stok Devir Hızı) 441
- Galata Wind Enerji (Stok Devir Hızı) 390
- Reysaş Taşımacılık (Stok Devir Hızı) 278
- Aydem Yenilenebilir Enerji (Stok Devir Hızı) 212
- Ahlatçı Doğalgaz (Stok Devir Hızı) 189,86
- Enerya Enerji (Stok Devir Hızı) 189,85
- Borlease Otomotiv (Stok Devir Hızı) 123
- Margun Enerji (Stok Devir Hızı) 120
- Turkcell (Stok Devir Hızı) 111
- Naturelgaz (Stok Devir Hızı) 104
Stok Devir Hızı Nedir?
Stok devir hızı, bir işletmenin stoklarını ne kadar hızla sattığı veya tükettiği ile ilgili bir ölçümdür. Genellikle bir dönemdeki satışların ortalamada bulunan stoklarla ne kadar süre içinde satıldığını gösterir. Stok devir hızının hesaplaması şu formülle yapılır:
Stok Devir Hızı = Ortalama Stok / Satılan Malın Maliyeti
Burada;
– Satılan Malın Maliyeti, belirli bir dönemde satılan malın maliyetidir.
– Ortalama Stok, bu dönemde başlangıç ve bitiş stoklarının ortalamasıdır.
Stok devir hızı neden önemlidir?
1. Likidite Ölçümü: Yüksek bir stok devir hızı, işletmenin stokları hızla nakite dönüştürdüğünü gösterir, bu da işletmenin likiditesini olumlu etkiler.
2. Etkin Stok Yönetimi: Stok devir hızının takip edilmesi, işletmenin stoklarını ne kadar etkili yönettiğini gösterir. Düşük bir stok devir hızı, gereğinden fazla stok tutulduğunu veya satışların yavaş olduğunu gösterebilir.
3. Kârlılıkla İlişki: Yüksek stok devir hızı genellikle daha yüksek kâr marjlarına işaret edebilir. Ancak enflasyon muhasebesi uygulamasında bu durum bilançolara olumsuz yansır.
4. Tedarik Zinciri Etkinliği: Stok devir hızının analizi, tedarik zincirinin verimliliği ve etkinliği hakkında fikir verebilir.
5. Riskin Azaltılması: Aşırı stok tutma riski, modası geçmiş ürünlerin birikmesi veya ürünlerin değer kaybı riski gibi faktörlerle ilişkilendirilebilir. Bu riskler, stok devir hızı düşük olduğunda artar.
İşletmeler için stok devir hızının ideal değeri sektöre, ürün türüne ve iş modeline bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, bir işletmenin stok devir hızını değerlendirirken sektör ortalamaları ve benzer işletmelerle karşılaştırma yapmak önemlidir.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynaklar: finnet2000, Bloomberght, KAP
