Merhaba sevgili Midaslılar! Midas’ın Kulakları’nda yeni bir seriye başlıyoruz. Takip ettiğim ve bir kısmı kendi portföyümde de olan BIST şirketlerini hikayeleriyle inceleyecek; kuruluş tarihini, sektörel bazda konumlarını ve gelecek planlarını konuşacağız. Bu ilk yazıda finansal özgürlük için yatırıma başladığım günden beri portföyümde bulunan Alkim Kimya ile başlıyoruz.
Genel Bilgiler
Alkim Kimya kurucusu Hasan Vedat Kora, Balkan Savaşı’nın başlangıcında kaybedilen Kosova eyaletinin Prizren şehrinden, savaş şartlarındaki büyük zorluklarla İstanbul’a gelebilen muhacir bir ailenin, o devrin okumuş ve aydın insanlarından avukat Adem Safi Bey ile Nusret Hanım’ın büyük oğluydu. Babası Türkiye’ye göç ettikten sonra zeytinyağı ticareti yapmış fakat cumhuriyetin kuruluş yıllarındaki zorlu şartlar ve Büyük Buhran nedeniyle çok zor günler geçirmişti. Vedat 7 yaşında iken bir akşam eve gelen babasının “Sattığım malın parasını alamıyorum, ben şimdi üreticilere verdiğim senetleri nasıl ödeyeceğim?” diye hayıflandığını çok net hatırlıyordu. Adem Safi Bey, senetlerin ödeme vadeleri geldikçe önce 12 dönüm zeytinliği sonra da oturdukları evi satarak bütün borçlarını ödedi. Vedat belki de ailesine yük olmamak için Haydarpaşa Lisesi’ne parasız yatılı olarak kayıt oldu. Kaydından 6 ay sonra babası vefat etti. Liseyi bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Kimya Fakültesi’ne giren Vedat Kora buradan yüksek mühendis olarak mezun oldu.
Vedat Kora, üniversite stajını ileride kimya mühendisi olarak çalışmak istediği Tekel’in Cibali fabrikasında yaptı. Tekel idaresinin personel alımlarını beklerken bir tanıdıkları vasıtasıyla Rami semtinde ufak bir depoda Glauber Tuzu (sodyum sülfat üretiminde kullanılan ham madde) üretmeye başladı. Vedat Bey bu imalathanede 3 ay boyunca 99,9% saflıkta ürettikleri grauber tuzlarının kendisine ömrü boyunca unutamayacağı bir tecrübe kazandırdığını söylemiştir.
1948-1950 yıllarında yedek subay olarak askerliğini Tekel İdaresi’nde yapan Vedat Kora bundan sonra kendi şirketini kurarak yoluna devam etmiştir. 1963 yılında Alkim Alkali Kimya adını alan şirket 1975 yılına kadar Vedat ve Cihat Kora kardeşlerin bireysel çabalarıyla büyümesini sürdürmüştür. O dönemde sektördeki boşluğu gören iki kardeş Amerikalı Essex Interore firmasıyla hem ortaklık hem de know-how alışverişi yaparak sektörde öncü olmayı başardı. Önce Afyon-Acıgöl, ardından Konya-Bolluk Göllerinde maden imtiyazı satın alan aile, Bolluk Gölü tesisinin inşaatı devam ederken Vedat Kora’nın bir uçak kazasında vefat etmesiyle sarsıldı.
Kazanın ardından Cihat Kora yıkılsa da kardeşine verdiği sözleri tutmak için daha sıkı çalışmaya başladı. 1977’de Bolluk tesisleri, 1985’te ise Koralkim tesisi hizmete girdi ve şirketin sodyum sülfat üretim kapasitesi 270 bin tona yükseldi.
1993 yılında toplam üretim kapasitesinde dünyada ilk 10’a girmeyi başaran şirket, ürün gamını genişletmek için ürettiği sodyum sülfatın ham madde olarak kullanıldığı kağıt sektörüne giriş yaptı. 1998 yılında üretime başlayan İzmir-Kemalpaşa’daki 55.000 ton/yıl üretim kapasiteli Alkim Kağıt fabrikası halen ülkemizin en büyük tesislerinden biridir.
2005 yılında Ankara-Çayırhan bölgesinde 196 milyon ton glauberit rezervi olduğu belirlenen yeraltı sodyum sülfat madeninde Tübitak iş birliğiyle Ar-Ge çalışmalarına başlandı. 2011 yılında faaliyete giren ve diğer tesislerden farklı olarak yeraltı madenciliği kullanılarak işletilen yapısıyla Çayırhan, halihazırda Alkim Kimya’nın en büyük kapasiteli sodyum sülfat tesisidir.
2019 yılında Cihat Kora ve Vedat Kora’nın da hayallerinden olan potasyum sülfat tesisi yatırımına başlandı ve 2021 yılında tamamlanarak üretime geçildi. Sodyum sülfata göre çok daha katma değerli ve pahalı bir ürün olan potasyum sülfat gübresi; sıfır klor içeriği, yüksek potasyum oksit oranı ve suda 100% çözünebilme özelliği sayesinde tercih edilen bir üründür.
Şirket, temel olarak iki farklı sektörde faaliyet gösteriyor. 80%’ine sahip olduğu Alkim Kağıt şirketi ile kağıt sektöründe ve sodyum sülfat ve potasyum sülfat üretimiyle kimya sektöründe faaliyet göstermektedir. Kağıt sektörüne geçmeden önce kimya sektörüne bir bakış atmak istiyorum.
Sektöre Genel Bakış ve Deterjan Endüstrisi
Şirketin en önemli faaliyet alanı sodyum sülfat üretimidir. Sodyum sülfat, deterjanlarda dolgu maddesi olarak kullanılmaktadır. Diğer yandan cam ve kağıt sektöründe de temel bileşenlerden biridir. Yerli talebin yanı sıra toplamda 18 ülkeye ihracat yapılmaktadır. Sodyum sülfatın en önemli kullanım alanlarından biri klasik (toz) deterjan üretimidir. Ülkemizde üretilen toz deterjanların yaklaşık 40%’ı sodyum sülfattan oluşmaktadır.
Dünyadaki toplam sodyum sülfat üretimi yıllık yaklaşık 24 milyon ton iken bunun 14 milyon tonu Asya’da üretilmektedir. En büyük üreticiler 3 milyon ton ile Nafine Group ve 2.2 milyon ton ile China Lumena New Materials şirketidir. Alkim Kimya 600 bin tona yaklaşan yıllık kapasitesiyle İspanya’dan sonra Avrupa’da ikinci, Ortadoğudaki ise en büyük üreticidir.
Deterjan tüketimi, ülkelerin nüfusuna ve çamaşır makinesi kullanım sıklığına göre değişmektedir. Özellikle Ortadoğu ve Asya Pasifik bölgesi, hızla artan nüfus ve modernleşen hayat tarzlarıyla daha fazla deterjan tüketmeye başlamıştır. Sodyum sülfat pazarında önümüzdeki yıllarda sentetik sodyum sülfat yerine doğal yollarla üretilen ürünlerin ağırlığının artması ve 2022-2030 yılları arasında pazarın 5%’e yakın büyümesi beklenmektedir. Sodyum sülfat sektöründe üretim ve satış – arz ve talep dengesi global bazda oturmuş olduğu için fiyatlarda başka bazı emtialarda olduğu gibi hızlı dalgalanmalar görülmemektedir.
Toz deterjanın en büyük rakibi 1960’lardan beri üretilen ve gelişmiş ülkelerde kullanım oranı 50%’yi aşan sıvı deterjanlardır. Bu oran Asya, Afrika ve Ortadoğu’da 10-15% dolayındadır.
Tesisler
Şirketin sodyum sülfat üretimi yaptığı 3 ana işletmesi var. Bunlardan Ankara-Çayırhan tesisi yıllık 300 bin ton sodyum sülfat üretim kapasitesiyle en büyük tesis olarak öne çıkmaktadır. Alkim’in sahip olduğu en büyük rezerv ve lojistik konumu itibarıyla en avantajlı üretim yeri Çayırhan bölgesindeki yer altı glauberit madenidir. Yeraltı solüsyon madenciliği Alkim’e ait bir patent ile üretim yapılmaktadır. Alkim’in glauberit madeni ruhsat alanı 94,8 km²’dir. 1992 senesinde ihale ile MTA’dan alınmıştır. MTA’nın yaptığı sondajlarla sadece 9,45 km²’lik alanda belirlediği glauberit rezerv miktarı 196 milyon tondur. Sahanın toplam alanı 94,87 km²’dir. Ruhsat alanının 1/10’unda 196 milyon ton rezerv tespit edildiği dikkate alındığında toplam rezervin çok büyük tonajlara ulaşacağı görülmektedir. Tesis kendi buhar ve elektrik enerjisinin önemli bir kısmını üretmektedir. Bu tesiste başlatılan kapasite artış programı kapsamında sodyum sülfat kapasitesinin 390 bin tona ulaştırılması hedeflenmektedir.
Afyon-Dazkırı tesislerinde de sodyum sülfatın yanı sıra potasyum sülfat ve tuz üretimi yapılmaktadır. Dazkırı Koralkim Tesislerinin sodyum sülfat kapasitesi 180.000 ton/yıl, potasyum sülfat kapasitesi 50.000 ton/yıl, kurutulmuş tuz kapasitesi 30.000 ton/yıl ve rafine tuz kapasitesi 30.000 ton/yıl’dır. Burada özellikle potasyum sülfat tarafına dikkat çekmek istiyorum.
Potasyum sülfat gübresini oluşturan iki ham maddeden birinin, yani sodyum sülfatın Alkim’in elinde bulunması, ilaveten de Alkim’in göl operasyonlarında doğal şartlarda, solar konsantrasyon ve bunu takiben kış mevsimi soğukları ile herhangi bir enerji sarfiyatı olmadan elde ettiği glauber tuzunun ham sülfat olarak kullanılabilecek olması da yatırımın stratejik avantajını göstermektedir. Alkim üretimi potasyum sülfat, yüksek potasyum oksit oranı ve neredeyse sıfır klor içeriğiyle, organik tarıma son derece uygun olmasının yanı sıra suda 100% çözünürlük özelliğiyle, tarımda damlama sulama teknolojilerine tamamen uygundur.
Şirketin yeni devreye aldığı potasyum sülfat tesisinde 2021 sonunda ilk üretim başlamıştır. 2022 yılında başlayan Rus-Ukrayna savaşından dolayı ham madde tedarikinde yaşanan sorunlar sebebiyle üretim geçici olarak durdurulmuştu. 2023 ikinci çeyreğinde yeni ham madde bağlantısı yapılmış ve üretim yeniden başlamıştır. Şirket 2024 yılında toplam potasyum sülfat üretim kapasitesi olan 50 bin tonun tamamını üretmeyi hedeflemektedir.
Potasyum sülfatın potasyum klorür ve sodyum sülfat olmak üzere iki ana hammaddesi bulunmaktadır. Şirket halihazırda sodyum sülfatı kendi iç bünyesinden, potasyum klorürü ise dışarıdan tedarik etmektedir. 2023 yılı içinde başlatılan yeni bir Ar-Ge çalışmasıyla potasyum klorürün üçte birinin şirket bünyesinde üretilmesi için girişimlere başlanmıştır.
Kağıt Sanayi
Alkim Kağıt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, İzmir Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi’nde 1997’de Alkim Alkali Kimya A.Ş.’nin bir işletmesi olarak kurulmuştur. 30 Haziran 1999 tarihinde tamamı Alkim Alkali Kimya A.Ş.’ye ait olarak ayni sermaye yöntemi ile ayrıştırılarak Alkim Kağıt Sanayi ve Ticaret A.Ş. ismiyle faaliyet göstermeye başlamış ve Kasım 2000’de sermaye artırım yönetimi ile halka arz edilmiştir. Sermayesi 52.500.000 TL’dir. Alkim Kağıt’ın 79,93% hissesi Alkim Kimya’ya aittir, halka açıklık oranı ise 20,07%’dir. Alkim Kağıt, Borsa İstanbul’da ALKA koduyla işlem görmektedir.
Şirketin üretim kapasitesi 125 bin ton civarında olup son yıllarda hep tam kapasiteyle üretim yapmaktadır. Bu nedenle kağıt tarafında kapasite artışına giden şirket, kapasitesini 225 bin tona çıkarmayı hedeflemektedir. Halihazırda bina inşaatı devam etmekte olup Almanya’dan tedarik edilen makinelerin getirilmesi ve montajının ardından 2024 son çeyrekte tam kapasiteyle üretime başlanması planlanmaktadır.
Özellikle 2021 ve 2022 yılında ciddi şekilde yükselen kağıt fiyatları iştirak şirketin satış ve kâr dağılımının Alkim Kimya içerisinde ciddi bir orana ulaşmasını sağlamıştır. Güncel durumda Alkim, kağıt tarafında kimyaya göre daha yüksek faaliyet kârı ve net kâr elde etmektedir.
Finansallar
Şirketin finansallarına baktığımızda hem satış tarafında hem de FAVÖK ve net kâr tarafında istikrarlı ve yükselen bir seyir görüyoruz. Özellike pandemi döneminde deterjan ve temizlik maddelerinin kullanımının artmasından şirketin satışları da pozitif etkilendi.
Kârlılık tarafında da benzer bir tablo görüyoruz. Şirket hem sektörüne göre hem de geçmişine göre daha yüksek brüt kâr ve FAVÖK marjıyla çalışıyor. Özsermaye kârlılığı ve ROCE de yine sektör ortalamalarının üzerinde seyrediyor.
Şirketin Ortadoğu ve Doğu Avrupa bölgesindeki en büyük üretici olması fiyatlama gücünü pozitif etkilemektedir. Güncel durumda Romanya, Bulgaristan, Yunanistan, Lübnan, Batı ve Güney Afrika, Kongo, Fildişi Sahili, Angola, Fas, Cezayir, Mısır ve Orta Amerika’daki bazı ülkelere ihracat gerçekleştirilmektedir. 2023 ilk 9 aylık dönemde şirketin sodyum sülfat ihracat oranı 35% olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemdeki toplam üretim ve satış miktarları da tabloda belirtilmiştir.
Şirketin borç durumuna baktığımızda Kora Ailesi’nin borç sevmediğini ve yatırımlarını genellikle özkaynaklarla yapmayı tercih ettiğini görebiliyoruz. Şirketin cari oranı 2.42, kaldıraç oranı ise 0.34 seviyesinde bulunuyor. Net Borç/FAVÖK oranı -0.69 ile şirketin net nakit pozisyonunda olduğunu anlıyoruz.
Sonuç
Alkim Kimya tamamen doğal yollardan ürettiği ve patenti kendisine ait olan sodyum sülfat üretim yöntemi ve tesisleriyle Avrupa’nın en büyük ikinci üreticisi konumundadır.
Şirket ayrıca 2022 yılında devreye aldığı fakat ham madde tedarik sorunlarıyla ara verdiği potasyum sülfat üretimine tekrar başlamıştır. 2024 yılında tam kapasite üretim yapmayı hedeflemektedir. Sodyum sülfata göre daha yüksek kâr marjı bulunan potasyum sülfat üretiminin artmasıyla birlikte şirketin brüt kâr marjı ve faaliyet kâr marjını desteklemesi beklenebilir.
80% oranında iştiraki bulunan Alkim Kağıt’ın kapasite artış yatırımı 2024 son çeyrekte tamamlanacak ve 100%’ün üzerinde kapasite artışı gerçekleşecektir.
Bay Tutumlu
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
