Fiyat Kazanç Oranı (F/K) Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Bir şey satın alırken önce neye bakarız? Etiketine değil mi? Bu durum pek tabii ki hisse senetleri için de geçerli. Ama yatırım kararını vermeden önce bir hissenin ucuz mu yoksa pahalı mı olduğunu nasıl anlarsın? Formülü şöyle: Fiyat-kazanç oranı yani F/K oranı. Hazırsan, bu temel ölçüt hakkında bilmen gereken her şeyi anlatacağız.

Bu içerikte neler okuyacaksın?

Yatırıma çoktan başladın ve kavramlar konusunda da epey yol aldın. Ancak iyi yatırımcılar hisse alıp satarken hangi verilere dikkat ediyor, bunları nasıl okuyor diye sorduğumuzda hâlâ biraz kafan karışıyor. 

Bu yazıda bir hisse senedini değerlendirirken kullanacağın belki de en temel ve en popüler finansal terimlerden birini anlatacağız: Fiyat-kazanç oranı. Sen kısaca F/K oranı diyebilirsin. 

Bu kavram ‘price-to-earnings’ olarak da geçer ve P/E hatta PER şeklinde de kısaltılır. Haydi, biraz detaylandıralım.

👉 F/K Oranı Nedir?

F/K oranı, bir hisse senedinin güncel fiyatının şirketin kârına olan oranını gösterir. Hisse fiyatını; şirketin finansal performansıyla, yani satışlarından elde ettiği kârıyla karşılaştırmana yardımcı olur.

Biraz daha açacak olursak aslında F/K değeri, yatırımcıların ilgili şirketin 1 dolarlık kârını satın almak için ödemeleri gereken miktarı gösterir.

• Örnek olarak, (04.02.2022 itibarıyla) Nvidia’nın F/K değeri 73,87 ve Meta’nın F/K değeri 17,27. Bu demektir ki, yatırımcılar Nvidia’nın 1 dolarlık kârını satın almak için 73,87 dolar ödemeye razılarken, Meta’nın 1 dolarlık kârı için sadece 17,27 dolar ödemeye razılar.

Bu kıyaslamayı aynı sektördeki benzer şirketler veya farklı sektör şirketleri arasında da kullanabilirsin. Böylece hedefindeki hisse; değerinin altında mı yoksa hak ettiğinden fazla mı değerlenmiş, anlayabilirsin. 

• İstisnalar olmakla birlikte, yatırımcılar nezdinde yüksek F/K oranı, hisselerin hak ettiğinden daha pahalı olduğu; düşük F/K oranı ise hak ettiğinden daha ucuz olduğu algısını oluşturur. Bu yüzden düşük F/K oranına sahip hisselere “değer hisseleri” adı verilir. 

➗ F/K Oranı Nasıl Hesaplanır?

Fiyat-kazanç oranını hesaplamak için sadece şu iki bilgiye ihtiyacın var: Şirketin son 4 çeyrekte elde ettiği hisse başına kâr (earnings per share-EPS) ve şirket hisselerinin güncel fiyatı. F/K oranını bulmak için basit bir bölme işlemi yapmak yeterli: Hisse Fiyatı / EPS = F/K oranı. 

Örneğin, bir şirketin hisse senedi 100 dolardan işlem görüyorsa ve şirket yıllık kazançta hisse başına 4 dolar üretiyorsa, F/K oranı 25 (100/4) olacaktır. Öte yandan unutulmamalıdır ki hissenin fiyatı her an değişebildiği için F/K oranı da hem hisse fiyatıyla hem de çeyreklik kârı ile değişir. Bu yüzden F/K oranı sabit bir değer değildir.

• Hepimizin bildiği gibi, borsa denince beklentiler ve gelecek tahminleri devreye girer. Dolayısıyla bu formül ileriye dönük hesaplamalar için de kullanılabilir. Yani önümüzdeki 4 çeyrekte elde edilmesi beklenen kârı denkleme katarak gelecekteki F/K oranı hakkında da fikir sahibi olabiliriz.

Bir nokta daha var… Kazancı olmayan veya para kaybeden şirketlerde paydaya yazılacak bir şey olmadığı için F/K oranı bulunmaz. Ya da bazen bazı hisselerde negatif F/K oranı karşımıza çıkar. Bu, şirketin hisse başına zarar açıkladığı anlamına gelir. Ancak buna rağmen hisseleri yükseliyorsa, o şirketin gelecekteki kazançlarına dair yatırımcı beklentilerinin yüksek olduğuna da işaret edebilir. 

‼️ F/K Oranı Neden Önemlidir?

Yatırımcılar F/K oranı sayesinde bir şirketin hisse fiyatıyla hisse başına düşen kârını karşılaştırarak şirketin elde ettiği kârına oranla fiyatının olması gerekenden fazla değerlenip değerlenmediğini ölçerler. 

Yani F/K oranı, hisse fiyatının ucuz mu yoksa pahalı mı olduğunu anlamaya yardım eder.

• Dolayısıyla yüksek bir F/K değeri, piyasada hissenin pahalı olduğu algısını oluştururken düşük F/K değeri de ucuz olduğu algısını oluşturur. 

👓 Yatırımcılar F/K Oranını Nasıl Okumalı?

Bir hisse senedinin piyasa fiyatı, yatırımcıların ona sahip olmak için ne kadar ödemeye istekli olduğunu gösterir. 

👉 Yazımızın başında da bahsettiğimiz üzere, F/K değeri bir şirketin elde ettiği her birim kâr için yatırımcıların ödemeye razı oldukları fiyatı gösterir.

• Örnek vermek gerekirse; bir şirketin F/K değeri 10 ise yatırımcılar her 1 dolarlık şirket kârı için 10 dolar ödemeye razılar demektir. Bu sayede ilgili hisse için oluşan piyasa algısı da bu F/K değeri ile ölçülebilir.

Dolayısıyla bir şirketin F/K değerinin yüksek olması 2 anlama gelebilir:

• Şirketin ileriye dönük beklentisi yüksektir. Yatırımcılar daha yüksek kâr bekledikleri için güncel kâr oranına oranla daha yüksek bir hisse fiyatı ödemeye razı oluyorlardır.
• Şirket hissesi ettiği kâra oranla pahalıdır. Hissenin kârı düşük olsa da piyasadaki yatırımcı algısı pozitiftir.

👀 Ancak unutulmamalıdır ki F/K oranı her zaman hissenin gerçek değerini göstermez. Kimi zaman şirketlerin kısa dönemli kârlarında oluşan dalgalanmalar bu değeri yükseltip düşürebilir.

• Örnek olarak son 5 yılda 1-2 milyon dolar aralığında kâr eden bir şirket düşünelim. Bu şirketin F/K değeri de 10 olsun. Eğer bu şirket güncel yıl içinde kârlarında kısa dönemli bir artış görür ve 1-2 milyon yerine 4 milyon dolar kâr ederse F/K oranı bu son kâr artışından dolayı düşecektir.
• Şirketin gelecekte bu kârı sürdürme becerisinin olmadığı bir durumu düşünürsek, kısa dönemli kâr artışı, şirketi hak ettiği değerlemeden daha yükseğe çıkararak yatırımcıları yanıltacaktır.
• Bu yüzden güncel F/K değerinin yanı sıra ileriye dönük F/K değerini de hesaplayarak detayları göz önünde bulundurmak gerekir.

📊 F/K Değerlerine Göre Şirketleri Karşılaştırmak

Fiyat-kazanç oranı, iki veya daha fazla şirketi karşılaştırmak için de kullanılabilir. Bu, bir şirketin hisse fiyatının kendi başına şirketin genel değeri hakkında sana hiçbir şey söylemediği göz önüne alındığında oldukça faydalı olabilir. 

• Örnek vermek gerekirse; X şirketimiz hisse başına 15 dolar kazanç bildirsin ve F/K oranı da 8 olsun. Y şirketimizin ise 25 dolarlık kazanca karşılık F/K oranı 10 olsun. Bu senaryoda, X şirketinin hisseleri Y şirketinin hisselerine oranla yatırımcıların gözünde görece “daha ucuz” gözükebilir. 

Burada elbette dikkat etmen gereken bir nokta var: Her sektör ve her sektördeki iş alanı için farklı bir F/K ortalaması vardır. Dolayısıyla bu değerlerin sektör veya iş alanı ortalamasına göre değerlendirilmesi gerekir. 

Yani, 10 F/K değeri bir sektördeki şirket için yüksek iken bir diğer sektördeki şirket için ortalama bir değer olabilir. Yine aynı şekilde, 10 F/K değeri bir sektörün içerisindeki iki ayrı iş alanı için de farklı anlamlara gelebilir.

İki örnek*; 

1. Havayolu sektörünün F/K değeri ortalama 25,14 iken alkolsüz içecek sektörünün F/K’sı ortalama 211,71’dir. 
2. Yazılım sektöründe yer alan iki iş kolundan, sistem ve uygulama yazılımı şirketleri için ortalama F/K değeri 446,03 iken internet yazılımı şirketleri için bu değer 29,17’dir.

📉 Kimi zaman bazı hisselerde negatif F/K değeri de karşımıza çıkabilir. Bu da ilgili şirketin hisse başına zarar açıkladığı anlamına gelmektedir. Negatif F/K değerine rağmen bir şirketin hisselerinin yükseliyor olması, o şirketin gelecekteki beklentisinin yüksek olduğu anlamına da gelebilir.

Demiştik ya, borsa biraz da uzun vadeli oyun planı kurmaktır diye… Yatırımcılar, yalnızca bir hisse senedinin piyasa değerini belirlemek için değil, aynı zamanda gelecekteki kazanç artışını belirlemek için de F/K oranını kullanır. 

Örneğin, kazançların artması bekleniyorsa yatırımcılar bunun sonucunda şirketin temettülerini artırmasını bekleyebilir. Daha yüksek kazanç ve artan temettüler, daha yüksek bir hisse senedi fiyatına sebep olabilir.

🧷 F/K Oranının Çok Bilinmeyen Kullanımı

F/K oranı sadece hisse senetlerinin ne kadar ucuz veya pahalı olduklarını ölçmek için kullanılmaz. 

Aynı zamanda temettü gibi sabit veya değişken getirilerin, kendilerine yapılan yatırım miktarını kaç sene içerisinde yatırımcısına tamamen geri ödeyeceğini de gösterir. 

• Örnek olarak, yıllık %5 sabit temettü ödemesine sahip bir hisse senedinin (hisse fiyatındaki değişim hariç) temettü ödemesinin F/K oranı 20’dir. 
• Çünkü her sene yapacağı %5’lik bir ödeme ile 20 sene içerisinde yatırımcısı, sadece bu temettü ödemeleri ile yatırdığı paranın tamamını geri almış olur. (Eğer bileşik temettü metodu uygulanırsa, yani kazanılan temettü ile tekrardan hisse senedine yatırım yapılırsa, temettünün F/K oranı azalacaktır.)

📲 Yatırım dünyasının belki de en popüler harflerini öğrendiğimize göre, sana son bir tüyo daha verelim: İlgilendiğin şirketin F/K oranına en kolay nereden ulaşırsın? 

• Midas uygulamasına gir.
• F/K değerine bakmak istediğin hissenin sayfasına gel.
• İstatistikler tablosunun sol alt kısmında bulunan “F/K” oranı, bu değeri göstermektedir.

Bu yazıda;

• F/K oranı nedir?
• F/K oranı nasıl hesaplanır? 
• Neden önemlidir?
• Fiyat-kazanç oranı bir yatırımcı için ne anlama gelir? gibi soruların cevaplarını öğrendin.

*F/K oranları için kaynak

Bu konuyu Midas+ YouTube kanalımızdan da öğrenebilirsin;

Bu içerik, içeriğin yayınlandığı günkü veriler baz alınarak hazırlanmıştır. İçerikte geçen hedef fiyat tahminleri, uzman ve analist yorumları bu içeriğin yayınlandığı tarihte geçerlidir. Bu tahmin ve yorumlar zaman içinde değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sayfada yer alan haberler ve haberlerin içerdiği şirketler hakkındaki bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Kullanılan hisse işlem görselleri; hisse adı, fiyatı ve grafikleri de dahil temsilidir, yatırım tavsiyesi değildir.

Detaylı bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı