Yatırım alanında pek çok önemli kavram ve uygulama bulunur. Hisse senetleri, yatırım ve finans alanında çalışan kişilerin sık sık alımını ve satımını yaptığı kıymetli evrak türlerindendir. Bu alış ve satışların yapıldığı sırada aynı anda pek çok yatırımcının veya alıcının var olduğu göz önünde bulundurulması gereken bir detaydır. Büyük bir kitle tarafından finans alanında komutlar verilir ve işlemler yapılır. Bu nedenle hisse senetlerinin alımı ve satımı sırasında verilen emirler için belli kurallar uygulanır. Bu şekilde hak kayıplarının önlenmesi ve adaletli bir işleyişin olması amaçlanır. Zaman önceliği kavramı da bu alandaki kurallardan biridir.
“Zaman önceliği nedir?” sorusunu hisse senetleri piyasasına yön veren, işleyişi düzene sokan uygulamalardan biridir şeklinde yanıtlamak mümkündür. Bu kural, fiyat eşitliği durumunda gündeme gelir. Eğer iki hisse alım veya satımı sırasında fiyat eşitliği durumu söz konusu olursa sisteme zaman açısından daha önce kaydı yapılan emrin ön sıraya yerleşmesi anlamına gelir.
Zaman önceliği söz konusu olduğunda verilen emirlerin eşleşebilmesi için bir diğer gerekli olan kural ise yeterli teminatın var olmasıdır. Eğer emir verildiği zaman diliminde yeterli teminat yoksa işlem iptal edilir. Borsada dürüstlüğün kaybedileceği ve düzenin bozulacağı yönünde bir endişe oluşursa teminatlara bakılmaksızın ve eşleşme yapılmadan emirler önden iptal edilir. Ayrıca emir girişleri yapan kişilere işlem kısıtı da getirilebilir.
Müşteri Emirlerinin Önceliği Kuralı Nedir?
Müşteri emirlerinin önceliği kuralı, fiyat eşitliğinin yanı sıra zaman yönünden de bir ayrıma gidilemediği durumlarda gündeme gelir. Burada borsa üyelerinin kendi ad ve hesaplarına verdikleri borsa emirlerine öncelik verilir. Müşteri emirlerinin tahsisi yönündeki kurallar ve düzenlemeler, Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
Müşteri emirlerinin geçerlilik taşıması için gereken bazı unsurlar bulunur. Bunlardan ilki gerçek veya tüzel kişiliğin ismi yahut unvanıdır. Ardından bir diğer önemli kriter ise işleme konu varlığın açık ve net olması durumudur. Emrin fiyatı ve miktarıyla birlikte verildiği tarih de önemlidir. Son olarak bu emrin geçerlilik süresi de belirtilmesi gereken unsurlardandır.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Limit Emirlerine Nasıl Öncelik Verilir?
Limit emri, alım-satım işlemlerinin hareketlenmesini sağlayan ancak belli sınırları olan bir uygulamadır. Müşteriler burada emir defterine bir limit fiyat ekler. İşlem bu sınır çerçevesinde kalındığı taktirde gerçekleşir. Dolayısıyla güncel piyasanın fiyatlarından daha düşük veya yüksek değerlerde işlemler yapabilmek için bu emir tipinden faydalanmak mümkündür. Limit emirleri hemen gerçekleşmemesi yönüyle diğer piyasa emirlerinden ayrılır. Bu emir tipinde komisyonun düşük olması da dikkat çeken bir diğer yöndür. Komisyonun düşük olmasını, piyasa yapıcı yani hemen gerçekleşmeyen bir alım-satım olması ile ilişkilendirmek mümkündür. Piyasa yapıcılara likidite ihtiyacını karşıladıkları için borsalar tarafından düşük komisyon avantajı sağlanır.
Piyasa Emirleri Limit Emirlerine Göre Öncelikli midir?
Piyasa emirleri, finansal yatırımları mevcut olan en iyi fiyatlar üzerinden yürütmenize imkân sağlar. Bu emir tipini kullanarak anlık fiyatlar üzerinden hızlı bir şekilde işlem gerçekleştirirsiniz. Piyasa emirlerinin fiyatlarını belirleyen unsur limit komutlarıdır. İşlemlerini anlık yürütemeyecek ve hızlı hareket etmek istemeyen yatırımcılar, sistemin bir başkası tarafından kontrolü anlamına da gelen limit emirlerini kullanılabilir. Bu iki komut arasında organik bir bağlantı olduğu gibi kullanıldıkları alan, yatırım veya alım-satım konusu varlığa göre de öncelikleri değişiklik gösterebilir.
