En basit hâliyle türev piyasaları, ileri bir vade için hem şartları hem de fiyatı önceden belirlenmiş ürünlerin alım satımlarının gerçekleştiği pazarlara verilen isim olarak tanımlanabilir. Bir ürünün söz konusu piyasada işlem görebilmesi için türev ya da emtia olarak nitelendirilmesi gerekir. İlgili borsa terimi vadeli işlem piyasaları olarak da bilinir.
Türev piyasaları organize ve tezgâhüstü pazarlar olmak üzere iki farklı başlık altında incelemek mümkündür. Futures, Opsiyon, SWAP ve Forwards adıyla bilinen işlemler türev piyasalar aracılığıyla yapılır. Forward işlemler tezgâhüstü piyasalarda yapılırken Futures sözleşmeler ise organize pazarlarda gerçekleştirilir. Terim, adını finansal yatırımcıların ihtiyaçlarının türemesinden almıştır. Piyasanın en temel hedefi yatırımcıları çeşitli risklerden korumaktır.
Türev Piyasasındaki Araçlar Nelerdir?
Türev piyasasında gerçekleştirilebilen işlemlerin her biri araçtır. Finansal varlığa veya malın değerine bağlı olan ürünlere türev araçlar adı verilir. Söz konusu varlığın sahipliği el değiştirse de türev araçlarla ilgili hak ve yükümlülüklerin ticareti yapılabilir. Aşağıda türev ürünleri detaylıca inceleyebilirsiniz.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Futures Sözleşmeleri
Futures, vadeli işlem piyasasının temelini oluşturur. Futures özellikli vadeli işlem sözleşmelerinde ürünün fiyatı o gün baz alınarak sabitlenir. İlerleyen bir tarihte ürünün teslim alınacağına dair yapılan bir sözleşmedir. Türev piyasalarında işlem gören Futures sözleşmeler sayesinde yatırımcı hem kendisini finanse eder hem de varlığını olası risklere karşı korur. Yatırımlarını korumak isteyen kişiler hedging yöntemine başvurur. Türev piyasalar da bu yöntemi uygulamayı mümkün kılar.
Forward Sözleşmeleri
Vadeli satım sözleşmeleri arasında yer alan Forward, dövizlerin, menkul kıymetlerin ya da varlıkların ileri bir dönemde teslim edilmesi için yapılan işlemdir. İleri vadede teslim alınacağı belirlenen finansal değerler için yapılan sözleşmelerin alım satım işlemlerine Forward adı verilir. Genel olarak kısa vadeli yatırımlar olduğu söylenebilir. Risk yönetimini mümkün kılan Forward sözleşmeler sayesinde vadeli işlemler yapılabilir.
SWAP Sözleşmeleri
Türev piyasalarında işlem gören SWAP sözleşmeleri, döviz cinsinin ya da faizinin değiştirilmesi için yapılan takaslardan oluşur. SWAP sözleşmesi sayesinde her iki taraf da kendisine en uygun olan şartlara geçiş yapmış sayılır. Söz konusu sözleşme sayesinde faizi yüksek olan para biriminden yatırımcının kazanç sağlayabilmesi mümkün hâle gelir.
Ayrıca bakınız; Swap nedir?
Opsiyon Sözleşmeleri
Opsiyon, bir varlığı belirlenmiş vade için spesifik hâle getiren fiyattan alma ya da satma hakkının tanındığı sözleşmeye verilen isimdir. Türev piyasalarında öne çıkan araçlardan biri olan opsiyonda alım satımı belirlenen fiyat üzerinden gerçekleştirmek mümkündür. Sözleşmede belirtilen fiyat üzerinden son derece kolay bir şekilde varlık alıp satabilirsiniz.
Türev Ürünlerin Kullanım Amaçları Nelerdir?
Türev piyasalar sağladığı birtakım olanaklar sayesinde yatırımcılar tarafından rağbet görür. Piyasadaki ürünlerin sunduğu imkânlar yatırımlarınızı daha güvenilir ve risksiz bir şekilde değerlendirmenizi sağlar. Türev ürünlerin yatırımcılar tarafından sık tercih edilme sebepleri şu şekilde sıralanabilir:
- Türev ürünleri arbitraja imkân vermeyecek şekilde fiyatlandırılır. Piyasada arbitraj imkânının oluşması için fiyatlama modelinde bir düzensizlik olması gerekir. Türev piyasalarında arbitrajın meydana gelmesine olanak verilmediği için ilgili pazardaki ürünler sıklıkla tercih edilir.
- Hedging olarak bilinen riskten korunma, türev piyasaları sayesinde daha mümkün hâle gelir. Türev ürünlerde risk tamamen ya da kısmi olarak ortadan kaldırılabilir. Gelecekte yaşanabilecek aksiliklere karşı yatırımlarınızı kolayca güven altına alabilirsiniz.
- Türev ürünler spekülasyonla da yakından ilişkilidir. Ürünlerin ilerleyen süreçteki seyrini tahmin etmeye spekülasyon adı verilir. Türev ürünlerle spekülasyon yapan bireyler ortaya çıkan fiyat değişiklikleri sayesinde para kazanır. Üstelik yatırımcılar talep artışıyla da piyasanın likiditesini artırırlar.
Yukarıda sıralanan kullanım amaçlarına bakıldığında türev ürünlerin fazla riske girmeden yatırımları koruyup artırması sayesinde sıklıkla tercih edildiği söylenebilir. Risklerin daha iyi yönetilmesini sağlayan ürünler birikimlerinizin de eriyip gitmesinin önüne geçer. Oldukça güvenilir bir piyasadır.
Türev Piyasasının Avantajları Nelerdir?
Türev piyasalar yatırımcılarına pek çok avantaj sunar. Söz konusu piyasanın sağladığı yararların her biri bu pazarın neden sıklıkla tercih edildiğini de açıklar. Birikimlerini değerlendirmek isteyen yatırımcıların söz konusu piyasaları seçmesini sağlayan tüm faydalar şu şekilde sıralanabilir:
- Vadeli işlem piyasası ilerleyen zamanlarda meydana gelebilecek çeşiti fiyat değişimlerine karşı daha yatırım yapılan günden koruma sağlar. Ayrıca spot piyasada ortaya çıkan riskler söz konusu pazarda çok daha iyi bir şekilde yönetilir.
- Yatırımcıların yanı sıra üreticilerin, bankacıların, portföy yöneticilerinin, ithalat ve ihracatçıların fiyatların ilerleyen dönemdeki seyriyle ilgili fikir alabilmeleri mümkündür. Bu sayede piyasada işlem yapan herkes riski daha iyi ve hatasız şekilde yönetme fırsatı yakalar.
- Spot piyasalara göre türev pazarlardaki yatırımcılar düşük miktardaki sermayeyle işlem yapabilme hakkına sahiptir. Spot piyasalarda aksiyon alırken işlem tutarının tamamı tahsil edilir. Türev piyasalarda ise bunun yerine düşük miktardaki teminat tutarıyla işlem yapmak mümkündür. Bu duruma da marjin adı verilir.
Listelenen maddeler türev piyasaların en büyük artılarıdır. Tüm bu avantajlardan yararlanırken yatırımlarınızı riskten uzak ve fiyat değişimlerinin öngörülebileceği bir ortamda değerlendirmek istiyorsanız türev piyasasını tercih edebilirsiniz. Midas yatırım hesabıyla vadeli işlem piyasalarına katılıp yatırımlarınız için avantajlı bir ortam sağlayabilirsiniz.
