“Ters repo nedir” sorusuna cevap vermek için öncelikle repo konusuna değinmek gerekir. Repo, en temel tanımıyla teminata dayalı borçlanmadır. Ters repo ise yatırım araçlarının belirlenen sürenin ardından tekrar satılmak üzere alınmasına denir. Piyasa koşullarını düzenleyen bu işlemler hem yerel ve hem de küresel ölçekte oldukça önemlidir. Yapılan işlemler sonucu piyasada bulunan likidite oranı düzenlenerek yaşanabilecek finansal krizin önüne geçilebilir.
Ters repo ülkemizde sermaye piyasası araçları içerisinde değerlendirilir. Yapılan işlemin vade uzunluğu, menkul kıymetlerin vadesinden uzun olamaz. Söz konusu işlem, organize finans piyasaları ve tezgâh üstü piyasalarda gerçekleştirilebilir. Yapılan ters repo işlemi taraflar arasında belirlenen sözleşme koşullarına uygun gerçekleşir.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Ters Repo Neden Yapılır?
Piyasada likidite fazlası bulunduğu durumlarda ters repo işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem piyasada oldukça önemli bir yere sahiptir. Düzenleyici bir işlem olan ters repo, piyasa koşullarını istenen seviyeye getirmeyi amaçlar. Söz konusu işlem ülkemizde Merkez Bankası ve açık piyasa işlemi yapmaya yetkili olan kurumlar arasında gerçekleştirilir. Piyasada fazla nakit bulunması hâlinde Merkez Bankası, portföyündeki kıymetleri ileri bir tarihte tekrar alma taahhütüyle açık piyasada işlem yapmaya yetkili kurumlara satar.
Ters repo işleminin gerçekleştirilmesinin birden fazla avantajı bulunur. Bunlardan en önemlisi Merkez Bankası’nın likidite ve faiz oranlarını yönlendirmesidir. Bu işlem aynı zamanda küçük ölçekli banka ve şirketlere de fon sağlar. İşlemin borç vadesi, alıcı ve satıcının ihtiyaçları göz önünde bulundurularak belirlenir. Vadeli işlemler arasında bulunan ters repo sonunda taraflar, kâr sağlayabileceği gibi zararla da karşılaşabilir.
Fonlardaki Ters Repo Nedir?
Ters repo pazarının aktifleşmesi, düşük maliyete sahip bir ortamı beraberinde getirir. Yapılan işlemlerle elde edilen fonlar, Merkez Bankası’nın zorunlu karşılık yükümlülüklerine dâhil değildir. Söz konusu işleme konu olabilecek menkul kıymetler şunlardır: Banka bonoları, devlet tahvilleri ve Kamu Ortaklığı İdaresi ve Toplu Konut İdaresi’nce ihraç edilen borçlanma senetleri.
Ters reponun temel amacı kısa vadeli likidite sağlamaktır. İşleme konu olan menkul kıymetler yalnızca güvence niteliği taşır. Dolayısıyla taraflar arasında yapılan repo anlaşması, bileşik sözleşme olur. Bu sözleşme türünde işleme uygun özel hükümler belirlenir. Söz konusu sözleşmede yer alan kararlarda Sermaye Piyasası Kanunu ve Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır.
Ters Repo Faiz midir?
Ters repo işleminin faiz olup olmadığı konusu oldukça tartışmalıdır. Hâlihazırda ülkemizde bulunan katılım bankaları ters reponun faiz olduğu kararıyla bu işlemi gerçekleştirmemektedir. Yapılan bazı tartışmalarda repo işlemlerinde hak edilen bir kâr olduğu fikri savunulmaya devam edilmektedir. Diğer taraftan bu işlemin faiz olduğu sonucuna ulaşılan araştırmalarda; repo işleminin satım akdi olarak ele alınamayacağı, aksine rehin ve teminatla borç verene kazanç sağladığı düşüncesi vardır. Dolayısıyla gerçekleştirilen ters repo işleminin faiz olduğu sonucuna varanlar da mevcuttur.
