Ticari faaliyetler sırasında kullanılan birden fazla ödeme yöntemi bulunur. Bu ödeme yöntemlerinin de kendine has özellikleri mevcuttur. Alıcı ve satıcı taraflar arasında yapılacak olan ödemenin hacmi, hangi yöntemin belirleneceği noktasında önemli bir rol oynar. Bu noktada ise takas nedir sorusu sıklıkla araştırılır.
Takas, bir diğer adıyla trampa, mal ve hizmetlerin bir diğeri ile değiş tokuşunu ifade eder. Sık tercih edilen bir ticaret tipi olan takas etmek, herhangi bir değişim aracı kullanılmaksızın yapılabilir. Özellikle modern ekonomilerde parasal sistemin yanı sıra varlığını sürdüren bir ödeme yöntemidir.
Borsada Takas Nedir?
Ekonominin temel terimleri arasında yer alan takas, borsada sıkça kullanılan bir ödeme yöntemidir. “Borsada takas nedir?” sorusu, ticari faaliyetlerde bulunan pek çok birey tarafından merak edilir. Borsada takas, swap ve clearing olmak üzere ikiye ayrılır.
Clearing, ödeme ya da menkul kıymet mutabakat sistemlerine gönderilen emirlerin transfer edilmesini işaret eder. Ödeme emri verildikten sonra provizyon alındığı durumlarda mutabakat öncesine aracılık edilmesi işlemleri de takas olarak adlandırılır.
Swap ise ticari faaliyet gerçekleştiren iki tarafın belirli bir yükümlülüğe bağlı olarak nakit akışını kendi aralarında değiştirdiği işlemdir. Örneğin; farklı borçlara sahip olan iki firma, birbirlerinin ödeme yükümlülüklerini belirli kurallar çerçevesinde değiştirme hakkına sahiptir. Bu işlemlerde döviz kurlarındaki ve faiz oranlarındaki değişimler göz önünde bulundurulmalıdır. Böylelikle firmalar için ortaya çıkan risk en aza indirilebilir.
Takas bakiye, hisse satışı sonrası şahsın hesabına geçen paranın bir süre alıkonulmasını ifade eder. T1 ve T2 terimleri ise paranın çekileceği günü belirtir. Borsada T1, işlem sonucu kazanılan paranın 1; T2 ise 2 gün sonra nakde çevrilebileceğini gösterir.
Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!
Brüt Takas Nedir?
Brüt takas, pay senedi piyasalarındaki beklenmeyen fiyat hareketlerini engellemek amacıyla uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntem, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından hisse bazında getirilen bir tedbir olarak tanımlanır. Yatırımcı, pay senetlerinde alım yapmak istediğinde hesabında yeterli miktarda nakit bulundurmakla yükümlüdür. Benzer şekilde satış yapmak isteyen yatırımcının da ilgili tarihte yeterli miktarda menkul kıymete sahip olması gerekir. Bu uygulamayı gerçekleştiren yatırımcılar bir pay senedi aldığı gün satış yapamaz. Satış işlemi için ertesi günü beklemek gerekir.
Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!
Borçlar Hukuku’nda Takas Ne Demek?
Borçlar Kanunu’nun 118. maddesi, takasa ilişkin hükümler içerir. Kanuna göre bu kavram, karşılıklı ve istenebilir iki borcun ayrı ayrı ödemeksizin bir beyanla tahsis edilmesidir. Borcu sona erdiren bu ödeme yöntemi, iki şahıs arasında gerçekleşebilir. Her iki tarafın da karşılıklı borcu bulunuyorsa takas aracılığıyla ödeme işlemi tamamlanır. Bu durumda taşınmaz mal değişimi de borcu tahsis etmenin bir yolu olarak tercih edilir. Hesaben borcun tahsil edilmesi sonucu her iki tarafın da hakkının korunmasını sağlanır.
Takastaki Çek Ödenmezse Ne Olur?
Ticarette yüklü ödemeler için birçok firma ve kurum çek yöntemini tercih eder. Çekin kanuni süre içerisinde ibraz edilmiş olması yasal bir yükümlülüktür. Kanuna göre, ibraz süresi dolan çekle ilgili “karşılıksızdır” işlemi yapılması sonucunda bu duruma sebebiyet veren kişi cezalandırılır. Çekin vade tarihinden itibaren 10 gün içerisinde bankaya ibraz edilmiş olması gerekir. İbraz edilmeyen çekin takasa verilmesi de yasalar çerçevesinde kabul görülür.
Çekin ödenmemesi durumunda ilgili banka tarafından çek sahibine ihtar çekilir. Sonuç alınamaması durumunda ise icra yoluyla dava açma hakkı bulunur. Açılan dava sonucunda şahsa çek hesabı açma yasağı verilir. Dava sürecine rağmen çekin kullanılması ise şahsın 1 ila 3 yıl arasında hapis cezası almasına neden olur.
