Saklama kuruluşu, çeşitli varlıkların değerlendirilmesi için hizmet verir. Saklama hizmetleri, sermaye piyasası faaliyetleriyle ilişkili olarak fiziken ya da kayden sağlanan nakitlerin kuruluşlar nezdindeki işlemleridir. Emanetçi sıfatıyla bu hizmet verilebildiği gibi idare etmek için ya da teminat olarak da bu işlemler görülebilir. Saklama hizmetine konu olan ürünlerse aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Sermaye piyasası araçları
- Vadeli işlemler
- Opsiyonlar
- Para piyasası araçları
- Nakitler, bulunan dövizler
- Kıymetli madenler
Yukarıda sıralanan ürünler dışında Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülecek olan tüm diğer varlıklar da saklama hizmetine konu olabilir. Tüm bu hizmetler, çeşitli kuruluşlar tarafından verilir. Saklama kuruluşu denildiğinde ise akla iki tür gelir. Bunlar, Merkezî Saklama Kuruluşu ve Portföy Saklama Kuruluşları olarak sıralanır.
Merkezî Saklama Kuruluşu Nedir?
Merkezî saklama kuruluşu, sermaye piyasası araçlarının saklanması ve bunlara ilişkin var olan hakların kullanımı hizmetlerini veren anonim ortaklıklardır. Ortaklık şeklinde oluşturulan kurumlar, özel hukuk tüzel kişiliğine haizdir. Merkezî saklama kuruluşu nedir sorusunun cevabı bu şekilde verilebilir. Merkezî saklama kuruluşu; üyelerine veri depolama, saklama, raporlama, kurumsal yönetim ve yatırımcı hizmeti sunar. Bunun dışında sahip olduğu AR-GE kimliğiyle iç kaynaklarını kullanarak kendi geliştirdiği platformlar, sistemler ve yazılımlarla teknoloji hizmeti sunar.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Portföy Saklama Kuruluşu Nedir?
Portföy saklama kuruluşu nedir sorusunu cevaplamadan önce sürdürülen hizmetin ne olduğunun açıklanması gerekir. Portföy saklama hizmeti, kolektif yatırım kuruluşlarına ait olan finansal varlıkların saklanması ya da kayıtlarının tutulması olarak açıklanabilir. Bunun dışında aidiyetin doğrulanması ve bunun takibiyle kayıtların tutulması da portföy saklama kuruluşları tarafından yerine getirilmesi gereken bir görevdir. Nakit hareketlerine ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi ve kontrolünün sağlanması da bu kuruluşlar aracılığıyla yürütülür.
Portföy saklayıcısı, kolektif yatırım kuruluşlarına ait olan varlıkların açıkça belli olacak ve herhangi bir hasara uğramayacak şekilde saklanmasını sağlar. Saklayıcı nezdinde olan kuruluşun tüm bilgilerin güvenliğini sağlama sorumluluğu vardır. Portföy saklayıcılarının esaslar çerçevesinde risk yönetim sistemlerinin yanı sıra iç kontrol mekanizmaları da oluşturması gerekir.
Hangi Kuruluşlar Saklama Hizmeti Verebilir?
Saklama hizmeti veren kuruluşlar hukuki çerçeve dâhilinde belirlenir. Türkiye’de merkezî saklama kuruluşu görevini üstlenen kurum, Merkezi Kayıt Kuruluşu’dur. Bu kurum kaydi saklama verilerini güncel şekilde ve güvenle saklar. Ayrıca Ticaret Bakanlığı’nın belirlediği ürünlere ait senetlerin ve bunlara ilişkin hakların hem izlenmesini hem de saklanmasını sağlar. Bu anlamda Merkezî Kayıt Kuruluşu, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kaydedilmesine karar verilen tüm sermaye piyasası araçları için Türkiye’nin merkezî saklama kuruluşudur
Portföy saklama hizmeti veren kuruluşlardan en çok bilineni ise İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.’dir. Bunun dışında portföy saklama hizmeti verme konusunda yetkilendirilmiş olan bankalar ya da aracı kurumlar da mevcuttur. Bahsi geçen kuruluşlar, sundukları hizmetlerin çeşitleriyle birbirilerinden ayrılır.
