Rezerv kelimesi; saklama, biriktirme ve depolama gibi anlamlara gelir. Rezerv paranın anlamı da benzer şekildedir. Bu terim, paranın biriktirilebilir olduğunu ifade eder. Uluslararası para ve sermaye piyasaları ile merkez bankalarının portföylerinde bulundurdukları altın ve döviz türünden varlıklara rezerv para denir. Söz konusu sistem, olası ekonomik dengesizliklere ve krizlere karşı önlem almak amacıyla geliştirilmiştir.
Bireylerin hayatını güvence altına almak adına birikim yapması ile merkez bankalarının rezerv stoklaması birbiriyle benzer durumlardır. Ülkelerin merkez bankaları, birikimlerini rezerv sistemi ile yapar. Bu yatırımlar, uluslararası havuzda ya da başka bir ülkede depolanmaz. Her ülke ve merkez bankası kendi rezervlerini oluşturarak yatırımlarını yönetir, güvencesini yaratır.
Rezerv Paranın Özellikleri Nelerdir?
Rezerv olarak değerlendirilecek olan bir paranın uluslararası ödemelerde kabul görmüş bir araç olması gerekir. Doların rezerv para olması da tamamen bununla alakalıdır. ABD doları rezerv kabul edilir; çünkü dünya ticaretinde ağırlıklı bir kullanıma sahiptir. Üstelik bu durumun temelleri 1944 yılında atılmıştır. Günümüzde ise dolar ile Avrupa Birliği’nin rezerv parası olan euro arasında bir rekabet söz konusudur.
Global piyasada kabul görmek, rezerv para özellikleri arasında ilk sırada yer alır. Bir paranın uluslararası ölçekte rezerv olarak kabulü, o para biriminin ticaret başta olmak üzere pek çok ilişkide yaygın biçimde kullanılması ile bağlantılıdır. IMF rezerv para birimlerinin başlıca özellikleri şunlardır:
- Rezervler, döviz kurlarındaki belirsizliklere ve dalgalanmalara karşı ülkelerin daha dengeli bir pozisyona geçmesine ve koşullara uygun aksiyon almasına yardımcı olur.
- Bu rezervler hem dış hem de iç borç ödemelerinde hükûmete ek kaynak sağlar.
- Uluslararası rezervler global krizlere karşı etkili önlemlerdir. Savaşlar ve uluslararası ekonomik kriz hâlleri bu durumlara örnektir.
- Bir ülke, ödemeler dengesi bilançosunda meydana gelebilecek ani değişimleri önlemek rezerv para kullanabilir.
Dünyada en çok kullanılan rezervi Amerikan dolarıdır. Üstelik emtia da bu para birimi cinsinden fiyatlandırımaktadır. Altın da aynı şekilde borsalarda ve uluslararası konjonktürde geçerliliği olan bir değer olduğu için rezerv varlık olarak kabul edilir.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Rezerv Paranın Amaçları Nelerdir?
Global ölçekte değerli ekonomiler arasından seçilen rezerv paralar, merkez bankalarını çeşitli risklerden korur. Üstelik bu rezervler yaygın olarak kullanılmalarının yanı sıra diğer para birimlerine kolayca çevrilebildikleri için de oldukça avantajlıdır. Rezerv paranın temel amaçları şu şekilde sıralanabilir:
- Kur ve para politikalarında istikrar ve stabilite sağlamak
- Ulusal ve uluslararası ölçekte güven ortamının desteklenmesi
- Gerektiğinde hazinelerin döviz borçlarını ödeyecek şekilde hazırlıklı olmak
Hızla artan dünya nüfusu, ekolojik dengenin bozulması ve küresel ekonomik krizler, her ülkeyi çeşitli önlemler almaya yönlendirmiştir. Hâl böyle olunca dünya rezerv birimlerinin büyük önem kazandığını söylemek mümkündür. Merkez bankaları, farklı türlerden rezerv varlıkları biriktirebilir.
Rezerv Para Birimleri Nelerdir?
Dünya rezerv para birimleri, aynı zamanda küresel sahada en güçlü ekonomilere sahip olan ülkelere aittir. Bu paralar; Amerikan doları, euro, İngiliz sterlini, İsviçre frangı ve Japon yeni olarak sıralanabilir. Bu birimler, majör paralar olarak da adlandırılır.
Rezerv Para Nasıl Hesaplanır?
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, son yıllarda rezerv opsiyon mekanizması aracılığı ile mevduat karşılığı zorunlu olarak alınması gereken bedelleri dövizle yatırma esnekliği tanımıştır. Bu durum, döviz rezervlerindeki emanet tutarda artışa yol açmıştır. Döviz varlıklarının bir kısmı emanet olduğu için rezerv para hesaplama brüt bazında gerçekleştirilir. Rezerv para formülü: “Net Rezerv = (Dış Varlıklar – Toplam Döviz Yükümlülükleri) Dolar – TL Kuru” şeklindedir.
