Her ülkenin para biriminin farklı dövizler karşısında belli bir değeri vardır. Bu değerlerin birbirine karşı oranları parite olarak adlandırılır. Başka bir ifadeyle bu kavram; bir para biriminin diğerine karşı oranını ifade eder.
Parite, bir karşılaştırma terimidir. Bu karşılaştırma, ülkenin para biriminin değerini ortaya çıkarır. Söz konusu değer oranının hesaplanmasında özel bir formül kullanılır. Parite, uluslararası borsalarda dikkate alınan bir parametredir. Bu değerler, piyasalarda özel kodlarla gösterilir.
Parite Çeşitleri Nelerdir?
Parite çeşitleri, karşılaştırılan para birimine göre belirlenir. Her çeşidin uluslararası piyasalarda büyük kodları vardır. Dünyanın yedi büyük para biriminin hesaplandığı parametre majör parite olarak adlandırılır. Majör değer, uluslararası para piyasalarında belirleyici bir ölçektir. Söz konusu tanıma dâhil olan para birimleri şunlardır;
- Amerikan Doları
- Euro
- İngiliz Sterlini
- Avustralya Doları
- Kanada Doları
- İsviçre Frangı
- Japon Yeni
Majör olarak değerlendirilen dövizlerle diğer ülkelerin para birimleri arasındaki oran minör parite olarak adlandırılır. Bu ölçüt, küçük ekonomiye sahip ülkeler için geçerlidir. Örneğin, ABD doları ile Nikaragua kordobası arasındaki karşılaştırma minör değer kapsamında değerlendirilir. Bu değer, söz konusu ülkelerin ekonomik durumlarını belirten bir göstergedir.
Yedi büyük para birimi dışındaki dövizler arasındaki oranlar egzotik parite olarak adlandırılır. Örnek olarak, Polonya zlotu ile Bulgar levası arasındaki oran bu kapsamda değerlendirilir. Egzotik karşılaştırmaların işlem hacmi genellikle düşüktür. Uluslararası piyasalarda en düşük pariteler bu kategori başlığı altında değerlendirilir.
Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket
Parite Nasıl Hesaplanır?
Parite hesaplama işlemi, iki değer arasındaki oranın bulunmasıyla yapılır. Bu değerler baz ve karşıt döviz olarak tanımlanır. Karşılıklı değeri bulmak için söz konusu parametreler arasında bölme işlemi yapmak gerekir. İşlemin sonucu, para birimleri arasındaki oranı gösterir.
Parite elde etme işlemini bir örnekle açıklamak mümkündür. X para birimi 10 TL ve Y para birimi 20 TL olarak kabul edilirse, karşılıklı değeri bulmak için “Y/X” formülünü uygulamak gerekir. Böyle bir durumda, XY değeri 2 olarak bulunur. Söz konusu hesaplama işleminde borsa hareketleri ve enflasyon gibi etkenler de dikkate alınır.
Pariteyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Ekonomik hareketler, karşılıklı değerlenmeyi etkileyen faktörler arasında ilk sıradadır. Ülkelerin para birimleri, siyasi ve iktisadi faktörlere göre değerlenir. Örneğin, yüksek ihracat oranına sahip bir ülkenin para biriminin değer kazanması olasıdır. Böyle bir durumda, söz konusu ülkenin para birimi diğer dövizler karşısında yüksek bir değere sahip olur. Finansal krizler, sosyal ve ekonomik istikrarsızlık durumları para değerini kötü kötü etkileyebilir. Özetlemek gerekirse; bir ülkenin para birimi üzerinde belirleyici olan faktörler karşılıklı değerleri doğal olarak etkiler.
Ülkelerin döviz stokları, pariteyi belirleyen faktörler arasında yer alan başka bir kriterdir. Örnek olarak, Türkiye’ye giren dolar sayısı avroya göre daha kısıtlıdır. Bu durumda, avronun dolar karşısında TL bazında yüksek bir değere sahip sahip olması beklenir. Söz konusu değerlenme oranı, doların avroya göre daha kısıtlı olduğu bir ülkede farklı seviyede olur.
Merkez bankalarının ve büyük finans kurumlarının kararları karşılıklı para değerleri üzerinde belirleyicidir. Açıklamak gerekirse, FED’in faiz artırımı kararları doların değerinin yükselmesini sağlar. Böyle bir durumda, doların paritesi de doğal olarak etkilenir. Ülkelerin yetkili kurumları, döviz giriş-çıkışını sınırlandırma kararı alabilir. Bu tür kararlar, karşılıklı değerler üzerinde belirleyicidir.
