Borsa ile ilgilenenlerin sıkça duyduğu kavramlardan biri olan kullanım fiyatı, opsiyon işlemleri ile doğrudan ilgilidir. Küresel çevrelerde strike price olarak da bilinen bu kavramı anlayabilmek için öncelikle opsiyon sözleşmeleri hakkında bilgi edinmek gerekir. Opsiyon sözleşmesi; bir mal, kıymet veya finansal gösterge üzerinden hazırlanır ve iki taraf arasında yapılır. Bu sözleşmede alıcı tarafın ödeyeceği tutar önceden belirlenir. Bu tutara, opsiyon primi denir.
Opsiyon sözleşmesi; alıcıya, bahsi geçen malı / kıymeti / finansal göstergeyi belirtilen tutar karşılığında belirli bir vadeye kadar satma hakkı verir. Fakat satış işlemi, yalnızca belirlenen bir fiyat karşılığında gerçekleştirilir. İşte bu rakam, kullanım fiyatı nedir sorusunun yanıtıdır.
Kullanım Fiyatının Özellikleri Nelerdir?
Kullanım fiyatının özelliklerinden en önemlisi ileri tarihli olmasıdır. Fiyat, şartlar değişmesine rağmen sabit kalır. Bu fiyatın bir diğer özelliği, anlaşmaya tabi olmasıdır. Hem alıcı hem satıcı tarafın kullanım fiyatı üzerinde anlaşmış olması gerekir.
Kullanım fiyatının diğer bir özelliği hem alım hem satım işlemleri için belirlenebilmesidir. Alış ve satış opsiyonları, birbirinden farklı sözleşmeler dâhilinde hazırlanır. Bu sözleşmelerin biri alma, diğeri satma hakkı üzerinden imzalanır. Dolayısıyla bir opsiyon sözleşmesinde alma ve satma hakkının geçerli olduğu fiyatı belirlemek böylece mümkündür.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Kullanım Fiyatı Nasıl Belirlenmektedir?
Piyasada birbirinden farklı opsiyon sözleşmeleri mevcuttur. Her sözleşme için farklı bir belirleme yöntemi kullanmak mümkündür. Örneğin; işleme açılan bir pay opsiyon sözleşmesinin kullanım fiyatı, dayanak varlığına göre belirlenir. Bu işlem için de her bir dayanak varlığın spot piyasadaki kapanış fiyatı baz alınır. Böylece teorik fiyat hesaplama yöntemi kullanılmış olur. Sonuç olarak sözleşme, sekiz farklı kullanım fiyatı seviyesinden işleme açılır.
Bu sekiz seviyenin biri başa baş durumda iken diğeri ise kârdadır. Geri kalan altı seviye ise zararda olarak belirlenir. Aynı zamanda bu standart kullanım fiyatlarına ek olarak farklı rakamlar da belirlenebilir. İşleme açık sözleşmenin standart vadesi içindeki en düşük veya en yüksek kullanım fiyatlarını, %20 altında ya da üstünde bir rakamla belirlemek mümkündür.
Kullanım Fiyatının Örnekleri Nelerdir?
“Kullanım fiyatı nedir?” sorusunu son olarak örneklerle açıklamak gerekir. Kullanım fiyatı örneklerinden ilki için elimizde bir X sözleşmesi olduğunu varsayalım. Bu sözleşme, kullanım fiyatı 8 TL olan bir alım opsiyonunu göstersin. Bu durumda X sözleşmesi, yatırımcılara vade sonunda 8 TL fiyatla alma hakkı tanır.
X sözleşmesi; spot fiyat 8 TL’nin üzerindeyken kârda, eşit seviyedeyken başa baş durumda ve altındayken zarardadır. Elimizde bir de satım opsiyonunu gösteren bir Y sözleşmesi olduğunu düşünürsek yine aynı durumlar geçerli olur. Bu durumda yalnızca alım işlemi satım ile değişir.
