Önceden ihraç edilmiş olan menkul kıymetlerin üçüncü şahıslar arasında alım satım işlemleri, ikincil piyasalarda gerçekleştirilir. İkincil piyasalar nedir sorusunu en net hâliyle bu şekilde yanıtlamak mümkündür. Küçük, orta ve büyük ölçekli tüm yatırımcılara, yüksek hacimli ve düşük maliyetli işlemlerle avantaj sağlayan menkul kıymet alım satımlarına ikincil piyasa işlemleri adı verilir. Menkul kıymet niteliğindeki yatırım araçlarının likiditesini artıran ikincil piyasalar aynı zamanda birincil piyasa için de talep yaratır.
Devlet ya da anonim şirketler tarafından ihraç edilen menkul kıymetlerin satışı birincil piyasa kapsamında gerçekleşir. İhraçtan çıkan ilk menkul kıymetin tekrar başka bir alıcıya satılması ise ikincil piyasada gerçekleşir. İkincil piyasa işlemleri, kıymetlerin ilk ihraçlar sonrasındaki alım satım durumunu ifade eder.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
İkincil Piyasaların Özellikleri Nelerdir?
İkincil piyasalar hem hisse senedi hem de borç piyasalarından oluşur. Adi ve imtiyazlı hisse senetleri, hazine bonoları, tahviller ikincil piyasa değerleridir. Yatırımcıların özel sermaye fonlarını alım satım işlemleri ile ilgilenen özel ikincil piyasalar da mevcuttur. Bu piyasalarda satıcılar sadece yatırımlarını değil, fonsuz taahhütlerini de satar. Böylece alıcılara özel sermaye şirketlerinden hisse satın alma imkânı sunulur. Bu sayede; yatırımcılar, şirketler ve piyasalar açısından verimlilik sağlanır.
Birincil piyasa fiyatları genellikle önceden belirlenir. İkincil piyasa fiyatları ise temel arz ve talep doğrultusunda şekillenir. Bu nedenle hisse senedi fiyatları pek çok değişkene bağlı olarak artabilir ya da azalabilir. Şirketler açısından bu piyasalarda kamu algılarını izlemek ve fiyat belirleyici durumları öngörmek mümkün olur. Bu piyasalar yatırımcılara ve ekonomiye likidite sağlar. Yatırımcı sayısı arttıkça ikincil piyasanın likiditesi de artış gösterir.
İkincil Piyasa Faaliyetleri Nelerdir?
İkincil piyasa hisseleri, menkul kıymetleri paraya çeviren paylardır. Bir yatırımcının acil nakit ihtiyacının doğması ya da yatırım aracını değiştirerek yeni bir sermayeye yönelmek istemesi hâlinde satış yapabildiği alan ikincil piyasadır. İkincil piyasalar fiyat belirleyicidir. Birincil piyasa sermaye aracı alan yatırımcılar, kâr elde etmek isteyecekleri için alım fiyatı olarak ikincil piyasadaki satış miktarından yüksek bir fiyat ödemeyi tercih etmez. Bu sebeple, birincil piyasada ihraç edilecek olan sermaye aracı fiyatları ikincil piyasada işlem gören değerler göz önünde bulundurularak hesaplanır.
İkincil piyasanın vadeyi belirleme fonksiyonu mevcuttur. Birincil piyasadaki borçlanma aracının vadeleri belirlenirken ikincil piyasada işlem gören araçlar da dikkate alınmalıdır. İkincil piyasalar vadelerine göre spot ve vadeli piyasalar olarak ikiye ayrılır. Spot piyasalar, ikincil piyasada işlem gören bir kıymetin alım satım işleminden sonra el değiştirmesini sağlar. Vadeli piyasalar ise bugünden alım satımı yapılan kıymetin ileri bir tarihte el değiştirdiği piyasalardır.
İkincil Piyasa Örnekleri Nelerdir?
İkincil piyasaları örnekler üzerinden net bir şekilde açıklamak mümkündür. Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilmiş olan borçlanma senetlerinin, bu sürecin ardından alınıp Borsa İstanbul’a satılması bir ikincil piyasa işlemidir. Tahvil Bono Piyasası ve Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinin yanı sıra menkul kıymet işlemleri de ikincil finansal piyasaya örnek olarak gösterilebilir.
