Futures piyasanın Türkçe karşılığı, vadeli pazardır. Futures piyasa, ileri bir tarihte teslim edilecek ürünlerin sözleşmelerinin alınıp satıldığı pazar olarak tanımlanır. Bu piyasalar, eylem ileri bir tarihte gerçekleşeceği için “futures” adını alır.
Futures Piyasaların İşleyişi Nasıldır?
Peki daha geniş tanımıyla futures piyasa nedir ve nasıl işler? Futures piyasaların işleyişine göre öncelikle satılacak bir ürün olması gerekir. Bu; altın ve gümüş gibi kıymetli metaller, ham petrol, buğday, doğal gaz, döviz, hisse senedi endeksleri, tahviller, menkul kıymetler veya farklı mallar olabilir. Ardından ürünün fiyatı belirlenir. Bu fiyat, malın güncel değerine göre hesaplanır ve sabitlenir. Böylece satın alma günü geldiğinde değer değişmez.
Malın teslim tarihi de belirlendikten sonra ürünün alım satımına yönelik taahhütlü bir sözleşme hazırlanır. Bu sözleşmede teslim tarihi ve yeri gibi bilgiler belirtilir. Teslim edilecek varlığın tipi, sözleşmenin süresi ve tutarları gibi bilgiler de aynı belgede yer alır.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Futures Piyasaların Özellikleri Nelerdir?
Futures piyasaların özelliklerinden biri, üyelik esasına göre çalışmasıdır. Bu nedenle sözleşmelerin el değiştirmesi söz konusudur. Futures borsada yapılan işlemler, resmî piyasalarda gerçekleşir ve bir teminat mekanizmasına bağlanır. Bu özellikleriyle futures piyasalar, güvenli pazarlar olarak değerlendirilir. Ayrıca futures kontratlarının içerikleri ve vaatleri standarttır.
Futures piyasalar, sıklıkla tercih edilen finansal araçların arasında yer alır. Bu piyasaların temel amacı riskten korunmaktır. Yatırımcılar, bu piyasaya girerek bir dayanak varlığın pazar fiyatı yönü için spekülasyon yapabilir. Aynı zamanda işlem maliyetlerinin düşük olması da futures piyasaların avantajlı özelliklerindendir.
Futures Piyasaların Örnekleri Nasıldır?
Türkiye’de futures piyasaların ilk örneği 2005 yılında ortaya çıkmıştır. 4 Şubat 2005’te İzmir’de Vadeli İşlemler Borsası’nın kurulmasıyla futures piyasalar hayatımız girmiştir. ABD’de NYMEX, Avrupa’da ise EURONEX, futures piyasaların önemli örneklerindendir.
Dr. Öğr. Üyesi Lokman Kantar’ın hazırladığı, döviz futures sözleşmesi alıcısının karşılaştığı pozisyonu ve kar/zarar durumunu gösteren tablo, vadeli piyasaları açıklamak için iyi bir örnektir. Tabloyu aşağıda görebilirsiniz.
| Tarih | Vadeli Fiyat | Futures Pozisyon | Başlangıç Teminatı (%10) | Sürdürme Teminatı (%75) | Kar / Zarar Hesabı | Kayıp / Kazanç | Teminat Hesabı |
| 14.06.2017 | 3,2 | 320.000 | 32.000 | 24.000 | 32.000 | ||
| 15.06.2017 | 3,25 | 325.000 | 32.000 | 24.000 | 325.000 – 320.000 | 5.000 | 37.000 |
| 16.06.2017 | 3,23 | 323.000 | 32.000 | 24.000 | 323.000 – 325.000 | -2.000 | 35.000 |
| 17.06.2017 | 3,15 | 315.000 | 32.000 | 24.000 | 315.000 – 323.000 | -8.000 | 27.000 |
| 18.06.2017 | 3,12 | 312.000 | 32.000 | 24.000 | 312.000 – 315.000 | -3.000 | 24.000 |
| 19.06.2017 | 3,26 | 326.000 | 32.000 | 24.000 | 326.000 – 312.000 | 14.000 | 38.000 |
