Ekonomi dünyasında “leasing” olarak bilinen finansal kiralama; yatırımlara ilişkin ekipmanların kişilere veya firmalara taksitle satılmasını veya icara verilmek suretiyle mülkiyetinin el değiştirmesini ifade eder. Bu finansman tekniğine konu olan ekipmanın mülkiyet hakkı onu kiralayan şirkete aittir. İlerleyen süreçlerde çeşitli anlaşmalar dâhilinde sahiplik haklarının kiracılara devredilebildiği yöntem, her türlü taşınır ve taşınmaz mal üzerinde uygulanabilir.
Türkiye’de ilk kez 1980’li yılların sonunda kullanılan finansal kiralama, ekonomide giderek artan bir paya sahiptir. Bu teknik, mülkiyet sahibi ile kiracı arasında düzenlenen bir sözleşmeye dayanır. Sözleşmenin gereği, söz konusu malın belli bir süre sonra kiralayan kurum tarafından satın alınması veya sahibine devredilmesi şeklindedir. Kiralanan malın kullanım hakkı kiracıdadır. Mülkiyet hakkı ise kiralayanda kalmaya devam eder. Finansal kiralama nedir sorusuna bu şekilde cevap vermek mümkündür. Kiralayan ile malın sahibi arasındaki bu sürecin sonunda mülkiyet hakkının değişimi ancak tarafların anlaşmasıyla mümkün olur.
Finansal kiralama, orta ve uzun vadede işletmelere kendi sermayelerini daha verimli kullanma imkânı tanır. İhtiyaç duyulan yatırım mallarının büyük meblağlarla satın alınması yerine kiralanarak kullanılmasını sağlayan sistem; küçük firmalara büyüme, kararlılığını sürdürme ve piyasada yer edinme sürecinde avantaj sağlar. Finansal kiralama sisteminde ihtiyaç duyulan işletme aracının bizzat firma tarafından seçilmesi de sürecin olumlu yönlerinden biridir. Süreç sonunda ise malın mülkiyeti çeşitli anlaşmalar dâhilinde kiracıya devredilebilir. Finansal kiralama yöntemiyle tıbbi cihazlar, enerji tesisleri, santraller ve haberleşme ekipmanları, tekstil gereçleri, laboratuvar gereçleri, vinç gibi inşaat makineleri, gayrimenkul gibi mülk ve araçlar kiralanabilir. Modern üretim alanlarında yeni faaliyete başlayan firmalar veya mevcut tesislerini büyütmek isteyen şirketler bu finansman tekniğini tercih edebilir.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Finansal Kiralama Türleri
Finansal kiralama kendi içinde birçok türe ayrılır. Bu leasing türlerinde kiralama giderlerinden vadeye kadar birçok şart değişiklik gösterir. Bunlar; satışa yardımcı, brüt, tam ödemeli, gerçek, yurt içi ve yurt dışı, takas, ikinci el ve dolaylı-dolaysız kiralama olarak sıralanabilir. Net kiralama olarak da ifade edilen brüt leasing türü, giderleri kimin karşılayacağının belirlendiği bir sistemdir. Gerçek kiralama, kiracının söz konusu malı piyasa şartları temel alınarak normal ekonomik değerine göre satın almasına imkân verir. Vergi avantajlarından yararlanmayı mümkün kılan bu yöntem hem bireysel tüketiciler tarafından hem de işletmeler tarafından sıklıkla tercih edilir.
Finansal kiralama türleri arasında yer alan dolaylı leasing, kiracıya daha geniş seçim hakları tanır. Kiralanan malın ekonomik değeri, teslim koşulları ve benzeri detaylar doğrudan üretici firma ile anlaşılarak yapılır. Karıştırılan kavramlardan biri olan finansal kiralama hisseleri ise leasing türlerinden biri değildir. Bu terim, kiralama hizmeti veren bankaların veya şirketlerin BİST üzerindeki değerini ifade eder.
