Yabancı ülkeler tarafından aktif olarak kullanılan para birimine döviz adı verilir. Bir devletin kullandığı ödeme aracının diğer ülkelerin para birimleri cinsinden fiyatına ise döviz kuru denir. Bir paranın döviz cinsinden değeri farklı yöntemlerle hesaplanabilir.
Ülkelerin kullandıkları para birimlerinin değerini etkileyebilecek birçok farklı faktör bulunur. Üretim, ithalat, ihracat ve enflasyon oranı gibi veriler ülkelerin ulusal ödeme araçlarının değerini direkt olarak etkiler. Bunlara ek olarak ülke içerisindeki politik durum da son derece önemlidir. Politik dengeye sahip bir ülkenin para biriminde kolay kolay ani değişiklikler söz konusu olmaz.
Bir ülke, para birimi değerliyse daha ucuza ve daha çok mal alabilir. Dövizin düşük olması ithalatı artırır. Bu da ülkenin alım gücünün yükselmesi anlamına gelir. Ulusal paranın yabancı birimler karşısında değersiz olması ise ülkenin genel alım gücünü düşürür. Dövizdeki ani değişmeler ülkedeki ekonomik faaliyetleri direkt olarak etkiler. Bu nedenle döviz kurlarının istikrarlı bir çizgide ilerlemesi ülkenin ekonomik durumu açısından son derece önemlidir.
Döviz kuru hesaplaması örnek üzerinden açıklandığında çok daha net bir şekilde anlaşılabilir. 1 Türk lirası ile alınabilecek ABD doları miktarını döviz kuru belirler. 1 USD’nin 14,30 TL olması döviz kuruna örnektir. Kurlar, çok fazla etkene bağlıdır ve bu nedenle zaman içerisinde değişiklik göstermeleri olağandır.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Döviz Kuru Türleri
Döviz kuru nedir sorusuna kapsamlı bir şekilde cevap verebilmek için bu kavramın türleri de açıklanmalıdır. Kurlar, enflasyon ve satın alma gücü başta olmak üzere farklı değişkenlere bağlı olarak çeşitlenir. Döviz kuru; nominal, reel, çapraz ve efektif olmak üzere 4 çeşittir. Ayrıca alış ve satış olarak da iki ayrılır. Kur türlerinden elde edilen veriler farklı alanlarda kullanılır. Ülkedeki genel satın alma gücünün hesaplanması ile ticaret hacimlerinin para birimine etkisi incelenirken farklı döviz kuru verileri baz alınır.
Nominal kur, diğer ülkeler tarafından kullanılan paraların ulusal birim karşısındaki değeridir. Nominal kur değeri, ulusal birim ile yabancı bir parayı satın alırken ödenmesi gereken miktarı belirler. 1 dolar almak için ödenen Türk lirası miktarı nominal kura örnektir.
Reel kur ise nominal değerlerin enflasyon oranına göre düzenlenmesiyle hesaplanır. Başka bir deyişle reel kur, bir ülkenin ulusal parasının yabancı para birimi üzerindeki satın alma gücüdür. Reel döviz kurunun düşmesi, ulusal paranın yabancı mallar üzerinde daha fazla satın alma gücüne sahip olması anlamına gelir. Bu durumda ithalat oranında artış görülebilir. Reel döviz kurunda artış söz konusu olduğunda ise ulusal para birimi değer kaybeder. Bu durumda ise ihracat artışı yaşanabilir. Reel döviz kurunun ülkeler arasındaki ticari ilişkilere direkt olarak etkisi olduğu söylenebilir.
Çapraz kur, iki yabancı paranın birbirine olan oranının başka bir birimle ifade edilmesidir. Bu işlem ikiden fazla para birimi arasındaki kur hesaplaması olarak da anlatılabilir. Çapraz kur konsepti farklı para birimleri arasındaki hesaplamaları kolaylaştırmak için türetilmiştir.
Efektif kur ise bir ülke ile onun ticaret yaptığı başlıca devletlerin para birimlerinin ağırlıklı ortalamasıdır. Bu kur türünün hesaplanması için bir devletin dış ticaret hacminde en büyük önemi taşıyan ülkelerin paraları baz alınır. Ortak bir sepette toplanan dövizlerin ulusal para karşısındaki ağırlığı efektif kuru verir.
