Devre kırıcılar, menkul kıymet piyasasında oluşan aşırı düşüşlerin ve yükselmelerin fiyatlara olan etkisini önlemek amacıyla işlemin durdurulması anlamına gelir. 1929 Ekonomik Buhranı’ndan beri ülkeler tarafından sıklıkla uygulanan bu yöntem, yatırımcıların kâr ve risk beklentilerinin piyasaları olumsuz etkilemesini önlemek için uygulanır. Devre kırıcılar, piyasalarda oluşması muhtemel volatiliteye karşı kullanılan araçların arasında yer alır. Yetkili kurumların kontrolünde belirli şartlar oluştuğunda uygulamaya konur.
Borsada işlem yapan yatırımcılar rasyonel beklentilerinin yanında daima risk faktörünü de göz önünde bulundurur. Kişiler, dünyada gerçekleşen olayların piyasaya etkilerini takip ettikten sonra alım ve satım yaparak kâr ve zararlarını dengede tutmaya çalışır. Çok sayıda yatırımcının aynı anda ve yönde işlem gerçekleştirmesi, piyasa dengesinde bozulmalara sebebiyet verir. Devre kırıcıların önemi bu noktada öne çıkar. Toplu alım ve satımların gerçekleştiği dönemlerde işlemin durdurulması, muhtemel zararları önler.
Devre Kırıcıların Özellikleri Nelerdir?
Devre kırıcılar, alım satım dengesizliklerinde kullanılır. Dolayısıyla sadece belirli dönemlerde uygulamaya alınan bir müdahale yöntemidir. Piyasadaki tıkanıklığı gidermede ve fiyat dengesini sağlamada önemli bir rol üstlenir. Ülkeler her ne kadar piyasaya müdahale etme taraftarı olmasa da dünyada yaşanan olayların borsayı doğrudan etkilemesi söz konusu uygulamayı gerekli kılar. Domino etkisi yaratarak ülke ekonomisinde birçok soruna yol açabilecek piyasa dengesizlikleri devre kırıcılar tarafından önlenir.
Bahsi geçen uygulama kapsamında hisse senedi ve vadeli endeks alış ve satış talimatlarındaki dengesizlikler de yer alır. Spekülatif bir atağın gerçekleştiği anlarda ilgili kurumlarca gerekli aksiyonlar alınır. Optimum sınırı aşan alım satım dengesizlikleri sonucunda piyasadaki tüm işlem durdurulur. Dengesizlik ortadan kalkana kadar herhangi bir işleme izin verilmez. Bu sayede fiyat artışları ve onu takip eden süreçte yaşanacak diğer ekonomik sorunlar da önlenmiş olur.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Devre Kırıcıların Önemi Nedir?
Devre kırıcılar, ülke ekonomisinin yanı sıra yatırımcıların davranışları üzerinde de önemli bir etkiye sahiptir. Bu yöntem, yaşanan olayların sonucunda kazanç elde edilmeden yapılan panik satışlarını önler. Yatırımcıların rasyonel olmayan bir kararla kâr beklentisinin altında satış yapması, söz konusu uygulamayla engellenir. Volatilite ortadan kalktıktan sonra nispeten daha güvenli bir piyasa ortamında işlem yapılmaya devam edilir. Böylece hem fiyat istikrarı hem de yatırımcı için faydalı bir adım atılır.
Bu uygulama ile yatırımcıya elindeki hisselerle ne yapması gerektiğine dair belirli bir süre de tanınır. Yatırım ortamı normal değerlere ulaşana kadar herhangi bir işlem yapmanın mümkün olmaması, mevcut hisselerin durumunu takip etme noktasında kişilere zaman tanır. Bu, spekülatif yönlendirmeler ve kitlesel satışların etkisi altında kalmadan hareket etme şansı verir.
