Çapraz işlem hem alıcının hem de satıcının aynı kişi olması durumudur. Aynı kişi tarafından verilen alış ve satış emirleri belirli kurallar çerçevesinde işleme alınır. İşlem, sistemde bekleyen emirlerin durumuna göre farklı şekillerde sonuçlanabilir.
“Çapraz işlem nedir?” sorusuna daha kapsamlı şekilde cevap verilebilir. Bir yatırımcı, aynı hisse senedi için hem alış hem de satış emri verebilir. Bu noktada alış ve satış emirlerinin aynı fiyat üzerinden verilmiş olması önemlidir. Sisteme girilen emir, başka yatırımcı tarafından verilmiş aynı veya daha iyi bir direktif yoksa beklemeye alınır. Bu süre içinde daha iyi bir emir bulunamazsa çapraz işlem sistem tarafından gerçekleştirilir. Bekleme süresi, Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!
Çapraz işlemin gerçekleşme koşulu, sistemde yatırımcı tarafından verilenden daha iyi bir emir söz konusuysa değişir. Daha iyi fiyatlı bir emir söz konusu olduğunda sistem otomatik olarak önce onu işleme alır. Aynı fiyatlı emirlerde ise sisteme girilme önceliğine göre işlem sırası belirlenir. Daha iyi veya öncelikli emirler işleme alındıktan sonra yatırımcı tarafından verilen direktifin kalan kısmı beklemeye alınır.
Çapraz işlemler ile ilgili bir diğer kural ise sisteme sonradan dâhil olan daha iyi fiyatlı emirlerdir. Bekleme süresi içinde başka yatırımcılar tarafından sisteme daha iyi fiyatlı emirler girilirse eşleşme işlemi başlatılır. Bu durumda iki yatırımcının emirleri %50 oranında eşleşmeye tabi tutulur. Eşleştirme, farklı yatırımcılar tarafından verilen tüm emirler için uygulanır. Çapraz işlemler bitene kadar sistem eşleştirme yapmaya devam eder.
Bu finans terimine dair dördüncü ve son durum ise çapraz işlemin daha önce girilmiş bir emir üzerinde oluşmasıyla ilgilidir. Bu durumda sistem, yatırımcıya ait direktifleri diğer emir sahipleriyle %50 oranında eşleştirir. Eşleştirme işlemi öncelik sırasına göre yapılır. İşlem, tüm miktar paylaştırılana kadar devam eder. Söz konusu miktar tek sayı ise sistem aynı yatırımcıyla bir fazlasını eşleştirerek paylaşım yapar. Çapraz işleme konu olan miktar 1 lot ise uygulama değişir. Bu miktar, bekleme süresinde farklı bir yatırımcıdan gelen aynı fiyat seviyesindeki emir ile eşleştirilerek değerlendirilir.
