Literatürde “Accrued Interest” olarak geçen birikmiş faiz, yatırım ile ilişkilidir. Yatırımcı tarafından sağlanan kaynağın, yatırım dönemi başlangıcından ödemenin yapılacağı tarihe kadar olan süredeki faiz miktarını temsil eder. Yabancı dilden tahakkuk eden faiz olarak da çevrilen birikmiş faize muhasebe açısından bakıldığında tahakkuk esasına göre hesaplanarak kaydı yapılmaktadır. Düzeltme yevmiye kayıtlarında belli bir dönem içerisinde hesaplanarak kaydedilen birikmiş faiz, genel itibariyle tahakkuk esaslı muhasebede kullanılır. Borçlu tarafa göre ilgili faiz, tahakkuk eden faiz gideri anlamına gelmektedir. Muhasebeleştirilmesi kısmında ise, tahakkuk muhasebesi öne çıkmakta.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Birikmiş Faizi Anlamaya Yönelik Çıkarımlar
Yatırım üzerine birikmiş ve henüz ödemesi yapılmamış olan birikmiş faiz, önemli bir terim olmasına ek olarak kafa karıştırıcıdır. Okuyucularımızın kafa karışıklığını gidermek üzere birikmiş faize ilişkin çıkarımlarımız şöyledir:
- Birikmiş faiz ya da tahakkuk eden faiz, tahakkuk muhasebesinin özelliklerinden birisi olarak öne çıkmaktadır.
- Tahakkuk eden faize ilişkin ikinci önemli çıkarım da, belirlenen bir hesap döneminin varlığıdır. İlgili hesap döneminin sonunda düzeltme yevmiye kaydı olarak yapılmaktadır, düzeltme yevmiye kaydı ile de, bir hesap dönemi sonlandıktan sonra yapılan ve ilgili dönemden sonraki dönemdeki ilk günü tersine çeviren kayıt ifade edilmektedir.
- Tahakkuk eden faizin anlaşılmasını kolaylaştıracak bir başka husus ise, kaydı yapılacak faiz tutarının ödenmesidir. Tahakkuk eden faiz, belirli bir hesap döneminin sonlandığı tarihte henüz ödeme yapılmamış birikmiş bir faiz anlamına gelir. Çünkü tahakkuk eden faiz, ilgili hesap döneminin son gününde hesaplanmaktadır.
Birikmiş faizin daha iyi anlaşılabilmesi için bir örnek verilebilir. Faizin ödenme zamanı her ay için 20. gün, ayrıca hesap döneminin de takvimdeki her ayın son günü olduğu düşünülürse, verilen bu bilgiler ışığında bakıldığında, Mayıs ayının 21. gününden 30. gününe kadar 10 günlük faiz birikecektir. Mayıs ayının sonu geldiğinde düzeltme yevmiye kaydı yapılmaktadır.
Birikmiş faiz, hangi taraf olduğuna da bağlı olarak gelir veya gider olarak gelir tablosu içerisinde raporlanmaktadır. Birikmiş faiz diğer bir ifade ile tahakkuk faizin raporlanmasında yalnızca gelir tablosu değil bilanço da yer alır. Bilanço raporlanması hususu ise; taraflara göre gelir veya gider olarak isimlendirilen faizin, henüz ödemesi yapılmamış olan kısmı varlık veya yükümlülük olarak raporlanır. İlgili faizin bir yıl içerisinde ödenmesi veya borçludan alınması beklendiği için iki farklı sınıflandırılma ihtimali vardır. Genel itibariyle faiz dönen varlık olabildiği gibi kısa vadeli borç da olabilmektedir, buradaki öne çıkan husus faizin ödenmesi veya faizin alınması işleminin 1 yıl içerisinde gerçekleşeceği beklentisidir.
Tahakkuk Muhasebesi İle Birikmiş Faiz Arasındaki İlişki
Tahakkuk muhasebesi dendiğinde ilk olarak ilgili işlemlerden dolayı ödemelerin alınmış olması veya ödenmesine bakılmadan kayıt yapıldığı akla gelmektedir, burada tahakkuk eden faiz ve tahakkuk muhasebesinin arasında belirgin bir ilişki bulunur. Tahakkuk muhasebesinin bir sonucu olarak tahakkuk faizi öne çıkmaktadır. Önemli olan hususun tahakkuk faizinin doğru dönem içerisinde ve doğru bir şekilde kaydedilmesi olduğunun da altını çizelim.
X işletmesinin şirket içerisine gerekli olan bir ekipman almak istediği bu yüzden de kredi aldığı varsayılırsa işletme aldığı kredinin faizini ilgili ayın ilk günü ödemektedir, fakat şirketin ilgili faizi ödeyebilmesi için gereken ürünleri aldığı ekipmanla üretip satması zaman alabilir. X işletmesi sonraki ayın ilk gününde ödemeyi planladığı faizi cari dönemde aylık olarak kaydeder. Ödemenin yapıldığı banka ise, x işletmesinden alacağı ödemeyi henüz almamasına rağmen cari döneme gelir olarak kaydetmektedir.
Tahakkuk Eden Faiz Nasıl Hesaplanır?
İlgili faizin hesaplanmasında kullanılan formül şu şekildedir:
- (Faiz Oranı x (Gün Sayısı/365)x Faizin Tahakkuk Edeceği Kredinin Değeri.
Yukarıda belirtilen formülde faiz oranı yüzde olarak ifade edilmektedir. Taraflar açısından bakıldığında alınacak ödeme veya ödenecek borcun faizi bulunmaz, kredi değeri ile de faiz tutarı aynı anlama gelir. İlgili formül takvimi ay veya yıl ile ilişkili hesap dönemlerinden oluşmaktadır.
