Bileşik faiz veya diğer adı ile mürekkep faiz tanım olarak; ara dönemlerde gerçekleşen faizlerin anaparaya eklenmesi sonucunda ortaya çıkan toplam üzerinden ödenen faiz anlamına gelmektedir. Farklı bir açıdan ele alındığında ise, bileşik faiz geçerli ise yatırımcıların bankaya koydukları anaparaları sabit sayılmamaktadır. Çünkü mürekkep faiz söz konusu olduğunda faizin faizi hesaplanarak tekrar eklenir, böylelikle yatırımcının koyduğu anapara üzerinde her devrede farklılık olur.
Aslında bakıldığında mürekkep faiz uygulamasında doğrusal olmayan bir ilişki söz konusudur. Ülkemizdeki hukuk sisteminde bileşik faiz uygulaması için bazı istisna durumlar olmakla beraber; uygulanması yasaklanmıştır.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Bileşik Faiz Uygulaması İçin Gereken Koşullar Nelerdir?
Mürekkep faiz uygulamasının istisnai durumlar dışında yasaktır. Mürekkep faizin uygulanabilmesi için yerine getirilmesi istenen koşullar şöyle sıralanmaktadır:
- Mürekkep faiz uygulaması yapılabilmesi için ticari işlem olduğuna dair sözleşmenin var olması gerekir.
- Mürekkep faiz uygulanabilmesi için dönemin 3 aylık olması da şarttır.
Yukarıda ifade edilen iki koşulun yerine getirilmesi gerekmekte olup; koşulları yerine getiren kişiler veya kurumlar bankaya yatırmış oldukları anapara üzerine mürekkep faiz alabilmektedir. Bileşik faiz içerisinde ifade edilen devrelerin 1 yıldan kısa periyotlarda gerçekleşmesinden dolayı çok fazla devre bulunabilir. Devrelerin fazlalığı hesaplama açısından mürekkep faizin uzun zaman aldığının göstergesidir.
Bileşik Faiz Hesaplaması Nasıl Yapılmaktadır?
Mürekkep faizin nasıl hesaplandığına ilişkin bilgi alınmadan önce bileşik faiz hesaplamasında önemli olan formüller ve harflerin bulunduğu bilinmelidir. Yatırımcının bankaya yatırdığı anapara tutarı, bankalar tarafından dönemsel olarak uygulanan faiz yüzdesi ve faizin tekrarlanma zamanı bileşik faiz uygulamasında bilinmesi gerekenlerdir. Mürekkep faiz hesaplanırken yatırımcının bankaya yatırdığı anapara “p” harfi ile ifade edilmektedir. Formül içerisinde p ile gösterilen ilgili yerlere kişilerce bankaya yatırılan anapara tutarı yazılır. Formülde anapara üzerine işleyecek olan dönem faiz “İ” harfi ile gösterilir, faizin tekrarlanma dönemi yani faizin yineleme zamanı ise “N” ile ifade edilmektedir.
Bankalar tarafından anapara üzerine ilk işleyen faiz ilgili tutara eklendikten sonra yineleme tutarı yazılmaktadır. Devre diğer bir ifade ile dönem sayısı “T” olarak gösterilir. Mürekkep faiz ile ilgili öne çıkan hususlardan birisi de uygulamanın aylık veya yıllık olarak yapılabileceğidir. Yanlış bir hesaplama yapılmaması için mürekkep faizin aylık mı yoksa yıllık mı yapılacağına dikkat edilmelidir.
Mürekkep faiz hesaplamasında kullanılan formül; F= (N+1) / 100 olarak ifade edilmektedir. Vadelerin tamamlanmasının ardından elde edilen faizler anapara üzerine eklenmektedir. Faiz eklendikten sonra ortaya yeni bir anapara çıkar ve ilgili anapara üzerinden hesaplanan yeni faiz bileşik faizdir. Vadenin tamamlanmasının ardından ortaya çıkan toplam sermaye: Yeni Anapara * (1+Faiz Oranı) Dönem Sayısı bir başka gösterim ile A.(1+n)t formülü ile hesaplanmaktadır.
Mürekkep faiz hesaplaması yapacak olan kişilerin, üslü ifade içeren formül kullanılmasından dolayı logaritmik işlemler yapabilen gelişmiş hesap makinelerine ihtiyacı vardır. İleri seviye işlemlerin gerçekleştirilemediği hesap makinelerinde bileşik faiz hesaplaması yapmak mümkün olmayacaktır.
Bileşik Faiz (Getiri) Ne İşe Yaramaktadır?
Mürekkep faiz diğer adıyla mürekkep faiz, kişi veya kurumlara ciddi oranda faiz getirisi sağlayacağı için kanunlarca yasaklanmıştır. Kişi ve kurumların yukarıda da belirttiğimiz üzere iki koşula dikkat ettikleri sürece mürekkep faiz işleyebilmektedir. İlgili koşulları yerine getiren kişi ve kurumlar için; ticari nitelik taşıyan antlaşmalar, kredi kartı sözleşmeleri başta olmak üzere bazı sözleşmeler için de kanunen esneklik tanınmıştır. Mürekkep faiz uygulaması ile birlikte bankalar yüksek kazanç sağlamaktadır.
Basit Faiz İle Bileşik Faiz Arasındaki Farklar Nelerdir?
Paranın kullanımı karşılığında tahsil edilen ilave borç, faiz olarak adlandırılmaktadır. İlave borç olarak da isimlendirilen faizin iki farklı tahsil edilme şekli vardır. Tahsil şekilleri; basit faiz ve bileşik faiz olarak isimlendirilir. Basit faiz, anapara miktarının yüzdesi olarak hesaplanmakla birlikte; bileşik faiz ise, anapara üzerinden hesaplanan ilk faizin eklenmesi ile ortaya çıkar.
Basit faiz hesaplamasında dönüş az iken; mürekkep faizde dönüş basit faize kıyasla oldukça yüksek olmaktadır. Mürekkep faiz hesaplamaları basit faize oranla karmaşık bir yapıya sahiptir. Basit faiz hesaplaması ile elde edilen getiri bileşik faiz ile kıyaslandığında daha düşük olarak görülür.
