Hisse senedi terimleri arasında yer alan baz fiyat tanım itibariyle de hisse senedine ilişkin işlemlerden hesaplanmaktadır. Baz fiyat, hisse senedinin bir diğer ifade ile payın ilgili seans içerisinde göreceği işlemlerdeki alt fiyatının ve üst fiyatının belirlenmesinde esas alınan fiyat olarak ifade edilmektedir.
Baz fiyat ile; hisse senedinin gün boyunca göreceği işlemlerde belirlenecek alt fiyat ve üst fiyat limitlerinde esas alınan fiyat anlaşılmaktadır. Mevcut günden bir gün önceki işlem günündeki kapanış fiyatı esas alınarak baz fiyatı hesaplaması yapılmaktadır. Hesaplamada esas alınan fiyat ilgili günden bir önceki işlem günü kapanışıdır.
Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!
Baz Fiyat Nasıl Hesaplanmaktadır?
Hisse senedinin ilgili günden bir önceki gününde gerçekleşmiş olan ve kayıt altına alınan ilgili işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyatının en yakın olan fiyat adımına yuvarlanması sayesinde bulunmaktadır. Bu noktada öne çıkan bir başka önemli kavram ise, fiyat adımıdır. Her hisse senedinin fiyatı için bir seferde gerçekleşebilecek en küçük fiyat değişimine ise fiyat adımı denmektedir. Yukarıda belirtilen hesaplama tekniği bazı durumlarda ise yetkililerin görevlendirdiği müdürlüklerce gerçekleştirilmektedir. Bu duruma örnek vermek gerekirse, sermaye artırımı ve temettü söz konusu olduğunda ilgili baz fiyatının tespitinin yapılması için müdürlük görevlendirmesi yapılmaktadır. Görevlendirmeyi yapan kişi Borsa Başkanı olmakla beraber; görevlendirdiği müdürlüğün baz fiyatını belirleme yetkisi olmaktadır.
Borsa Başkanı tarafından baz fiyatı üzerine verilen kararlara bakıldığında ise, baz fiyatının farklı şekilde tespitini yapabildiği gibi; ilgili fiyatın marjını bir süre için ve/veya belirli bir süreç için serbest bırakabilmesi de mümkündür. Baz fiyatı belirlemesi ve ilgili fiyatın serbest bırakılması kararında da Borsa Başkanı aktif rol almaktadır. Borsa Yönetim Kurulu, Pazar içerisindeki geçerli olan fiyatın marjını farklı oranlarda da belirleyebilmektedir. Ayrıca baz fiyat olarak, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası bünyesinde açılış öncesinde belirlenmiş olan denge fiyatını alabilmektedir.
Hisse senedinin gerek baz fiyatının belirlenmesinde gerek serbest bırakılmasında işlemler farklılaşmaktadır. Bir önceki işlem günündeki kapanış fiyatının baz fiyat olarak belirlendiği veya serbest bırakıldığı durumlarda kullanıcıların bilmesi gereken bazı hususlar vardır. İlgili hususların farklılaşmasının nedeni işlem türünün her bir baz fiyatı hesaplamasında farklı olmasından kaynaklanmaktadır. İşlem yöntemine göre baz fiyatının belirlenmesinde öne çıkan hususlar şöyledir:
- İşlem yöntemi olarak tek fiyatın alındığı durumlarda işlemin yapıldığı sıralar için baz fiyat, ilk fiyat oluşumunun olduğu emir toplama aşamasının ardından belirlenen eşleşme fiyatıdır.
- İşlem yöntemi itibariyle sürekli işlem yöntemi tercih edildiğinde ise, işlem gören sıralar itibariyle baz fiyat ilk gerçekleşen işlemin fiyatı olacaktır. Bu hususta kullanıcıların bilmesi gereken iki farklı nokta ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilki, ilk açılış seansında fiyat belirlenmişse baz fiyatın o olacağı hususudur. İkincisi ise, açılış seansında herhangi bir fiyat belirlenmemişse baz fiyat olarak, sürekli işlem aşamasında gerçekleşmekte olan ilk işleme ait fiyat alınacaktır.
- İşlem görecek yeni hisse senedi hakları söz konusu olduğunda ilk işlemin yapıldığı günde dahil olmak üzere ilk günün sonuna dek baz fiyat uygulaması yapılmamaktadır. İlgili durumda ise baz fiyatı belirlemesi şöyledir: Hisse senedi işlemlerinin yapıldığı ilk günün kapanış fiyatı baz olarak alınacaktır.
- İlgili pay bir diğer bir ifade ile hisse senedinde ilgili gün içerisinde işlem gerçekleşmesine bağlı olarak baz fiyatı da değişecektir.
- Yukarıdaki belirtilen baz fiyatın belirlenmesinde kullanılan yöntemlere ek olarak; bazı durumlarda baz fiyat uygulaması da yapılmamaktadır. Örnek vermek gerekirse; varant ve sertifikaların sıralarında baz fiyatı uygulanmamaktadır.
Referans Fiyat Ne Anlama Gelmektedir?
Hisse senedi ile ilgili önemli kavramlardan bir diğeri olan referans fiyat ise, baz fiyatın oluşmasına kadar kullanılan fiyat olarak bilinmektedir. Referans fiyat tanım olarak, bir payın bir başka ifade ile hisse senedinin işlem yapılabileceği en üst limiti ve en alt limitlerinin belirlenmesi hususunda esas alınmayan fiyat olarak bilinmektedir.
Ayrıca referans fiyat dendiğinde, sermaye artırımı süresince temettü ödemesi ile ilgili herhangi bir belirli durum olmadığında baz fiyat oluşana dek kullanılan fiyat ifade edilmektedir. Referans bir değer olarak öne çıkan referans fiyatının hesaplanmasında üyelerin payı büyüktür. Bir diğer ifade ile, ilgili durumda referans fiyatı üyeler belirlemektedir.
