Anüite, belirli bir sürede eşit aralıklarla ve tutarlarla aynı faiz oranı üzerinden gerçekleştirilen ödemeler toplamına verilen isimdir. Kavrama dair açıklamayı daha detaylı hâle getirmeden önce bu ödeme biçimine en sık rastlanan alanları belirtmekte fayda vardır. Kira ödemeleri, tahvil faizleri, arazi gelirleri ve eşit taksitlere bölünen krediler bu kapsamda yer alır.
Örneğin, bankaya beş yıl süreyle ve aynı faizle her ay 2.000 TL taksit yatırılması, anüite ödeme olarak adlandırılır. Benzer olarak her ay yapılan kira ödemeleri de bir diğer örnek olarak gösterilebilir.
Eşit ödemeler olarak da adlandırılan anüite, belirli bir zaman diliminde gerçekleştirilen nakit akışlarını ifade eder. Bu ödeme biçiminin temel mantığında taksitlerin eşit aralıklara sahip olması ve faiz oranlarının değişmemesi yer alır. Ayrıca kavram, dönem başı ve sonu eşit ödemeler olmak üzere iki ayrı şekilde incelenir. Ödemenin dönemin hangi diliminde yapıldığı bu ayrımı belirler. Genelde finansal işlemlerde dönem sonu eşit ödemeler dikkate alınır.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Anüite Bugünkü Değeri Nedir?
Belirli sayıda taksitlerle ifa edilecek borcun hesaplanabilmesi için eşit ödemenin bugünkü değerinin öğrenilmesi gerekir. Bugünkü değer, nakit akışının eşit aralıklarla ve aynı faiz oranıyla gerçekleşmesi için şu an ödenecek meblağı belirlemeyi mümkün kılar. Bu hesaplama işlemindeki ödemeler, ilgili faiz oranı üzerinden iskonto edilir. İskonto, borcun vadesine kadar işleyecek faizin ana paradan düşülmedir. Anüite bugünkü değer hesaplamasında dönem başında ve sonunda kullanılan formüller ise şu şekildedir:
- Dönem Sonu Bugünkü Değer = A*((1+i)n-1)/(1+i)n*i)
- Dönem Başı Bugünkü Değer = (1+i)*A*((1+i)n-1)/(1+i)n*i)
Formüllerde yer alan “A” ibaresi, anüite kavramını gösterir. “i” ise ilgili dönemdeki faiz oranını ifade eder. Son olarak, formülde yer alan “n” harfi de dönem yani taksit sayısını belirtir. Bu değişkenler aracılığıyla yapılan hesaplamalar sonucunda eşit ödemelerin mevcut değerine ulaşılır. Böylece taksit bitimi ve bugünkü değer arasında fiyat karşılaştırması yapmak da mümkün olur.
Anüite Gelecekteki Değeri Nedir?
Taksitleri içeren dönemin sonuna dek yapılan tüm ödemelerin toplanmasıyla gelecekteki değere ulaşılır. Söz konusu değeri bulabilmek için eşit ödemelerin tüm taksitlerini faiz oranı üzerinden hesaplamak ve çıkan sonuçları toplamak gerekir. Gelecekteki değeri bulabilmek için dönem ayrımına göre kullanılan formülleri aşağıda görebilirsiniz:
- Dönem sonu gelecekteki değer = A*((1+i)n-1)/i)
- Dönem başı gelecekteki değer = (1+i)*A*((1+i)n-1)/i)
Yukarıda yer alan formüller, eşit ödemelerin türlerine göre de değişiklik gösterebilir. Örneğin taksit ödemesinin belirlenenden daha ileri bir tarihte yapıldığı ödemelere geciktirilmiş anüite denir. Bu eşit ödeme sistemindeki değeri hesaplarken anüite formülüne taksitlerdeki gecikme süresini belirten ibareler eklenir. Anüite hesaplaması yaparken bu ayrımı göz önünde bulundurmak önemlidir.
Anüite Çeşitleri Nelerdir?
Eşit ödemelerin farklı özellikleriyle ön plana çıkan üç ayrı çeşidi bulunur. Bu ayrım, ödemelerin başlayacağı ve biteceği tarihlere göre yapılır. Ayrıca söz konusu işlemlerin başlaması için gereken koşullar da eşit ödemeler sisteminin ayrımını oluşturur. Eşit ödemelerin çeşitlerini şu şekilde birbirinden ayırt etmek mümkündür:
- Kesin Anüite: Bu türde ödemelerin başlangıç ve bitiş tarihi önceden belirlenir.
- Koşullu Anüite: Başlangıcı ve bitişi bir şarta bağlanan eşit ödemelerdir.
- Ertelenmiş Anüite: Yatırımın gelecekteki değerini göz önünde bulundurarak bilinçli olarak bazı taksitlerinin ödenmemesi ya da ertelenmesidir.
Taksitle alınan taşınmaz için yatırılacak taksitlerin hangi tarihte başlayacağının ve biteceğinin bilinmesi kesin anüitenin bir örneğidir. Kaza sigortaları ve emeklilik aylığı ise koşullu eşit ödemeler kapsamında yer alır.
