Muhasebe terminolojisinde adını sık duyduğumuz fakat anlamını tam olarak bilmediğimiz pek çok kelime mevcut. Bunlardan biri de tahakkuk. Hadi gel, tahakkuk ne anlama gelir ve ne işe yarar birlikte inceleyelim!
Muhasebeden hukuka, iş dünyasından bireysel ilişkilere kadar birçok alanda kullanılan tahakkuk kavramı, bir finansal kaydın ya da sözleşmenin gerçekleştiği anı belirtmek için kullanılıyor. İşlemler, anlaşmalar ve çeşitli yükümlülüklerin belli bir zamanı ve ödeme tarihi bulunuyor. Bildiğin üzere bir borcun vadesi dolduğu zaman doğal olarak ödenmesi gerekiyor. Tahakkuk da bir nevi bu borcun ödeneceği tarihi belirtiyor. Hadi, tahakkuk nedir ve tahakkuk eden vergi ne anlama gelir daha yakından incelemeye başlayalım!
Tahakkuk Nedir?
Tahakkuk, genellikle finans ve muhasebe alanlarında kullanılan bir terim. Bu kavram bir yükümlülüğün gerçekleştiği anı ifade ediyor. Örneğin; bir borcun ödeme tarihi geldiğinde borcun vadesi tahakkuk etmiş sayılıyor. Bu doğrultuda borcun ödeme süreci başlıyor. Tahakkuk, finansal kayıtların düzenlenmesinde önemli bir noktayı oluşturuyor. Bununla birlikte şirketlerin mali durumlarını doğru bir şekilde değerlendirmeye de yardımcı oluyor.
Tahakkuk Etmek Ne Demek?
Tahakkuk Arapça kökenli bir sözcük. Tahakkuk etmek Türkçede gerçekleşme ve yerine gelme anlamlarında kullanılıyor. Yani tahakkuk eden ve tahakkuk edilen ne demek sorusunun aslında tek bir cevabı bulunuyor. Tahakkuk etmek bir borcun işlenmeye başladığı vakti ifade ediyor.
Neden Tahakkuk Etmek Gerekir?
Tahakkuk etmek finansal kayıtların düzenli ve doğru bir şekilde tutulması, işletmelerin mali durumlarının izlenmesi ve hukuki yükümlülüklerin yerine getirilmesi açısından son derece önemli. Tahakkuk etme işleminin farklı nedenleri bulunuyor.
Muhasebe ve Finansal Kayıtların Düzenlenmesi
Tahakkuk, bir borcun veya yükümlülüğün vadesinin dolmasıyla birlikte muhasebe kayıtlarının güncellenmesini sağlıyor. Bu sayede işletmeler finansal durumlarını daha doğru bir şekilde değerlendiriyor. Ayrıca bu durum raporlamaların kolaylaşmasına da yardımcı oluyor.
Bütçe Planlaması ve Kontrolü
Tahakkuk etmek bütçe planlaması ve kontrol süreçlerinde de önemli bir rol üstleniyor. İşletmeler gelecekteki borçları ve taahhütleri tahmin ederek buna göre bütçe oluşturabiliyor ve finansal stratejilerini belirleyebiliyor.
Hukuki Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi
Bilindiği üzere işletmeler sözleşmelere uyum sağlamak ve hukuki yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda. Tahakkuk sözleşmelere uyum sağlama sürecini yönetmeye ve gerektiğinde hukuki adımlar atmaya yardımcı oluyor.
Finansal Analiz ve Değerleme
Tahakkuk işletmelerin finansal analizlerini yapmalarına ve değerlemelerini gerçekleştirmelerine olanak tanıyor. Bu sayede işletmelerin performanslarını değerlendirmeleri, yatırımcılara güven sağlamaları ve finansal strateji geliştirmeleri kolaylaşıyor.
Kredi ve İş İlişkileri
Tahakkuk etmek işletmelerin kredi geçmişini etkiliyor. Borçların zamanında ve doğru bir şekilde tahakkuk edilmesi, işletmelerin kredi notunu artırmaya ve finansal kurumlarla olan ilişkilerini güçlendirmeye yardımcı oluyor.
Kısacası, tahakkuk etmek genel olarak işletmelerin finansal disiplinlerini korumalarına, hukuki sorumluluklarını yerine getirmelerine ve bütçelerini etkili bir şekilde yönetmelerine imkan tanıyor.
Tahakkuk Fişi Nedir?
Tahakkuk fişi bir borcun veya yükümlülüğün muhasebe kayıtlarında yer almasını sağlayan bir belge türü. Eğer kişilere bir vergi veya borç tebliğ edilirse ve bu borca itiraz edilmezse mükelleflere ödemesi gereken vergiyi gösteren çeşitli belgeler iletiliyor. Mükellefin ödemesi gereken vergi tutarını veya farklı bir borcu gösteren belgelere tahakkuk fişi deniyor. Tahakkuk fişleri iki nüsha halinde düzenleniyor. Bu sayede bir kopya mükellefte, diğer kopya ise alacaklı kurumda bulunuyor.
Vergi mükellefi olan kişiler ellerine ulaşan tahakkuk fişiyle vergi dairesine gidip tahakkuk fişini beyanname makbuzu olarak gösterebiliyor ve ödeme işlemlerini tamamlayabiliyor. Tahakkuk fişlerinde borcun ödenmesi gereken tarih aralığı da belirtiliyor. Bu tarihe kadar borç ödenmezse haciz işlemleri başlatılabiliyor. Tahakkuk fişi belgelendiği an ödeme süresi başlıyor. Yani fiş eline hiç ulaşmasa dahi borcun ödeme süresi başlamış oluyor. Bu nedenle tahakkuk sorgulaması yapmak da büyük önem taşıyor.
Tahakkuk Fişi Numarası Nasıl Öğrenilir?
Tahakkuk fişleri ilişkili olduğu kurumun internet sitesinden kontrol edilebiliyor. Örneğin; Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primlerine ait tahakkuk fişlerini SGK’nın kendi web sitesinden öğrenebilirsin. Vergi dairelerine ödenecek vergiler ve cezalar ise Gelir İdaresi Başkanlığının web sitesinden görüntülenebiliyor. Bunun için siteye girdikten sonra mükellef numarası, TC kimlik numarası ve şifreyle işlem yapmak gerekiyor.
Tahakkuk Sorgulama Nasıl Yapılır?
Tahakkuk başvuruları İstanbul Ticaret Odası web sitesi üzerinden elektronik ortamda sorgulanabiliyor. Bilindiği üzere, tüm tüzel kişiliklerin tüm mali gelişmelerini sicile kaydetmesi zorunlu tutuluyor. Bu sayede İstanbul Ticaret Odası web sitesinde çevrim içi işlemlerden tüm mali işlemler ve başvurular yapılabiliyor. İstanbul Ticaret Odası üzerinden tahakkuk sorgulaması iki farklı şekilde gerçekleştiriliyor:
- İstanbul Ticaret Odası web sitesi üzerinden “firma bilgileri sorgulama” kısmına başvuru işlemleri sırasında verilen kayıt numarası ve işlem numarasını girerek sorgulama yapabilirsin.
- İstanbul Ticaret Odası e-portal üzerinden tescil başvuru sorgulama adresiyle ödeme makbuzunda bulunan tahakkuk numarasını girerek başvurunu kontrol edebilirsin.
Tahakkuk Fişi Ödemesi Nasıl Yapılır?
Tahakkuk fişleri, tahakkuk fişini düzenleyen kurumların veznelerinden ödenebileceği gibi banka şubelerinden, ATM’lerden veya mobil bankacılık uygulamaları üzerinden de ödenebiliyor. Tahakkuk fişinde belirtilen tutar vezneden veya banka şubesinden ödenecekse fişi kuruma ibraz etmek gerekiyor. ATM, internet ya da mobil bankacılık üzerinden ödenecekse ilgili kurum ödemesi seçildikten sonra tahakkuk fişi numarası girilerek ödeme yapılabiliyor.
Tahakkuk Fişi Kullanım Alanları Nelerdir?
- Borç ve alacak kayıtları: Tahakkuk fişi işletmelerin borçlarını ve alacaklarını kaydetmelerine yardımcı oluyor. Özellikle bir mal veya hizmet alımı söz konusu olduğunda tahakkuk fişiyle ilgili muhasebe hesapları güncelleniyor.
- Sözleşmelerin izlenmesi: İşletmeler arasında yapılan sözleşmelere bağlı olarak doğan yükümlülüklerin izlenmesi için tahakkuk fişleri kullanılıyor. Sözleşmelere uygun olarak ortaya çıkan borçlar tahakkuk fişi aracılığıyla muhasebe kayıtlarına ekleniyor.
- Bütçe planlaması: Tahakkuk fişleri gelecekteki mali yükümlülükleri önceden tahmin etmeye de yardımcı oluyor. Mesela personel maaşları, primleri, özlük hakları vb. giderler belirli bir döneme ait tahakkuk fişleri aracılığıyla kaydediliyor. Bu sayede işletmeler personel maliyetlerini takip edebiliyor, bütçe planlaması yapabiliyor ve finansal stratejilerini belirleyebiliyor.
- Vergi borçları: Vergi ödemeleri, işletmelerin vergi borçlarını doğru bir şekilde kaydetmeleri için tahakkuk fişleriyle belgeleniyor. Vergi tahakkukları vergi dönemleri sonunda ödenmesi gereken miktarları gösteriyor.
- Faturaların işlenmesi: Alınan veya ödenmesi gereken faturalar, tahakkuk fişleriyle muhasebe kayıtlarına ekleniyor. Böylelikle işletmelerin ticari ilişkileri ve finansal durumları hakkında doğru bilgilere ulaşma imkanı oluşuyor.
- Hukuki yükümlülüklerin izlenmesi: İşletmeler hukuki yükümlülükleri takip ederken tahakkuk fişlerini kullanıyor. Örneğin; bir mahkeme kararına bağlı olarak ortaya çıkan tazminat ödemeleri tahakkuk fişleriyle kaydediliyor.
Ekonomik gelişmelerden haberdar olmak, borsayı canlı verilerle takip etmek, birikimlerini değerlendirmek veya yatırımlarını kontrol etmek için Midas uygulamasını kullanabilirsin. App Store ve Play Store üzerinden Midas uygulamasını indirerek Midas yatırım hesabıyla birikimlerini farklı sınıflarda değerlendirebilir ve yatırımlarını kontrol edebilirsin. Uygulamayı şimdi indir; istediğin zaman, istediğin yerde kullan!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
