İslami finansmanın önemli bir unsuru olarak kabul edilen sukuk, devletlerin ve şirketlerin finansman ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılıyor. Peki, bu açıklamalar dışında sukuk hakkında ne biliyoruz? Yapısı gereği sukuk nasıl işler? Hadi, detaylara bir bakalım!
İslami finansta “sukuk” adı verilen kira sertifikaları, varlık kiralama şirketleri (VKŞ’ler) tarafından farklı sektörlerdeki finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ihraç ediliyor. Bahsi geçen ihraç sürecinde her yatırımcı gayrimenkul, leasing varlıkları ve diğer çeşitli dayanak varlıkların getirilerinden dönemsel olarak faydalanabiliyor. Gelir elde etmek amacıyla kullanılan sukuk sistemi, küresel finans arenasında günden güne daha fazla ilgi görüyor. İslami prensiplere uygun şekilde yatırım yapma düşüncen varsa dünya genelinde giderek yaygınlaşan sukuk sistemi senin de ilgini çekebilir. O zaman detaylar gelsin!
Sukuk Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Sukuk, İslami finans ilkelerine uygun bir faizsiz yatırım aracı olarak karşımıza ilk kez 2001 yılında çıkıyor. O dönemin Malezya hükümeti tarafından gerçekleştirilen 500 milyon dolarlık ilk sukuk ihracı ile birlikte, bu sistemin zaman içinde hızla yayıldığını ve küresel finans piyasalarında önemli bir yer edindiğini söyleyebiliriz. Peki, sukuk ne demek? Kökeni nereye dayanıyor?
Kökeni “sukk” olan ve Arapçada “sertifikalar” anlamına gelen sukuk, İslam dünyasında finansal ihtiyaçları karşılamak üzere alternatif bir sistem arayışının sonucu olarak ortaya çıktı. Sukuk terimi bugün, finansal sertifikaları temsil eden “eşit değerli pay belgeleri” anlamında kullanılıyor. Peki, burada ne gibi belgelerden söz ediyoruz? Bahsi geçen belgeler bir mal, hizmet, kullanım hakkı ya da belirli bir yatırım faaliyetinin mülkiyetine dair hakları ifade ediyor. Geleneksel faiz temelli finansal araçlara alternatif olarak geliştirilen sukuk sistemi, İslami finans prensiplerine uygun olarak faizsiz finansman ve yatırım imkânı sunuyor.
Sukuk Sisteminin İşleyişi Nasıldır?
Bir diğer tanımı kira sertifikası olan sukuk, yatırımcılara alternatif bir finansal yatırım kapısı aralıyor. Sadece bu da değil! Sukuk sistemi, varlık kiralama şirketleri aracılığıyla gayrimenkul, leasing varlıkları ve çeşitli diğer menkul kıymetler üzerinde pay sahibi olmaya da yarıyor. Söz konusu sistemde yatırımcılar, kira sertifikaları aracılığıyla belirli bir süre için bir miktar getiri elde edebiliyor. İlgili varlıkların gelirleri, belirlenen ödeme tarihlerinde yatırımcılar arasında dağıtılıyor.
Bir de şu var ki kira sertifikası ihraç eden her bir kuruluşun, ilgili danışma komitelerinden onay alması zorunlu! Bu zorunluluğun amacı ise söz konusu finansal aracın faizsiz prensipler ve standartlar çerçevesinde yapılandırıldığını teyit etmek. Bu konulara ek olarak sukuk fonu nedir sorusu da en sık merak edilen konular arasında. Aslında bu kavram, sukuk sisteminin işleyişinde kendisini belli ediyor. Özetle, sukuk fonu adı verilen portföylerin de İslami prensiplere uygun olarak faizsiz yatırım yapmayı mümkün kılan birer yatırım aracı olduğunu söyleyebiliriz.
Sukuk İhracı Nedir? Nasıl Yapılır?
Sukuk ihraçları, yatırımcılara faizsiz getiri imkânı sunan ve bono gibi borçlanma araçlarından farklı bir noktada yer alan menkul kıymetlerden kazanç elde etmeyi sağlıyor. Bu finansal araç sayesinde yatırımcılar, sukuka yatırım yaparak belirli bir varlığın veya hakkın dönemsel getirisine sahip olabiliyor. Sukuk ihracı aşağıdaki gibi adımların gerçekleşmesi üzerinden tamamlanıyor:
- Sukuk ihraç etmek isteyen şirketlerin faaliyetlerini ve varlıklarını şeffaf bir şekilde beyan etmeleri gerekiyor.
- Yapılacak değerlendirmelerin başarılı sonuçlanması durumunda sukuk sözleşmesi hazırlanıyor. Böylelikle sertifikalar yatırımcılara sunulmuş oluyor ve yatırımcı artık sukuk getirisi elde etmeye başlayabiliyor.
- İlgili varlıkların gelir sağlaması durumunda tutarlar belirlenen tarihlerde yatırımcılarla paylaşılıyor. Ancak kira sertifikalarının birtakım şartları bulunuyor ve söz konusu şartlar sukuk türüne göre değişkenlik gösterebiliyor.
Kira sertifikası ihracındaki en önemli nokta sürecin İslami ilkelere ve standartlara uygun bir şekilde yönetilmesi gerekliliği. Yani sukuk ihracı için hazırlanan sözleşmenin İslami prensiplere uygun olması hayati önem taşıyor. Bu arada, Paranı Değerlendirebileceğin Yatırım Araçları başlıklı yazımız da dikkatini çekecek olursa linke tıklaman yeterli!
Sukuk ile Nasıl Kazanç Elde Edilir?
Sukuk, genellikle varlık temelli tahviller olarak tanımlanıyor. Ve getirileri sabit faizli tahvillerin getiri hesaplamasında kullanılan yöntemle hesaplanıyor. Örneğin; bir sukukun net dönemsel getirisi yüzde 8 ve nominal değeri 100 TL ise belirlenen vadeye göre getiri hesaplaması yapılıyor. Genellikle sukuk sahibi, dönemsel ödemeleri alarak vade sonunda nominal değere sahip oluyor. Ödemeler genellikle yılda bir kez yapılıyor. Elde edilen kazanç ise aşağıdaki gibi iki türlü de ele alınabiliyor:
- Sabit veya değişken gelir: Sukuk sahipleri, sertifikayı ihraç eden kuruluşun belirlediği kâr payı ödemelerinden kazanç sağlıyor.
- Değer artışı: Piyasada arz ve talep koşullarına bağlı bir şekilde sukuklar değer kazanabiliyor. Sukuk sahipleri, piyasa değerindeki artışlar ile daha fazla sermaye kazancı elde ediyor.
Sabit getiri sağlayan sukuk ihracının öncesinde, sukuk piyasası ve farklı kira sertifikası türlerini araştırmalı ve mutlaka detaylı bilgi edinmelisin. Kendi risk toleranslarına ve yatırım hedeflerine uygun olan sukuk araçlarını belirlemek amacıyla piyasaya hakim olman son derece önemli! Eğer mutlaka bir şekilde yatırım yapmaya karar verdiysen, borsa için önemli olan Sharpe Oranı Nedir? Nasıl Hesaplanır? başlıklı yazımıza da göz atmanı tavsiye ederiz!
Sukuk Sisteminin Avantajları Nelerdir?
Sukuk alım-satımının finansal dünyada popüler hale gelmesinin nedeni için sahip olduğu avantajları işaret edebiliriz. Söz konusu yatırım aracının avantajlarını ise şöyle sıralamak mümkün:
- Sukuk yatırımı uzun vadeli sabit getiri imkanı sunuyor.
- Yatırımcılara finansal planlamalarını yaparken istikrarlı bir gelir kaynağı vadeden bu ihraç işlemi, risksiz ve faizsiz yapısıyla da yatırımcıların yüzünü güldürüyor.
- Her bir sukuk çeşidi, İslami finans prensiplerine uygun bir yatırım aracı olmasının yanında geleneksel yatırımcılar için çeşitlilik sağlamasıyla da dikkat çekiyor.
- Sukuk sisteminde tercih edilecek herhangi bir para birimiyle borçlanma imkânına sahip olunuyor. Özellikle hazine gibi kurumlar, USD sukuk gibi farklı seçeneklerden yararlanarak risklerini yönetebiliyor ve böylece uluslararası piyasalarda daha etkin bir şekilde yer alabiliyor.
Sukuk Sisteminin Dezavantajları Nelerdir?
Sukuk ihracının genellikle karmaşık düzenlemelere tabi olduğunu söylemek pek de yanıltıcı olmaz. Bu süreç, ihraççılar ve yatırımcılar için ekstra zaman ve maliyet anlamına gelebiliyor. Ayrıca farklı ülkelerdeki değişen regülatif gereklilikler de işleri karmaşık bir hale getirebiliyor. Geleneksel tahvil ihraçlarına kıyasla sukuk ihracı, genellikle daha yüksek maliyetli oluyor. Sahip olduğu yüksek maliyetin ise yapısal karmaşıklıktan ve İslami finans prensiplerine uyum gereksiniminden kaynaklandığını söylemekte fayda var.
Sukuk Türleri Nelerdir? Nasıl İşler?
Uluslararası sukuk piyasasında farklı yapılandırmalara sahip sekiz farklı kira sertifikası çeşidi bulunuyor. En önemli ve en sık kullanılan sukuk çeşitlerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:
İcara Sukuk
Varlığın kira hakkını belirli bir süre boyunca temsil eden icara kira sertifikası, kaynak kuruluş tarafından çıkarılan ve üçüncü kişilere kiralanmak üzere VKŞ’ler (varlık kiralama şirketleri) tarafından alınacak varlık ve hakların finansmanını sağlıyor.
Wakala Sukuk
Kaynak kuruluşun sahip olduğu varlıklar ya da haklar VKŞ’ler tarafından yönetilerek gelire çevrilebiliyor. Elde edilen bu gelirlerin belirlenen sözleşme şartlarına uygun olarak VKŞ’ye aktarılması için ihraç edilen finansal araçlara wakala sukuk adı veriliyor.
Murabaha Sukuk
Murabaha sukuk, bir varlık veya hakkın VKŞ’ler tarafından satın alınarak belirli nitelikteki şirketlere vadeli olarak satılması işleminde varlık ya da hak alımının finansmanını sağlamak için kullanılıyor.
Mudaraba/Muşaraka Sukuk
İşletme ortaklığına dayanan mudaraba sukuk türünde bir taraftan sermaye sağlayan, diğer taraftan ise işletmeyi yöneten bir ortaklık söz konusu oluyor. Burada unutulmaması gereken önemli bir noktadan söz edebiliriz: Ortaklık temelli mudaraba kira sertifikası ihraç tutarı, Kira Sertifikaları Tebliğinin 11’inci Maddesi uyarınca hazırlanan değerleme raporunda belirlenen gerçeğe uygun değerin yüzde 90’ını kesinlikle aşamıyor.
İstisna Sukuk
İstisna sukuk, VKŞ’nin işveren pozisyonunda olduğu bir eser sözleşmesi çerçevesinde eserin üretilmesini finanse etmek amacıyla çıkarılan sukuk çeşidi olarak tanımlanıyor.
Farklı yatırım araçlarıyla kazanç kalemlerini çeşitlendirmek istiyorsan Midas mobil uygulamasını Play Store ya da App Store aracılığıyla telefonuna indirebilirsin. Finansal hedeflerine ulaşmak ve kazancını artırmak için Midas’a başvur, yatırımlarını güvenle gerçekleştir!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
