Günümüz dünyasında artan enerji tüketimine bağlı olarak yeni kaynak arayışları da sürekli gündemdedir. Bu noktada tartışma konusu olan kaynaklardan biri de nükleer enerjidir. Avantajları ve dezavantajları ile hassas bir konu hâline gelen bu kaynak, yatırım dünyasında da önemli bir yer tutar. Dünyadaki enerji fiyatlarının artışı, nükleer santral yatırımlarına hız kazandırmıştır. Bundan kaynaklı olarak da nükleer enerji kullanan şirketlerin sayısı artışa geçmiştir. Dünyada giderek yaygınlaşan ve gelecekte daha çok söz edeceğimiz kesinleşen nükleer enerji hakkında bilgi edinmek için senin için derlediğimiz içeriği okuyabilir ve nükleer enerji nedir öğrenebilirsin.
Nükleer Enerji Nedir?
Fransız fizikçi Henri Becquerel tarafından 1986 yılında keşfedilen nükleer enerji, maddenin en küçük yapı taşı olan atomları bir arada tutan güçtür. Atomları meydana getiren proton, nötron ve elektronlar arasındaki bu bağ oldukça kuvvetlidir. Söz konusu bağın kopması veya serbest kalmasıyla ortaya muazzam bir enerji çıkar. İşte nükleer enerjiden tam da bu noktada söz edilmektedir.
Nükleer enerjinin günümüzde tartışma konusu hâline gelmesindeki en önemli sebep ise elektrik üretiminde yeni bir kaynak olmasıdır. Atomların çeşitli reaksiyonlar sonucu parçalanmasıyla ortaya çıkan bu enerji, suyu ısıtma potansiyeline sahiptir. Isınmayla ortaya çıkan su buharı ise türbinleri döndürerek elektrik üretebilir.
Nükleer Enerji Kaynakları Nelerdir?
Nükleer enerji, füzyon ve fisyon adı verilen reaksiyonlar sonucu ortaya çıkar. Füzyon, atomik parçacıkların bir araya gelmesini sağlayan bir tepkimedir. Fisyon ise atom çekirdeğinin dışarıdan bir müdahale ile zorla parçalanması anlamına gelir. Bu reaksiyonların gerçekleşebilmesi için ise nükleer enerji kaynaklarına ihtiyaç duyulur. Günümüzde bu ham maddeler arasında uranyum, plütonyum ve toryum yer alır. Ancak hem maliyet hem de kullanılabilirlik noktasında öne çıkan kaynak uranyumdur.
Uranyum-238 ve uranyum-235 izotopları, fisyon tepkimeleri sonucu parçalanabilen yapıdadır. Fisyon reaksiyonu ile uranyum-235, uranyum-238 izotopuna dönüşür. Tepkimelerin gerçekleşmesi ile ortaya çıkan bu güç, nükleer enerjiyi meydana getirir. Nükleer enerji kullanan şirketler, söz konusu kaynakları kullanarak faaliyet alanlarına yön vermektedir.
Nükleer Enerji Nasıl Üretilir?
Nükleer enerji üretimi için uranyum elementine ihtiyaç duyulur. Uranyum, fisyon yani parçalanma tepkimesine girdiğinde bölünür. Bu bölünme sonucunda ise ortaya çok yüksek miktarda enerji çıkar. Bölünme reaksiyonunun gerçekleşebilmesi için nötronların büyük bir hızla uranyum çekirdeğine çarpması gerekir. Tetikleyici fisyon tepkimeleriyle ortaya çıkan enerjinin kontrol edilmesi gerekir. Nükleer enerji özelliklerine bakıldığında bu kontrollerde yaşanan aksaklığın ölümcül boyutlarda olduğu görülmektedir.
Nükleer enerji santralleri, fisyon tepkimelerinin kontrol edilmesi ve elektrik üretimi amacıyla kurulur. Bu santrallerde nükleer enerjinin ısıttığı su buharından elektrik üretimi gerçekleştirilir. Yüksek sıcaklık derecesine sahip olan buhar, elektrik jeneratörüne bağlı türbinlerine aktarılır. Tüm bu işlemlerin sonucunda ise elektrik enerjisi ortaya çıkar. Nükleer enerji kullanan şirketler, bu noktada hem üretim hem de tüketim alanında yatırımlarını devam ettirmektedir.
Nükleer Enerjinin Kullanım Alanları Nelerdir?
Nükleer enerji sistemleri, geniş kullanım alanına sahiptir. Sağlık sektöründen gıda üretimine, uzay teknolojilerinden içme suyu teminine kadar pek çok alanda söz konusu enerjiden yararlanılması mümkündür. Bu noktada nükleer enerji kullanım alanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Tarım: Tarım arazilerinde zararlı böceklere karşı radyasyon kullanımı yaygındır.
- Gıda: Dondurulmuş gıdalardaki bakterileri öldürmek için nükleer enerji kullanılır.
- Tıp: Kanser tedavisinde, sterilizasyonda ve radyolojik görüntüleme sistemlerinde tercih edilir.
- Uzay: İnsansız uzay araçlarının uzun süreli enerji ihtiyacı için kullanılır.
- İçme Suyu: Deniz suyunu tuzdan arındırma işleminde tercih edilir.
Nükleer enerji kullanan şirketler, özellikle sağlık sektöründe önemli bir görev üstlenir. Hastalıkların tedavi edilmesi noktasında söz konusu enerji türünden yoğun bir şekilde yararlanılır. Biyokimyadan inşaata, gemilerden uçak sanayilerine kadar geniş bir alana yayılan bu kaynak, büyük şirketlerin yatırımlarıyla her geçen gün daha fazla gelişmektedir.
Nükleer Enerji Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Nükleer enerji, avantajları ve dezavantajları ile ön plana çıkan kaynaklar arasında yer alır. Söz konusu enerji, güvenli bir şekilde kontrol edilemediğinde insan ve çevre sağlığı açısından ölümcül sonuçlara neden olabilir. Bu yönüyle korku yaratsa da nükleer enerji önemini de göz önünde bulundurmak gerekir. Şimdi nükleer enerjinin avantajlarına göz atabiliriz.
- Ham madde hacmine kıyasla çok yüksek miktarda enerji sağlar.
- Atmosfere sadece su buharı yaydığından üretim süreci temizdir.
- Elektrik üretim maliyetleri son derece düşüktür.
- Tek fabrikada bile tahmin edilenden büyük miktarda enerji üretilebilir.
- Enerji üretimi sırasında çok az miktarda ham madde kullanılır. Böylece neredeyse tükenmezdir.
Tüm bu maddelere bakıldığında nükleer enerjinin önemi ortaya çıkar. Ancak nükleer enerjinin olumlu yönlerinin yanı sıra dezavantajlı tarafları da bulunur. Bunlardan ilki enerji santrali kurmanın yüksek maliyet gerektirmesidir. Ayrıca radyoaktivite sebebiyle üretim aşamasında tehlike arz eder. Ek olarak nükleer santrallerdeki kaza riskiyle doğal afetler artışa geçebilir.
Nükleer Enerji Kullanan Ülkeler Hangileridir?
Dünyada nükleer enerji kullanan ülkelerin sayısı toplamda 33’tür. Söz konusu kaynağı elektrik üretiminden sağlık sektörüne kadar pek çok alanda kullanan ülkelerin başında ise Amerika Birleşik Devletleri gelir. ABD, 100 bin MW’ye ulaşan nükleer enerji santrali kurulu gücüyle dünyada lider konumdadır. ABD’yi Fransa, Çin, Japonya ve Rusya takip eder. Ayrıca Güney Kore, Almanya, Birleşik Krallık, Kanada ve Ukrayna da nükleer enerji kullanan ülkeler arasında yer alır.
Nükleer Enerji Kullanan Şirketler
Nükleer enerji kullanan, üreten veya dağıtımını yapan şirketlerin sayısı bir hayli fazladır. Bu şirketler doğrudan veya dolaylı yoldan nükleer enerji kaynaklarına yatırım yapmaktadır. Örneğin uranyum madenciliği yapan şirketler büyük hisseleri nedeniyle Amerikan borsalarında geniş bir yer tutar. İşte nükleer enerji kullanan şirketler arasında yer alan bazı isimler:
- Rio Tinto Group (RIO)
- BHP Group (BHP)
- NexGen Energy (NXE)
- Uranium Royalty (UROY)
- Energy Fuels (UUUU)
- Uranium Energy (UEC)
- Ur-Energy (URG)
Nükleer enerjinin yaygın kullanımı, borsa yatırımları noktasında potansiyel artışını da beraberinde getirmiştir. ABD’nin en büyük iki borsası olan NASDAQ ve NYSE’de işlem gören uranyum hisseleri bulunur. Midas Yatırım Hesabı ile siz de söz konusu şirketlerin hisselerini satın alabilir, küresel borsalarda işlem yapabilirsin.
Türkiye’de Nükleer Enerji Kullanımı
Türkiye’de nükleer enerji alanında biri inşaat diğeri proje aşamasında olan toplam 2 adet santral gündemdedir. Ayrıca üçüncü bir nükleer enerji santrali için de ülkenin farklı bölgelerinde çalışma devam etmektedir. Bu projelerden hayata geçecek olan ilk yer Mersin’in Gülnar mevkiine kurulması planlanan Akkuyu Nükleer Enerji Santralidir. Söz konusu santralin 4800 MW kapasiteli olacağı öngörülmektedir. Buna ek olarak Sinop’a da 4400 MW kapasiteli nükleer santral kurulması da hedeflenmektedir.
