Merkez Bankasının ülkedeki yüksek enflasyonla mücadelede uyguladığı politika faiz artırımı şeklinde gerçekleşiyor. Merkez Bankasının politika faizlerindeki artış ilk başta tüketicilerin harcamaları üzerinde etkili oluyor. Peki, Merkez Bankasını daha yakından tanımaya ve faiz artırımının etkilerini detaylıca keşfetmeye ne dersin?
Pek çok kişi konut kredisi ve taşıt kredisi gibi kredi çeşitlerini edinmek için bankalara başvuruyor. Hem tüketicilerin hem de ticaretle uğraşan kişilerin tercih ettikleri banka kredilerinin belirli faiz oranları bulunuyor. Bu faiz oranlarını belirleyen kuruma ise Merkez Bankası adı veriliyor. Merkez Bankası ekonomik dengeyi sağlamak adına faiz artırımına gidebiliyor. Devlet tarafından organize edilen Merkez Bankası faiz artırımına giderek ülkedeki enflasyonu daha düşük bir düzeye getirmeye yardımcı oluyor. Hadi gel, Merkez Bankasının görevlerini ve faiz artırımının ne gibi etkileri olabileceğini birlikte inceleyelim!
Merkez Bankası Nedir?
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi para politikasından ve ülkedeki ekonomik istikrarın sağlanmasından sorumlu bağımsız bir kurum olarak faaliyet gösteriyor. 1930 yılında kurulan Merkez Bankası, Türkiye’nin para politikasını belirlemesinin yanı sıra piyasaya para arzını düzenliyor, yüksek fiyat istikrarı hedefiyle enflasyon hedeflemesi yapıyor ve ülkenin döviz rezervlerini yönetiyor. Özetle Merkez Bankasının ülkenin ekonomik gidişatı üzerinde büyük rolü ve sorumlulukları bulunuyor.
Merkez Bankasının Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
Merkez Bankasının yasalar çerçevesinde belirlenmiş çeşitli görev ve sorumlulukları bulunuyor. Bunlar genel olarak aşağıdaki maddeler altında toplanıyor:
- Türkiye Cumhuriyeti’nin para politikasını belirlemek ve yönetmek
- Piyasadaki fiyat istikrarını sağlayarak ekonomik müdahaleleri gerektirmeyecek şekilde enflasyonu düşük seviyede tutmak
- Bankacılık sektörünün düzenlenmesinde ve denetlenmesinde rol oynayarak bankaların düzenli faaliyet göstermelerini sağlamak ve standartları belirlemek
- Para ve döviz piyasalarıyla ilgili yapacağı düzenlemelerle finansal istikrarı sağlamak
- Ülkemizdeki altın ve döviz rezervlerini kontrol etmek, ülkede uygulanacak döviz kuru rejimini belirlemek ve bunu yönetmek
- Gerektiğinde banknot basmak
- Piyasadaki akışın düzenlenmesi için gerektiğinde yeni sistemler kurmak, halihazırda var olan sistemlerin düzenli işletilmesini sağlamak
- Yurt içi ve yurt dışındaki gelişmeleri takip ederek bilimsel analizler ışığında raporlar yayımlamak ve bunları değerlendirerek analiz etmek
Merkez Bankası Faiz Artırırsa Ne Olur?
Merkez Bankasının piyasaya müdahale araçlarının başında faiz artırımı politikası geliyor. Merkez Bankasının faiz artırmasının başlıca sebepleri arasında ülkedeki enflasyonun azaltılması ihtiyacı geliyor. Faiz oranlarının yükseltilmesiyle birlikte kredi faizleri ve borçlanma maliyetleri yükseliyor. Bu müdahale sonucunda tüketicilerin ve işletmecilerin borçlanma eğilimleri azalıyor. Böylece faiz artırımı politikasıyla enflasyonun hızlı yükselişinin önüne geçilmesi hedefleniyor.
Merkez Bankasının Faiz Oranları Nasıl Değişir?
Merkez Bankası ülkemizdeki piyasaları düzenlemek ve yüksek enflasyonla mücadele etmek için faizleri düzenli olarak yükseltiyor. 2023’ün Temmuz ayında politika faizi oranı Merkez Bankası tarafından yapılan 250 baz puanlık artışla yüzde 15’e çekildi. Ardından 750 baz puanlık artış sonucu politika faizi yüzde 22,5’e ulaştı. Merkez Bankası 2023 yılının Aralık ayına kadar sırasıyla üç kere 500 baz puan ve son olarak 250 baz puan faiz artışı yaptı. 21 Aralık 2023 tarihi itibarıyla ise politika faizi yüzde 42,5 seviyesine ulaştı.
Faiz Artırımının Enflasyona Etkisi Nasıl Olur?
Faiz artırımının sonucunda harcama maliyetleri arttığı için yüksek enflasyonun düşmesi hedefleniyor. Harcamalarını kısan tüketiciler ve yüksek yatırım maliyetlerinden kaçan işletmeler ekonomideki toplam talebi kısıyor. Bunun sonucunda enflasyondaki artış kısmen durdurulabiliyor ve enflasyon daha düşük seviyelerdeki artışla birlikte dengeli bir hale getiriliyor.
Faiz Artırımının Döviz Kurları Üzerindeki Etkisi Nasıldır?
Ülkemizdeki döviz hacminin azalması birçok mal ve hizmetin maliyetini artırabiliyor. Bu nedenle Merkez Bankası döviz piyasasına faiz artırımı yoluyla müdahale edebiliyor. Merkez Bankasının faiz artırımı dolar ve euro gibi dövizler üzerinde baskılayıcı bir etkiye sahip oluyor. Ülkedeki faiz oranlarının yüksekliği, Türk lirasını yabancı yatırımcılar için daha cazip hale getiriyor. Elinde döviz olan yabancı yatırımcılar parasını Türkiye’ye getirerek yatırımlarını hızlandırıyor. Bu sayede Merkez Bankası faiz artırırsa döviz piyasasında hedeflediği dengeye ulaşabiliyor.
Faiz Artırımının Tüketiciler Üzerindeki Etkisi Nasıldır?
Merkez Bankasının faiz artırması tüketicilerin ekonomik faaliyetlerinde genel bir düşüşe sebep oluyor. Faiz artırımı sonrası kredilerin geri ödeme miktarları artıyor. Bu sebeple tüketiciler konut, taşıt ve ihtiyaç tipi kredilerin yüksek ödeme maliyetlerini göz önüne alarak kredi almaktan çekinebiliyor. Aynı şekilde kredi kartı kullanımında da bir düşüş yaşanabiliyor. Tüketicilerin bankalara yüksek faiz ödemeleri gerektiği için tüketiciler bu dönemde kredi kartlarının kullanımını azaltabiliyor.
Faiz Artırımının İhracata Etkisi Ne Olur?
Faiz artırımının ihracata etkisi çoğunlukla negatif yönde oluyor. Çünkü dış ticaret ilişkilerinin sürdürüldüğü ülkelerdeki faizler, Türkiye’deki faizlere kıyasla düşük kalıyor. Böylece ülkedeki yatırımcılar dışarıdaki maliyetlerle baş edemez hale gelebiliyor. Bunun sonucunda da uluslararası rekabette tutunamayan yerli üreticiler ve işletmeciler markalarını geliştiremiyor ve ihracattaki rekabetçilikleri zayıflıyor.
Faiz Artırımının İthalata Etkisi Ne Olur?
Faiz artırımıyla birlikte tüketici harcamaları azaldığı için iç piyasadaki talep düşebiliyor. Bunun sonucunda tüketicilerin yurt dışındaki mal ve hizmetlere karşı olan talebi azalabiliyor. Dış kaynaklı mal ve hizmetlere olan talebin azalması da doğal olarak ülkedeki ithalatın azalmasına sebep oluyor.
Faiz Artırımının Ekonomik Büyümeye Etkisi Nasıldır?
Merkez Bankası faiz artırımı yaptığında bunun ekonomi üzerindeki etkisi çok boyutlu olabiliyor. İlk olarak yatırımcılar ellerindeki paranın bir kısmını bankalara faize koyarak borsa yoluyla pasif gelir elde etme yoluna gidebiliyor. Bu durumda yatırımcıların genişleme politikalarında durgunluk yaşanabiliyor.
Faiz Artırımının İstihdama Etkisi Nasıldır?
Faiz artırımının iş gücü piyasalarındaki etkisi genellikle negatif yönde oluyor. Bunun başlıca nedeni ise işletmelerin harcama maliyetlerinin artması olarak görülüyor. Harcama maliyetleri oldukça artan işletmeciler, yatırım hedeflerini düşük tuttuklarından işten çıkarmalara başvurabiliyor. İşletme kâr marjlarının azalması da işçilerin ücretlerinin düşmesine ya da şirketlerin doğrudan işçi çıkarmasına neden olabiliyor. Böylece faiz artırımı, çoğunlukla istihdamı azaltıcı yönde etki gösteriyor.
Enflasyon karşısında paranın değerini korumak istiyorsan çeşitli yatırım fırsatlarına göz atabilirsin. App Store ya da Play Store üzerinden hemen Midas uygulamasını indirebilir, Midas yatırım hesabıyla Borsa İstanbula ya da Amerikan Borsalarına yatırım yapmaya başlayabilirsin. Hadi, yatırım yapmak için daha fazla geç kalma!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
