Mentorluk, günümüze ait bir kavram gibi görünse de aslında kökeni çok daha derinlere uzanan bir pratik. Ancak bu iş kolu, pek çok kişi için henüz yüzeysel bir tanımdan öteye gidemiyor. Peki, mentorluk hakkında sen neler biliyorsun?
Bireylerin kişisel gelişimine, kariyerine ya da belirli bir alandaki yeteneklerine katkı sağlayan mentorluk yaklaşımı, meslek ve ilgi alanlarının çeşitlendiği günümüzde giderek daha fazla önem görmeye başladı. Peki, mentorluğun koçluktan hangi yönleriyle ayrıldığını biliyor musun? Mentorluk nedir, ne değildir ve hangi alanlarda mentor olunur? Bu gibi detayları sen de merak ediyorsan hemen detayları incelemeye başlayalım!
Mentor Ne Demek? Ne Anlama Gelir?
Kökeni antik Yunan mitolojisine kadar uzanan mentor kelimesinin, Homeros’un Odessa destanından geldiğini biliyor muydun? Destanda, Yunan kahraman Odysseus’un oğlu Telemachus’a rehberlik eden “Mentor” adlı bir karakter yer alıyor. Yani mentor ne demek sorusunun yanıtını merak edenler için bu sözcüğün kendisini oluşturan farklı bir kökeni olmadığını ve bahsini ettiğimiz Yunan mitolojisindeki öğretici karakterden geldiğini söyleyebiliriz. Zaman içinde de söz konusu terim, öğretmenlik ve rehberlik figürünün sembolü olarak kullanılmaya başlanmış.
Mentor Nedir? Ne İş Yapar?
Mentor, herhangi bir alanda uzman olan ve bireylere uzmanlığını aktaran kişi olarak ifade ediliyor. Sözü edilen bu ilişkide mentorun işi deneyimlerini, bilgi birikimini ve iç görülerini öğrencisi ile paylaşarak onun kişisel ve mesleki gelişimine katkı sağlamak oluyor. Öğrencisinin belirlediği hedeflere ulaşması için gerekli desteği sağlayan mentor, onu bilgelik ve başarıya yönlendirme hedefiyle çalışmalarını kendi kişisel yaklaşımıyla şekillendirebiliyor. Bu süreci “akıl öğretici ilişkiler bütünü” olarak da adlandırabiliriz.
İş konusunda daha iyi olmak hepimizin arzusu, öyle değil mi? Eğer ilgini çekerse, İş Verimliliğinde 5S Kuralı Nedir? başlıklı yazımıza da göz atabilirsin.
Mentor ve Yaşam Koçunun Farkı Nedir?
Mentorluk ve koçluk kavramlarına baktığımız zaman bu ikisinin, bireylerin kişisel ve profesyonel gelişimlerine katkı sağlayan farklı yaklaşımlar olduğu esasında açıkça ortaya çıkıyor. Bu iki kavramın farklarını ise şu şekilde özetleyebiliriz:
- Koçluk, belirli bir hedefe ulaşmak üzere kişiler üzerinde gelişim sağlama amacını taşıyor. Mentörlük nedir sorusunun yanıtı ise deneyimli bir kişinin iş ve uzmanlık alanına yönelik tecrübelerini aktarması şeklinde özetleniyor.
- Koçluk yaklaşımı söz konusu olduğunda hizmeti alan kişi ile belirli bir uzmanlığa odaklanan koç arasında iş birliği gerektiren bir süreçle karşılaşıyoruz. Bu ilişki süresince koç sorgulama, dinleme ve motive etme tekniklerini kullanabiliyor. Buradaki ana amaç, kişinin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak. Mentorluk ise daha çok, öğrencinin bir uzmanın tecrübelerinden faydalanmasını sağlamak amacıyla gerçekleştiriliyor.
- Kişi, bir başkasının koçluğundan genellikle belirli bir süre için faydalanabiliyor. Yani koçluğun sınırlı bir süre için planlanan bir yaklaşım olduğunu söyleyebiliriz. Mentorluk ise bir öğrenci ve uzman arasında uzun vadeli bir ilişki anlamına geliyor.
Mentorluk Hangi Konularda Yapılır?
Mentorluk çerçevesinde aşağıdaki gibi pek çok konu ele alınabiliyor:
- Kariyer gelişimi
- Terfi süreci
- Liderlik vasfı için beceri gelişimi
- Network edinme
- İş-yaşam dengesini kurma
Yukarıda belirttiğimiz gibi, pek çok alanda mentorluk desteğine rastlayabiliyoruz. Buna ek olarak çeşitli mentorluk modelleri ve yaklaşımlarının da mevcut olduğunu söyleyebiliriz. Mentorluk yaklaşımlarının bu çeşitliliği, gelişim süreçlerinin hedefe yönelik ve sağlıklı bir şekilde sürdürülmesinde önemli rol oynuyor.
Mentorluk Çeşitleri Nelerdir?
Mentorluk yaklaşımları çoğunlukla ihtiyaçlara göre şekilleniyor. Birebir mentorluk, grup mentorluğu, akran (peer) mentorluğu ve tersine (reverse) mentorluk, bu yaklaşımlar arasında en sık tercih edilen mentorluk çeşitlerini oluşturuyor.
Birebir Mentorluk
Genellikle tek bir birey ve profesyonel bir mentor arasında kurulan bu ilişki, mentorluk desteği alan bireyin gelişimine en çok odaklanılan model olarak öne çıkıyor.
Grup Mentorluğu
Özellikle okullarda ve bazı şirketlerde yaygın olarak görülen grup mentorluğunda, bir veya birden fazla mentor deneyimlerini bir grup ile paylaşıyor. Bu model, genellikle her birey için yeterli kaynak ve zamanın olmadığı durumlarda tercih ediliyor.
Şirket demişken, eğer şirket yapılarına dair de herhangi bir merakın varsa Şirket Türleri ve Özellikleri Nelerdir? başlıklı içeriğimize göz atabilirsin.
Akran (Peer) Mentorluğu
Akran mentorluğu veya eş mentorluk, benzer deneyimlere sahip insanların tecrübelerini birbirleriyle paylaştığı bir yöntem. Bu ilişki birebir olabileceği gibi gruplar halinde de gerçekleşebiliyor.
Tersine (Reverse) Mentorluk
Bu yaklaşımda, genellikle genç ve tecrübesiz olan bireyler tam aksine kıdemli çalışanlara mentorluk hizmeti veriyor. Yani işler gerçek anlamda tersine dönüyor diyebiliriz. Yeni teknolojiler, genç profesyoneller tarafından daha hızlı öğrenildiği için kıdemlilere bilgi aktarımı da daha etkin şekilde yapılabiliyor.
Mentorluk Alan Kişiye Ne Denir?
Mentorluk hizmetinden yararlanan kişilere “mentee” ya da Türkçeleşmiş haliyle “menti” adı veriliyor. Farklı bir şekilde ifade etmek gerekirse mentee, kariyer yolculuğunda bilinçlenmek ve bireysel gelişimini desteklemek için mentordan rehberlik alan kişiyi tanımlıyor.
Kimler Mentor Olabilir?
Tahmin edebileceğin üzere, klasik tanımıyla mentor olmak isteyen bir kişinin herhangi bir alanda uzman olması gerekiyor. Çünkü alanında başarılı ve deneyimli olmak, mentorun aktaracağı bilgi ve tecrübelerin sağlam bir temele dayandığını gösteriyor. Elbette bu husus tek başına yeterli olmuyor. Mentor olabilmek için bilgi ve deneyimin karşı tarafın anlayabileceği bir şekilde aktarılabilmesi de gerekiyor. Dolayısıyla diksiyon, beden dili, etkili sunum ve eğitim teknikleri gibi konularda eğitimler almak mentor olmak isteyen herkesin eğilmesi gereken bir nokta!
Yeni mesleklere ilgin varsa Geleceğin Sektörleri Nelerdir? başlıklı yazımıza da göz atabilirsin.
Mentor Olmak için Neler Yapılmalı?
İnsanların gelişimine katkı sunmak adına mentorluk işini hayatına dâhil etmek istiyorsan profesyonel eğitim merkezlerinde bu konuda ücretli eğitim imkanlarının sunulduğunu bilmen gerek. Mentor olmak için bu tür eğitimleri almak elbette zorunlu değil, ancak bu esnekliğe rağmen bir eğitim sürecinden geçmek, başarılı ve saygın bir mentor olma yolunda sana mutlaka büyük katkılar sağlayacaktır.
Unutma, bireylere mentorluk yapma isteğin varsa sürekli öğrenme halinde olmalısın. Çünkü hızla değişen dünya ve teknoloji karşısında sahip olunan bilgi ve deneyimleri aynı hızda güncellemek ve yeniliklere adapte olmak hayati öneme sahip! Bir mentor adayı olarak kendini sürekli yenilemen gerekiyor. Sahip olduğun bilgi ve tecrübelerin değerini ancak bu şekilde her zaman koruyabilir ve etkili bir rehber olma yolunda sağlıklı adımlar atabilirsin.
İyi Bir Mentor Nasıl Olmalı?
Artık bildiğin gibi mentorluk hizmeti genellikle öğrencilere, genç profesyonellere veya sektörde deneyimi olanlara veriliyor. İyi bir mentor olmak için ise şu hususlara mutlaka dikkat etmek gerekiyor:
- Her mentor adayının anlaması gereken ilk kural, en başta iyi bir dinleyici olmak! Etkili iletişim kurabilmek ve açık fikirli olmak bu süreçte kritik bir rol oynuyor. Değindiğimiz bu beceriler eğitimlerle geliştirilebileceği gibi deneyim kazanarak da pekiştirilebilir.
- Mentinin gelişim sürecinin planlı bir şekilde yürütülmesi ve yakından takip edilmesi gerekiyor.
- Düzenli geri bildirimlerle öğrencilerinin gelişimini teşvik etmek ve başarılarına ortak olmak da mentorun üstlenmesi gereken en kritik sorumluluklar arasında yer alıyor.
Bahsi geçen bu özellikleri geliştirerek başkalarının hayatında olumsuz bir etki bırakmak neredeyse imkânsız. Sence de öyle değil mi? Başarılı her mentor, bu özelliklere sahip olarak ve başarısızlıkları birer öğrenme fırsatına dönüştürerek sağlıklı bir mentor-öğrenci ilişkisi inşa edebilir.
Finans alanında bilgi birikimini geliştirmek ve çeşitli yatırım araçlarını keşfetmek için Midas, en ulaşılabilir rehberin olmaya hazır! Finans alanında adeta bir mentor ile çalışıyormuşçasına güçlü adımlar atabilmek için Midas uygulamasını Play Store ya da App Store üzerinden mobil cihazına indir, finansal hedeflerine ulaşmak için hemen şimdi büyük bir adım at!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
