Finans dünyasının çok katmanlı yapısına baktığımızda gözümüze ilişen en garip kavramlardan biri de disponibilite oluyor. Peki, sen bu kavramı daha önce hiç duydun mu? Ekonomiye dair kavramlar ilgini çekiyorsa disponibilite hakkında temel bilgilere ulaşabileceğin bu rehbere göz atmadan geçme!
Disponibilite… İşte ekonomi dünyasına ilişkin akılda tutması zor bir terim daha! Bizce, disponibilite nedir unutmamak için önce bu kelimenin kökenine inmek gerekiyor. Onu birazdan yapacağız. Ama öncesinde her zamanki gibi kısa bir giriş yapalım, hem sana da önden birkaç tahmin yapma şansı sunalım. O zaman gelsin!
Ekonomide ara sıra meydana gelen dalgalanmalar ve buna karşılık gözlemlenen piyasa değişimleri, disponibilite sayesinde atlatılabiliyor. Bir başka örnekle, disponibilitenin en iyi şekilde yönetilmesi sayesinde ekonomik krizler minimum hasarla aşılabiliyor. Peki, şimdi aklında birkaç tahmin oluştu mu? En iyisi hiç zorlamayalım, disponibilite ne demek hemen bakalım!
Disponibilite Ne Demek, Ne Anlama Gelir?
Disponibilite, İngilizcedeki “disponibility” kelimesinden dilimize geçmiş bir kavram ve birebir sözlük karşılığı olarak “uygunsuzluk” anlamını veriyor. Bankacılık sektöründe sıklıkla kullanılan disponibilite terimi, “ihtiyari karşılık” anlamını taşıyor ve banka kasalarında nakde çevrilebilecek varlıkların bulunma zorunluluğunu ifade ediyor.
Ekonomide Disponibilite Nedir?
Bankaların kasada bulundurdukları nakit varlıklara disponibilite adı veriliyor. Disponibilite oranı ise bankaların sahip oldukları mevduatlar ile kasada bulundurdukları varlıklar arasındaki dengeyi tanımlıyor. Yani, anlayacağın üzere disponibilite bankaların güvenilir bir imaj çizmeleri için son derece mühim!
Bilindiği gibi bankalar, müşterilerinden elde ettikleri fonların tamamını kredi olarak dağıtamıyor. Bir kısmını merkez bankasında rezerv olarak tutmaları, diğer kısmını ise kasalarında bulundurmaları gerekiyor. Çünkü müşterilerden gelen yüksek miktardaki para çekimi taleplerine karşılık vermek ve anlık likidite ihtiyacını sağlamak için bu dengeyi sağlamak gerekiyor. Ekonomide disponibilite terimi de tam olarak bu dengeye işaret ediyor.
Disponibilite Ne İşe Yarar?
Bankacılık sektöründe hayati bir rol üstlenen disponibilite, finansal istikrarı ve güvenliği sağlama konusunda hayati önem taşıyor. Müşterilerin ani para çekme taleplerine hızlı bir şekilde cevap alabilmeleri için banka kasalarında yer alan yüksek nakit değere sahip varlıkları ifade ediyor.
Söz konusu likidite rezervi, bankaların günlük işlemlerini sorunsuz bir şekilde yürütebilmelerine olanak tanıyor. Güçlü disponibilite oranı, ekonomik dalgalanmalar ya da öngörülemeyen finansal krizlerde bankaların sağlam durmalarını ve güvenilir bir tablo oluşturmalarını mümkün kılıyor. Dilersen, finans dünyasıyla yakından ilişkili olan Varlık Fonu Nedir? Ne İşe Yarar? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsin.
Disponibilite Oranları Neyi Gösterir?
Bankaların likiditesini ve finansal sağlığını ifade eden disponibilite oranı, bankaların topladıkları mevduatlara karşılık bulundurmaları gereken varlıkların oranına karşılık geliyor. Disponibilite oranlarının yüksek olması, bankaların müşterilerine karşı likidite yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesinin güçlü olduğunun bir işareti oluyor. Yani, bu bankaların güvenilir ve sağlam bir finansal yapıya sahip olduklarına dair yorum yapılabiliyor. Düşük disponibilite oranlarıyla karşılaştığımız zaman ise bankaların anlık yüksek miktarda para çekme taleplerini karşılamakta zorlanacağı yorumunu getirebiliriz.
Disponibilite Oranı ile Zorunlu Karşılık Arasındaki Fark Nedir?
Disponibilite oranı, bankaların topladıkları mevduatlara karşılık sahip olmaları zorunlu nakit ya da nakde çevrilebilecek varlıklarını ifade ediyor. Bu varlıkların oranı, finansal istikrarlarını korumaları açısından son derece büyük önem taşıyor. Zorunlu karşılık terimine gelecek olursak da, bu kavrama bankaların topladıkları mevduatların bir kısmını merkez bankasında tutmalarını gerekli gören bir düzenleme olarak açıklama getirebiliriz.
Özetle, disponibilite oranları bankaların kendi likidite yönetimlerini sağlamak için uyguladıkları bir önlem olarak dikkat çekiyor. Zorunlu karşılık ise para politikasını sürdürmek üzere belirlenen bir yükümlülük olarak kendisini gösteriyor. Finans sektörüyle yakından ilgili ve yatırım araştırması içindeysen, Fon Nedir? Nereden Alınır? başlıklı yazımıza göz atabilirsin.
Finans dünyasındaki önemli kavramlar hakkında bilgi edinmek ve güncel gelişmeleri yakından takip etmek için App Store ya da Play Store üzerinden Midas uygulamasını indirmeyi unutma!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
