Enflasyonun tersine döndüğünü, bundan böyle mal ve hizmet fiyatlarının sürekli olarak düşmeye başlayacağını söylesek muhtemelen sevinirsin, öyle değil mi? Sonuçta fiyatların düşmesini ve alım gücünün artmasını kim istemez ki! Fakat enflasyonun tam tersi bir anlam taşıyan deflasyon da ülke ekonomisi için pek iyi sonuçlar doğurmuyor.
Alışveriş yaparken fiyatların yüksekliğinden yakınmamak ve daimi bir zam dalgası altında boğulmamak, ilk aşamada olumlu bir gelişme olarak kabul ediliyor. Bununla birlikte ülke genelindeki tüm mal ve hizmet fiyatlarının aynı anda ciddi bir düşüş yaşaması ve bu düşüşün her geçen gün artarak devam etmesi, düşünüldüğünün tersine olumsuz ekonomik sonuçlar ortaya çıkıyor. Hadi, fiyatlarda çarpıcı bir düşüşe sebep olan ve yediden 70’e tüm toplumu etkileyen deflasyonu mercek altına alalım!
Deflasyon Nedir?
Deflasyon, tüm mal ve hizmet fiyatlarının sürekli olarak düşmesi anlamına geliyor. Dolayısıyla deflasyon yaşayan bir ülkede kişiler bugün sahip oldukları parayla yarın daha fazla mal ve hizmet satın alabiliyor. Deflasyon iyi bir süreç gibi görünse de ne yazık ki çok geçmeden ekonomik durgunluğa yol açıyor. Deflasyon ifadesi çoğu zaman dezenflasyon ile karıştırılabiliyor. Dezenflasyon enflasyonun artış hızının azalması, deflasyon ise fiyatların düşmesi anlamına geliyor.
Deflasyon ekonomisinde insanlar fiyatların düşeceğini bildikleri için alışverişlerini bir sonraki tarihe erteliyor. Ancak tüketicilerin daha düşük harcamalar yapması da üreticilerin daha az gelir elde etmesine neden oluyor. Bu durum ise işsizliğe ve yüksek faize sebebiyet verebiliyor. Dolayısıyla deflasyon, zaman içinde bir deflasyon sarmalının doğmasına neden oluyor. Artık “Deflasyonu anladık, peki ya deflasyonist ne demek?” diye düşüyor olabilirsin. Buyurun, yaygın bir söylem üzerinden bu kavramı da inceleyelim!
Deflasyonist Tuzak Nedir?
Deflasyonist tuzak, faiz oranları düşük olsa dahi insanların harcama yapmaktan kaçınıp nakit biriktirdiği durumda ortaya çıkıyor. Bu gibi zamanlarda insanlar faiz oranı 0% dahi olsa parasını bankada tutmayı tercih ediyor. Deflasyonist tuzak ile devletin ekonomik büyümeyi teşvik etme çabaları da engelleniyor. Tüketiciler yakın zamanda faiz oranlarının yükseleceğine inandığı için nakitlerini tutmaya devam ediyor.
Tüketiciler, yatırımcılar ve işletmelerin nakitlerini istiflemeyi tercih etmesiyle ortaya çıkan deflasyonist tuzak, beraberinde düşük faiz oranları, ekonomik durgunluk, bireysel tasarruf ve başarısız para politikası getiriyor. Deflasyonist tuzağa neden olan üç unsur bulunuyor:
- Deflasyon ve deflasyon sarmalı ile deflasyonist tuzak ortaya çıkabiliyor.
- Tüketicilerin ve işletmelerin borçlanmak yerine borçlarını ödemeyi tercih etmesi bilanço durgunluğuna yol açabiliyor.
- Piyasadaki talepler düştüğünde yatırımcılar ve şirketler, yatırımı riskli bir eylem olarak nitelendirip erteleyebiliyor. Bu da ekonomik durgunluğun artmasına neden oluyor.
Deflasyon Neden Olur?
Merkez bankası politikalarıyla arz ve talep dengelerindeki değişim toplumların deflasyon ekonomisi yaşamasına yol açabiliyor. Artan faiz oranlarıyla birlikte insanlar nakitlerini harcamak yerine biriktirmeyi tercih ediyor. Bu durum insanların borca girmesini caydırdığı gibi daha az harcamaya ve dolayısıyla daha az talebe neden oluyor.
Küresel çapta meydana gelen salgın veya savaş gibi olumsuz ekonomik olaylar, genel talepte düşüşe yol açabiliyor. İnsanlar, mevcut ekonomik durum ve işsiz kalma hususunda endişeleniyorsa daha fazla tasarruf etmeye yöneliyor. Bunun yanı sıra ülke ekonomisi piyasada dolaşan para ve kredi arzından daha hızlı büyüdüğü zaman fiyatlar düşüyor. Ekonomide verimliliğin artması ise üretim maliyetlerinin düşmesine yol açarak tüketiciye daha düşük fiyat etiketi olarak yansıyor. Böylece verimlilik artışı yine deflasyonu doğuruyor.
Deflasyonun Sonuçları Nelerdir?
- Piyasadaki satış fiyatları düştükçe şirketlerin kâr oranı da düşüyor. Bu durum bazı şirketlerde işten çıkarma sürecinin yaşanmasına neden oluyor.
- Faiz oranları deflasyon döneminde yükselme eğilimi izliyor. Bu nedenle tüketiciler ve işletmeler para harcamaktan ve borç almaktan kaçınarak tasarruf ve birikim yapma yolunu tercih ediyor. Bu da yeni iş kollarının oluşmasını engelliyor.
- Deflasyon, bir deflasyon sarmalının ortaya çıkmasına yol açabiliyor. Düşen fiyatlar daha az üretime neden oluyor. Daha az üretim maaşları düşürebiliyor. Düşen maaşlar sonucu piyasadaki ürünlere duyulan talep azalıyor. Talebin düşmesi ise fiyatların giderek daha da azalmasına yol açıyor.
Deflasyon Nasıl Önlenebilir?
Deflasyonu önlemek için temel olarak insanları harcama yapmaya yöneltmek gerekiyor. Bunun için devletin alabileceği bazı önlemler bulunuyor. İlk sırada kamu harcamalarını artırmak geliyor. Bununla birlikte faiz indirimleri yoluyla harcamaları ve yatırımları teşvik etmek gerekiyor. Devletin vergi oranlarını azaltması ise yatırımları ve harcamaları destekliyor. Çalışanların ücretlerine yapılan zamlar insanları tüketime yönlendiriyor. Bununla birlikte özel sektöre sunulan teşvik uygulamalarıyla da yatırımlar artırılabiliyor.
Deflasyon Neden Enflasyondan Daha Zararlı?
Fiyatlar yükseldiğinde ve Türk Lirası’nın değeri düştüğünde, ekonomide enflasyon çanları çalmaya başlıyor. Enflasyon TL’nin değer kaybetmesine neden olurken, aynı zamanda borçların da değerini düşürüyor. Dolayısıyla insanlar borçlanmaya, taksitli alışverişler yapmaya ve faturalarını düzenli olarak ödemeye devam ediyor. Örneğin; borçlandığın tutarla bu ay sıfır bir araç alabiliyorken bir sonraki ay aynı parayla sıfır araç alamıyorsun.
Mütevazı enflasyon, ekonomik döngünün doğal bir parçası olarak kabul ediliyor. Yıl içinde karşılaşılan düşük orandaki enflasyon sayesinde ekonomi sağlıklı bir şekilde büyümeye devam edebiliyor. Fiyatların yükselmesi düşmesinden daha kötü gibi görünse de deflasyon ekonomiyi durma noktasına getirebiliyor. Bu durum ekonomiye enflasyondan daha fazla zarar veriyor. Enflasyon ise iki haneli sayılara yaklaşmadığı sürece ülke ekonomisine katkıda bulunabiliyor.
Dünyada ve Türkiye’de Deflasyon Ne Zaman Oldu?
Deflasyon, Amerika Birleşik Devletleri’nin en zorlu ekonomik dönemlerinden biri olan Büyük Buhran’ın tetikleyicileri arasında yer alıyor. 1929 yılında yaşanan durgunluk dönemi deflasyonla birlikte mal ve hizmetlere olan talebin azalmasına ve fiyatların önemli ölçüde düşmesine neden oldu. Bu dönemde birçok şirket iflas etti ve işsizlik oranı 20%’nin üzerine çıktı.
1990’lı yılların ortasında hafif bir deflasyon krizi yaşayan Japonya’da merkez bankası negatif bir faiz politika izledi, izlemeye de devam ediyor. Japonya merkez bankası, deflasyonla mücadele edebilmek için faiz oranlarını düşürüyor ve para biriktiren insanları bir miktar cezalandırıyor. Türkiye ekonomisinde ise deflasyona dair iki farklı görüş bulunuyor. Bir grup ekonomiste göre Türkiye’de 1930 ila 1933 yılları arasında hafif çaplı bir deflasyon meydana geldi. Ancak bu dönemde büyüme oranı devam ettiği için karşıt grup bunu deflasyon olarak kabul etmiyor.
Birikimlerinizi Midas ile Değerlendirin!
“Deflasyon ne demek, neden zararlı?” sorularıyla birlikte yatırım araçlarının tüm ülke için ne kadar önemli olduğunu görmüş olduk. Tüketiciler bireysel olarak ne kadar para biriktirse de azalan üretim ve artan işsizlik oranı bir noktada tüm ülkeyi derinden sarsıyor. Sen de ülke ekonomisini canlandırmak ve birikimlerini değerli yatırımlara dönüştürmek istemez miydin? Öyleyse Play Store ve App Store üzerinden Midas uygulamasını indirebilir, yatırımlarını güvenle gerçekleştirmeye hemen başlayabilirsin!
