Finansal dünyaya ilk adımını atan pek çok kişi gibi sen de borsayı oldukça dinamik ve son derece karmaşık bir yapı olarak görüyor olmalısın. Mesela, birçok yeni yatırımcı için borsada spread ne demek sorusu ön plana çıkıyor. Öyleyse gel, birikimlerini daha iyi değerlendirmen için borsada spread nedir şimdi öğren!
Dalgıçlar için suyun altındaki hareketler ne kadar büyük önem taşıyorsa yatırımcılar için borsa terimleri de aynı önemi taşıyor. İşte yatırımcıların sık sık duyduğu spread terimi de borsa işlemlerinin gizli kahramanları arasında. Borsada alış ve satış fiyatları hakkında daha detaylı bilgilere sahip olmak, kâr ve zarar arasındaki ince çizgiyi daha net görmek istiyorsan spread nedir öğrenmenin tam zamanı!
Spread Ne Anlama Gelir?
Spread, kelime anlamı olarak genellikle yaymak ve yayılmak anlamında kullanılıyor. Ancak spread kelimesi finansal olarak kullanıldığında daha farklı bir anlama geliyor. İşte, “Borsada Spread nedir?” sorusunun yanıtı:
Borsada Spread Ne Demektir?
Borsada spread, bir finansal enstrümanın alış ve satış fiyatları arasındaki farkı ifade ediyor. Dolayısıyla spread kelimesi yatırımcının bir enstrümanı alırken ödemek zorunda olduğu fiyat ile aynı enstrümanı satarken alabileceği fiyat arasındaki farkı gösteriyor. Bunu daha finansal terimlerle açıklamak gerekirse, borsada spread kelimesi döviz çiftlerinin (iki farklı para biriminin birbirine oranı) alış fiyatı (ask) ve satış fiyatı (bid) arasındaki farkı oluşturuyor. Burada alış ve satış fiyatları arasındaki fark, bir paritedeki en küçük fiyat değişimi olan pip ile ölçülüyor.
Yatırımcılar spread’in boyutunun zaman içinde daralacağına veya genişleyeceğine dair bahse girerek spread üzerinden kâr elde etmeye çalışıyor. Spread satın alan yatırımcılar iki fiyat arasındaki farkın genişleyeceğine inanıyor. Dolayısıyla bu şekilde kâr elde etmek istiyor. Örneğin; bunu özel tahvil faiz oranlarının hazine tahvillerinden daha hızlı artacağını düşünen yatırımcıların söz konusu getiri farkını satın alması gibi düşünebilirsin.
Spread Oranı Nedir?
Spread oranı, bir finansal enstrümanın alış fiyatıyla satış fiyatı arasındaki farkı yüzdesel olarak açıklıyor. Bu farklar spread’in enstrümanın işlem fiyatına oranlanmasıyla hesaplanıyor. Örneğin; bir hisse senedinin alış fiyatı 10 TL ve satış fiyatı 10,10 TL ise spread oranı aşağıdaki gibi hesaplanıyor:
- Spread oranı = [(satış fiyatı – alış fiyatı) / alış fiyatı] * 100
- Spread oranı = [(10,10 – 10) / 10] * 100 = (0,10 / 10) * 100 = yüzde 1
Bu hesaplamaya göre spread oranı yüzde 1 olarak çıkıyor. Dolayısıyla hisse senedinin alış ve satış fiyatları arasındaki fark, işlem fiyatının yüzde 1’ine denk geliyor. Spread oranı, yatırımcılar için işlem maliyetlerini belirlemede ve enstrümanların likiditesini değerlendirmede önemli bir gösterge olarak kabul ediliyor. Düşük spread oranları genellikle daha avantajlı olarak kabul ediliyor. Nitekim daha düşük maliyetlerle işlem yapmayı sağlıyor.
Spread Riski Nedir?
Spread yatırımları da diğer tüm yatırım türleri gibi belli oranda risk taşıyor. Örneğin; dünya ekonomisindeki ve piyasalardaki dalgalanmalar spread oranlarını etkileyebiliyor. Dolayısıyla bir yatırımcı fiyatın yükseleceğine inanarak spread alıp kâr elde edebileceği gibi ani bir fiyat düşmesiyle zarar da edebiliyor. Mesela, bir yatırımcı bir tahvil portföyüne yatırım yaptıysa ve piyasadaki genel faiz oranları arttıysa tahvil fiyatları genellikle düşüşe geçiyor ve böylece tahvil spread’leri genişliyor. Bu durumda yatırımcının portföyünde bulunan tahvilin değeri azalıyor ve spread riski ortaya çıkıyor.
Spread riski, finansal piyasalardaki dalgalanmalara ve belirsizliklere maruziyeti ifade ediyor. Örneğin; döviz işlemi yapan bir kurum iki para birimi arasındaki döviz kuru spread’lerinde bir artışla karşılaşabiliyor. Bu durumda kurumun döviz pozisyonu değer kaybedebiliyor ve spread riski doğuyor. Bunun dışında spread riskleri arasında aşağıdaki durumlar da yer alıyor:
- Likidite riski, varlıkların gerektiği gibi alınıp satılmasını zorlaştırarak spread’lerin genişlemesine ve işlem maliyetlerinin artmasına neden olabiliyor.
- Volatilite riski, fiyat hareketlerinin yönünü ve büyüklüğünü doğru bir şekilde tahmin etmeyi zorlaştırabiliyor. Bu nedenle spread işleminin kârlılığı olumsuz yönde etkilenebiliyor.
Sabit Spread Nedir?
Sabit spread oranı, değişken spread’lerin aksine komisyoncu tarafından belirleniyor. Piyasa koşullarından ve volatiliteden etkilenmeyen bu spread türü, birçok avantaj da sunuyor.
- Sabit spread’ler şeffaf maliyetler olarak kabul ediliyor. Bu sayede hiçbir kişi ve kurum spread’leri kendi lehine olacak şekilde manipüle edemiyor. Sabit spread oranı ile bankalar arası likidite, saat ve işlem hacminden bağımsız olarak her işlem sırasında ne kadar ödeme yapman gerektiğini net olarak bilebilirsin.
- Sabit spread uygulaması sayesinde işlem maliyetleri büyük ölçüde azalıyor. Sabit spread’ler yatırımcılara sürpriz yapmadan bütçeyi önceden belirleme imkanı sunuyor.
- Piyasalardaki dalgalanmalar artık tüm dünyada sıradan hale gelmiş durumda. Üstelik piyasalar yalnızca ekonomik olaylar nedeniyle dalgalanmıyor ve birçok farklı faktörden de etkileniyor. Sabit spread’ler özellikle değişen piyasa koşulları içerisinde kurtarıcı bir rol üstleniyor.
- Sabit spread, değişken spread’e göre daha az kazanç getirebiliyor. Fakat yatırımcıyı herhangi bir sürprizle karşı karşıya getirmiyor ve daha güvenilir bir yatırım imkanı sunuyor.
Spread Faiz Oranı Nedir?
Spread faiz oranı terimi, iki farklı finansal enstrümanın faiz oranları arasındaki farkı belirtiyor. Bu fark risk primini veya likidite farkını yansıtıyor. Spread faiz oranı, özellikle tahvil ve kredi piyasasında sık sık kullanılıyor. Sabit spread dışındaki tüm spread oranları bankaların belirledikleri fiyat aralıklarından oluşuyor. Bu nedenle oranlar sabit olmuyor ve piyasa koşullarına göre azalıp artabiliyor.
Piyasadaki spread oranları aşağıdaki gibi sıralanıyor:
- Getiri spread’i: Bir finansal enstrümanın getirisinin diğerinden düşürülmesiyle hesaplanıyor. Vadelere, kredi derecelerine veya risk düzeyine göre çeşitli araçların getirileri arasındaki farkı ifade ediyor.
- Opsiyona göre düzeltilmiş spread: Gömülü opsiyona sahip bir tahvil ile hazine tahvillerinin getirisi arasındaki farkı ölçüyor. Ekonomistler tahvilin ve gömülü opsiyonun güvenliğini ayrı ayrı analiz ederek yatırımın belirli bir fiyatta değerli olup olmadığını belirtebiliyor.
- Sıfır volatilite spread’i: Bir menkul kıymetin fiyatını nakit akışının bugünkü değerine eşitleyen bir sabit spread türü. Yatırımcıya hem tahvilin mevcut değerini hem de bu noktadaki nakit akışını gösterebiliyor.
Spread Nasıl Hesaplanır?
Temel olarak spread, iki fiyat arasındaki fark olarak hesaplanıyor. Alış ve satış spread’i, teklif fiyatından alış fiyatının çıkarılmasıyla elde ediliyor. Opsiyon spread’i ise bir seçeneğin fiyatından diğerinin düşülmesiyle fiyatlandırılıyor.
Örneğin; bir yatırımcının iki tahvil arasında kararsız kaldığını düşün. X şirketi tarafından ihraç edilen ve yüzde 5 getiri sağlayan tahvil ile yüzde 3 getiri sağlayan hazine tahvilini karşılaştırmak gerekirse, bu durumda getiri farkı (yüzde 5 – yüzde 3) yüzde 2 oluyor. Dolayısıyla bu örnekte özel şirketin tahvili hazine tahvilinden yüzde 2 daha fazla getiri sağlıyor. Elbette ki bu durum tam tersi de olabiliyor.
Forex Spread Oranları Karşılaştırması
Forex spread’i, bir döviz çiftinin alış ve satışı arasındaki fiyat farkı olarak hesaplanıyor. Spread’in büyüklüğü piyasanın dinamizmi ve işlem yapmak istediğin döviz çiftleri gibi faktörlere bağlı tutuluyor. Çoğu Forex yatırımcısı, spread’in büyüklüğüne bağlı olarak iki tür ticaret hesabı sunuyor:
- Standart komisyonsuz hesap: Bu hesap türünde komisyoncular yatırımcılardan komisyon için ücret almıyor ve yatırımcılar bir işlemden elde ettikleri tüm kârı kendilerinde tutuyor. Bu işlem alım-satım maliyetinin spread’e dahil edilmesi sayesinde mümkün oluyor.
- Komisyonlu doğrudan hesap: Bu hesap türünde yatırımcıların ham spread’lere erişimi bulunuyor. Spread’e ekstra bir maliyet eklenmediğinden bu oranlar daha düşük oluyor. Bunun yerine yatırımcıların broker’lara temel komisyon ücreti ödemesi gerekiyor.
Forex piyasasında spread’ler her zaman pip cinsinden ölçülüyor. Yüksek spread, döviz çiftinin alış ve satış fiyatları arasındaki büyük farkı ifade ediyor. Gelişmekte olan piyasaların ve ekonomilerin döviz çiftleri, majör döviz çiftleriyle karşılaştırıldığında yüksek bir spread’e sahip oluyor. Buna karşılık düşük spread, döviz çiftinin satış fiyatıyla alış fiyatı arasındaki küçük bir farkı belirtiyor.
Forex’te spread oranı karşılaştırması da pip üzerinden yapılıyor. Örneğin; 0 ila 5 pip arasındaki spread hem komisyoncuya hem de yatırımcıya fayda sağladığı için iyi spread olarak adlandırılıyor. Forex’teki en iyi spread 0,0 pip oranındaki spread oluyor. Yani alış fiyatı ile satış fiyatı arasında fark bulunmuyor. Dolayısıyla yatırımcı zarar da etmemiş oluyor.
Spread oranlarını incelemek ve yatırımlarını en iyi şekilde değerlendirmek için App Store ve Google Play Store üzerinden Midas uygulamasını indirebilir, yatırımlarını anlık olarak takip edebilirsin!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
