Enflasyon, işletmelerin mali durumuna zarar veren ve belirsizlik ortamı yaratarak finansal analizleri zorlaştıran bir olgu. Bu nedenle de enflasyon muhasebesi hesaplama gibi yöntemler doğru kararlar alabilmek için kaçınılmaz bir gereklilik olarak karşımıza çıkıyor.
Enflasyon, fiyatların toplam yükselişi ve paranın değerinin düşmesiyle kendini gösteren bir ekonomik süreç. Enflasyon nedeniyle paranın satın alma gücü azalırken fiyatların sürekli artması, birçok sorunu beraberinde getiriyor. Bu tarz süreçlerde şirketler, enflasyonun mali tablolar üzerinde yarattığı etkiyi ölçmek için enflasyon düzeltmesi hesaplama gibi yöntemleri kullanıyor. Hadi, “Enflasyon muhasebesi nedir?” ve “Enflasyon muhasebesi nasıl yapılır?” gibi sık sorulan soruların cevaplarını şimdi birlikte keşfedelim!
Enflasyon Muhasebesi Nedir?
Enflasyon muhasebesi, enflasyonun mali tablolar üzerindeki etkilerini, işletmelerin gerçek mali durumunu ve performansını doğru bir şekilde yansıtmayı amaçlayan muhasebe yöntemine deniyor. Özellikle yüksek enflasyonlu ekonomilerde önemli bir yere sahip bu yöntem, bilançolar üzerinde yapılan düzeltmelerle şirketleri enflasyonun etkisinden kurtarmayı amaçlıyor. Gelir ve giderlerin, varlıkların ve borçların raporlanmasını kapsayan düzeltmeler, enflasyonun etkilerini açıkça ortaya çıkarıyor.
Enflasyon Muhasebesi Neden Önemli?
Enflasyon muhasebesi, yüksek enflasyon ortamında yatırımcıların, yöneticilerin ve hissedarların bilinçli kararlar almasına yardımcı oluyor. Bu kritik mali raporlama şeklinin faydaları ise aşağıdaki gibi sıralanıyor:
- Mali tabloları yüksek enflasyonun olumsuz etkilerinden ayrıştırmak, sağlıklı veriler sağlayarak şirketin mali performansını ve finansal durumunu ortaya koyuyor.
- Enflasyon muhasebesi, vergi ve muhasebe süreçlerinde fiyat artışı kaynaklı yansımaları en aza indiriyor.
- Varlıkların ve borçların gerçek değerlerinin ortaya konması, işletmenin gerçek mali gücü hakkında fikir veriyor.
- Enflasyonun etkisinden arındırılmış veriler, şirketlere uzun vadeli stratejik planlar yapabilme imkanı tanıyor.
Enflasyon Muhasebesi Nasıl Yapılır?
Ülkemizde enflasyon muhasebesi yapmak için “Genel fiyat düzeyi muhasebesi” kullanılıyor. Bu yöntem doğrultusunda aşağıdaki birkaç basit adımı uygulayarak basitçe hesaplama yapabilirsin:
- İlk olarak bilançolardaki parasal olmayan değerler (stoklar, makine, teçhizat, gayrimenkuller vb.) belirleniyor.
- Parasal olmayan kıymetlerin tarihleri tespit ediliyor.
- Düzeltmeye esas tarih ile enflasyon muhasebesinin uygulanacağı tarih arasındaki düzeltme katsayısı hesaplanıyor. Katsayı formülü ise şu: Cari yıl sonu TÜFE değeri / bir önceki yıl sonu TÜFE değeri
- Düzeltilecek tutar ile düzeltme katsayısı çarpılıyor. Bu işlem, ilgili kalemlerin değerinin enflasyondaki artış oranında güncellenmesini sağlıyor.
Kimler Enflasyon Muhasebesi Yapmak Zorunda?
Enflasyon muhasebesi şartları, bu mali raporlamanın kimler üzerinde uygulanması gerektiğini belirliyor. Enflasyon düzeltmesi, gelirleri bilanço usulü tespit edilen tüm ticari şirket türlerini kapsıyor. Buna göre enflasyon muhasebesi yapmak zorunda olan şirket türleri aşağıdaki gibi sıralanıyor:
- Anonim şirketler
- Limited şirketler
- Komandit şirketler
- Kollektif şirketler
- Kooperatifler
İşletme hesabı esasına göre, defter tutan mükellefler ve serbest meslek sahipleri enflasyon düzeltmesi yapmıyor. Yine benzer şekilde basit usulde vergilendirilen mükellefler ve kayıtlarını Türk Lirası (TL) dışında başka bir para birimi ile tutan şirketler de enflasyon düzeltmesinden muaf oluyor.
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
