Genellikle kayyım duyuruları ya da bankaların fona devredilmesi haberleriyle duyduğumuz TMSF, esas olarak tasarruf sahiplerini yolsuzluktan ve diğer tüm usulsüzlüklerden korumak üzere kurulmuş özerk bir kuruluş. TMSF’nin tarihteki yolculuğuna tanık olmak ve en güncel işleyişi hakkında bilgi sahibi olmak için bu kapsamlı yazıyı okuman yeterli!
TMSF, görev kapsamı ve işleyişiyle bir anlamda Türkiye ekonomisinin sigortalarından biri. Şirketleri, yatırımcıları ve tasarruf sahiplerini usulsüzlüklerden kaynaklı maddi kayıplar yaşamaktan koruyan TMSF, 1983 yılından bu yana mevduat koruma sistemi olarak hizmet veriyor. TMSF nedir ve TMSF ne iş yapar diye merak ediyorsan bu sorular ve çok daha fazlasının yanıtlarını senin için hazırladığımız bu özel yazıda bulabilirsin!
TMSF Nedir?
TMSF, tasarruf sahiplerinin haklarını her türlü usulsüzlük ve yolsuzluğa karşı koruma görevini üstlenen kamu tüzel kişiliğini haiz, idarî ve mali özerkliğe sahip bir kuruluş olarak açıklanıyor. “TMSF ne demek?” diye merak ediyorsan, TMSF açılımı Tasarruf Mevduatlı Sigorta Fonu olarak yapılıyor. Ülkemizde mevduat ve katılım fonlarının sigortalanma yetkisi de TMSF’de bulunuyor. 2 Kasım 1983 tarihinde kurulan TMSF, mevduat koruma hizmeti sunan kurumların sistem olarak en iyisi. TMSF şu anda da yürürlükte olan son haline gelmeden önce birkaç farklı sistem bünyesinde varlığını sürdürüyordu.
TMSF’nin Tarihsel Yolculuğu
Türkiye’de tasarrufun korunmasına yönelik çalışan kurumların ve yasal düzenlemelerin kronolojisi şöyle:
- 30 Mayıs 1933: Tasarrufun korunmasına ilişkin ilk yasal düzenleme “Mevduatı Koruma Kanunu” adıyla yürürlüğe sokuldu.
- 01 Haziran 1936: Bu tarihte çıkan Bankalar Kanunu ile Mevduatı Koruma Kanunu’na yeni şartlar getiriliyor.
- 1960: Bu yıl yürürlüğe giren Kanun ile bankalarda tedrici tasfiye esası kabul edilerek Bankalar Tasfiye Fonu adındaki fon kuruldu.
- 22 Temmuz 1983: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bünyesinde tasarruf mevduatını sigorta etmek amacıyla Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu kuruldu.
- 1994: Bu yılda yaşanan ekonomik kriz nedeniyle TMSF’nin yetkileri genişletildi. Bu tarihten itibaren TMSF, tasarruf mevduatını sigorta etmenin yanı sıra bankaların mali bünyelerini güçlendirme ve gerekli koşullarda yeniden yapılandırma görevini de üstlenmeye başladı.
- 26 Aralık 2003: Resmi Gazete’de yayımlanan 5020 sayılı Kanun ile 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nda değişiklik yapıldı ve TMSF özerk bir statüye kavuştu.
- Kasım 2005: Yürürlüğe giren 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile TMSF’nin yetkileri genişletildi. BDDK’nın sorumluluğundaki sigortaya tabi mevduatın kapsamı ve tutarını belirleme yetkisi ile risk esaslı sigorta priminin tarifesini, tahsil zamanını ve şeklini belirleme yetkileri TMSF’ye verildi.
TMSF Hangi Kuruma Bağlıdır?
TMSF şu an Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumuna (BDDK) bağlı bir kurum olarak faaliyetlerini sürdürüyor. TMSF, kurulduğu yıllarda TCMB’ye bağlı bir kurum olarak faaliyet gösteriyordu. Ardından 1999 yılında kurulan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumuna bağlanarak temsil ve idare olarak BDDK altında çalışmalarını sürdürmeye başladı.
TMSF Ne İş Yapar?
TMSF bünyesinde yer alan görevleri mevduat sigortacılığı, banka çözümleme, geri kazanım, kayyımlık ve tasarruf finansman şirketlerinin tasfiyesi başlıkları altında özetlemek mümkün. TMSF’nin 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 111 ve 117’nci maddeleri uyarınca ve ilgili mevzuatla belirlenen diğer yetkiler çerçevesinde üstlendiği görevler ise şöyle:
- Mevduat sigortacılığı: Mevduat ve katılım fonlarının sigorta edilmesi; böylelikle tasarruf sahiplerinin haklarının korunması ve TMSF bünyesinde yer alan varlık ile kaynakların yönetilmesini kapsıyor.
- Kayyımlık: Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca terör örgütleriyle herhangi bir ilişkisi tespit edilen şirketlerde ve/veya varlıklarda kayyımlık görevini üstlenmesini belirtiyor.
- Banka çözümleme: Fon bankalarının yönetilmesi, yapılandırılması, devri, tasfiyesi, birleştirilmesi ve satışı gibi işlemlerle ilgilenilmesi, buna ek olarak bütçelerinin güçlendirilmesi için yapılan çalışmaları içine alıyor.
- Tasarruf finansman şirketlerinin tasfiyesi: BDDK’nin yaptığı denetimlerde haklarında tasfiye kararı verilen tasarruf finansman şirketlerinin tasfiyesinin gerçekleştirilmesini ifade ediyor.
- Geri kazanım: TMSF alacaklarının takibinin yapılması ve tahsil işlemleriyle ilgilenilmesini kapsıyor.
TMSF Neyi Denetler?
TMSF ne iş yapar başlığı altındaki görevlerin her biri aynı zamanda kanunlarla belirlenmiş denetleme yükümlülüklerini içeriyor. Örneğin; mevduat ve katılım fonlarının sigorta edilmesi ve kredi kuruluşlarının sigorta primlerinin ödemesini denetlemek gibi bir sorumluluğu da içerisinde barındırıyor.
Fona devredilen bankaların ve şirketlerin ülke ekonomisinin refahı için işler durumda kalmasını ve kârlılığı sağlamak da yine TMSF’nin denetimleri içerisinde yer alıyor. TMSF aynı zamanda finansal piyasaların gözetimi ve denetimi için de çalışıyor. Yine kayyım şirketlerin/varlıkların denetimi de TMSF’nin görev kapsamında yer alıyor.
TMSF Başkanı Kimdir?
TMSF Başkanı Fatin Rüştü Karakaş, kurumdaki görevini 8 Temmuz 2021 yılından beri sürdürüyor. Özerklik vasfına kavuştuğu 2003 yılından bu yana TMSF’nin toplamda dört kez başkan değişikliğine gittiği biliniyor. Özerk dönemin 4’üncü Başkanı olan Fatin Rüştü Karakaş, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü mezunu. Karakaş’ın öz geçmişinde bir süre boyunca BDDK Kurul Üyeliği, 2019-2021 yılları arasında ise TMSF Kurul Üyeliği bulunuyor.
TMSF Hangi Bankalarda Var?
TMSF’nin resmi web sitesinde verilen bilgilere göre; TMSF kapsamına alınan bankalar çözümleme yöntemine göre altı başlık altında toplanıyor:
Doğrudan satışı yapılarak çözümlenen bankalar:
- Bank Ekspres
- Demirbank
- Sitebank
- Tarişbank
Birleştirildikten sonra satılan bankalar:
- Egebank
- Yurtbank
- Yaşarbank
- Bank Kapital
- Ulusalbank
- Sümerbank
Başka bir bankaya devredilerek çözümlenen bankalar:
- Pamukbank
Birleştirilerek çözümlenen bankalar:
- Interbank
- Esbank
- Etibank
- İktisat Bankası
- Kentbank
- Egsbank
- Toprakbank
İradi tasfiye yöntemiyle çözümlenen bankalar:
- Türk Ticaret Bankası
TMSF bünyesindeki mevcut bankalar:
- Birleşik Fon Bankasi (Bayındırbank)
TMSF Garantisi Kaç TL’dir?
TMSF garantisi üst limiti, 14 Aralık 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yer alan kararla 650 bin TL olarak işlem görüyor. Bu limitin eski miktarı 400 bin TL.
TMSF garantisi; ilgili bankanın iflası ya da bankaya el konulması, fona devredilmesi gibi durumlarda mevduatın 650 bin TL’ye kadar olan kısmının devlet garantisinde olduğu anlamına geliyor.
TMSF’ye Devredilen Şirketler Hangileridir?
TMSF, resmi web sitesinde devredilen şirketlerin açık listesini yayınlıyor. Güncel verilere göre TMSF’ye devredilen şirket sayısı 685 olarak görünüyor. Bu şirketlerin 797’si 15 Temmuz Darbe girişimi sonrası terör örgütü bağlantısı tespit edilen şirketlerden oluşuyor. Bu şirketler arasında TMSF’nin kayyımına geçtikten sonra karını artırarak İSO-500 listesine giren Bellona Mobilya, Boydak Holding, Boyteks Tekstil gibi şirketler de bulunuyor.
TMSF’den Alacaklı Olanlar Ne Yapmalıdır?
Resmi Gazete’de 9 Mart 2023 tarihinde yayınlanan yönetmelikte Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) Alacakların Takip ve Tahsiline İlişkin Esas ve Usuller Hakkında yönetmelikte değişikliğe gidildiği duyuruldu. Yönetmelik kanuni temsilcinin ve limitet şirketlerin ortaklarının sorumluluğu ile gayrimenkullerin tahliyesi maddelerinin yeniden düzenlenmesini içeriyor. Bu yeni düzenleme ile tüzel kişilerin tasfiye haline girmiş ya da tasfiye edilmiş olmaları, kanuni temsilcilerin tasfiyeye giriş tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarını kaldırmıyor.
Yönetmelikte fon alacaklarıyla ilgili olarak tüzel kişilerle küçüklerin ve kısıtlıların, vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacakları, kanuni temsilcilerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekkülü idare edenlerin şahsi mal varlıklarından tahsil edileceği açıklanıyor.
