Günlük hayatın her anında kullanılan paranın tanımı ve işlevini, günümüzdeki haline gelene kadar hangi yollardan geçtiğini hiç merak ediyor musun? Eğer cevabın “evet” ise okumaya devam et!
Paranın bulunuşundan bu yana ona yüklediğimiz anlam sürekli değişti. Öyle ki bu ödeme aracı uzun yıllardan beridir basit alışverişler dışında yatırım amacıyla da kullanılıyor. Teknolojik gelişmelerle birlikte madeni paralar banka kartlarına, banka kartları dijital paralara dönüşüyor. Peki, tam olarak nedir bu para? Cevaplaması kolay bir soru gibi görünse de sürekli kullandığımız paranın tanımı ve işlevini açıklamak zor olabiliyor. Hadi, aradığın yanıtlara ulaşmak için sayfanın devamına göz at!
Para Nedir?
Para, mal ve hizmetlerin değerini belirlemeye ve onları satın almaya yarayan, herkes tarafından kabul görmüş bir ödeme aracı. Para devlet tarafından bastırılıyor ve ülke içindeki alışverişlerde ödeme aracı olarak kullanılıyor. Farklı ülkelerde ise o ülkenin para birimine çevrilerek ülke içinde alışverişe devam edilebiliyor.
Parayı Kim Buldu? Kısaca Paranın Tarihi
Para icat edilmeden önce hizmet almak için takas yöntemi kullanılıyordu. Ancak bu şekilde alışveriş sırasında bazı zorluklar yaşanıyordu. Öncelikle insanların almak istediği hizmeti veren birini bulması gerekiyordu. Bunun karşılığında vereceği hizmeti veya ürünü de —örneğin; bir kilo meyve–, karşıdaki kişinin kabul etmesi gerekiyordu. Bu zorluklar zaman içinde insanları ortak takas araçları bulmaya itti ve deniz kabukları, odun parçaları ve sonra madenlerin de bulunmasıyla takas aracı olarak altın kullanılmaya başlandı.
Ancak altının sürekli tartılmak zorunda olması, kolayca bölünememesi ve bazen alınan hizmetin değerinden daha fazla ödeme yapılması gibi durumlar meydana gelebiliyordu. Buna çözüm olarak da insanlar, belirli bir ağırlığa sahip metalleri kullanma önerisini ortaya attı. Bunun sonucunda milattan önce (M.Ö.) 7’nci yüzyılda Lidyalılar, elektrum alaşımından oluşan ilk madeni parayı icat etti. Böylece ticaretin kolaylaşmasını sağlayan dönüm noktası başlamış oldu.
Geçmişten Bugüne Para Çeşitleri Nelerdir?
Lidyalıların parayı icat etmesiyle paranın kullanımı yaygınlaştı ve günümüzde de olduğu gibi para, bir güç simgesi haline geldi. Devletler kuruldukça kendi paralarını bastırarak bağımsızlıklarını ilan etti. Günümüzde eski devletlerin kullandığı, üstüne ait olduğu devleti simgeleyen sembollerin basıldığı çeşit çeşit paraları müzelerde görüyoruz. O dönemlerde çok değerli olan bu metallerin çeşitlerini merak ediyorsan okumaya devam!
Sikke/Madeni Para
Her ne kadar ortak bir takas aracının bulunmasıyla ticaret daha kolay bir hale gelse de insanların daha iyi seçenekler üretme isteği bitmiyordu. Lidyalıların ürettiği para yüzde 75 altın, yüzde 25 gümüşten oluşuyordu. O yüzden bu paraların üretim maliyeti arttı ve onca parayı taşımak zorlaştı. Bütün bu sıkıntıların sonucunda yeni bir para çeşidi ortaya çıktı: Kağıt para!
Kağıt Para
İlk kağıt parayı milattan sonra (M.S.) 9’uncu yüzyılda Çinliler kullanıyordu. Matbaanın icadıyla da kağıt para kullanımı yaygınlaştı. Pamuk ve keten gibi maddelerden üretilen kağıt para, madeni paralara nazaran çok daha hafif olduğu için para taşımayı kolaylaştırdı. Ayrıca kağıt paranın üretildiği maddeler altın ve gümüş kadar değerli olmadığından üretim maliyeti de bir hayli azaldı.
Banka Kartı
Teknoloji hız kesmeden devam ettikçe paranın şekliyle ilgili yeni fikirler ortaya atıldı. 1950’li yıllarda Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nin kredi kartlarını tanıtmasından sonra ceplerde fazlaca yer kaplayan para tek bir kartta toplanmaya başladı. Zaman geçtikçe bu buluş teknoloji sayesinde daha da ileriye taşındı ve insanlar önce mobil bankacılıkla, seneler sonra da kripto para dünyasıyla tanıştı.
Kripto Para
Günümüzde artık çoğu işlem sanal parayla yapılıyor. İnternet kullanımı yaygınlaştıkça dijital paranın kullanımı da pek tabii artıyor. Kripto paralar, diğer para çeşitleri gibi merkez bankasına bağlı değil. Merkezi bir sistem olmadan da yönetilebilen bu paralar, sunduğu yatırım fırsatlarından dolayı sıklıkla tercih ediliyor. Ancak fiyat dalgalanmaları fazla olan bu dijital para türü, cebimizdeki sabit para gibi aynı kalmayabiliyor.
Çeşitli riskleri ve avantajları bulunan, en güncel para çeşidi olan kripto paranın yerini gelecekte ne alır dersin? İnsanların üretme ihtiyacı ve daha iyisini arama içgüdüsü hiçbir zaman bitmiyor. Kripto paranın güncel avantajlarını artıracak yeni buluşlar yapılması an meselesi! Yani anlayacağın paranın tarihi yolculuğu henüz bitmiş değil.
Paranın İşlevleri Nelerdir?
Ekonomik sistemin en önemli parçası olan paranın dört geleneksel işlevi olmasına rağmen bu işlevlerin hepsi aslında paranın bir ödeme aracı olmasına bağlanıyor. Peki, paranın işlevleri neler öğrenmek ister misin? Öyleyse bir alt satıra kaydır!
Değişim (Mübadele) Aracı
Alışverişin ideal bir şekilde gerçekleşmesi için değişim aracı olarak para kullanılıyor. Eğer eskiden olduğu gibi hizmet alabilmek için takas yöntemini kullanıyor olsaydık misafirlerine ekmek almak için ipinden tutup keçisini getiren bir adamla, çocuğunun istediği oyuncağı alabilmek için oyuncakçıya matematik dersi veren öğretmen bir anneyle karşılaşabilirdik. Para sayesinde takas sebebiyle geçmişte yaşanan zorluklar ortadan kalkıyor. Böylece alışverişler, dolayısıyla da günlük hayat çok daha kolay bir hale geliyor.
Değer Depolama (Saklama) Aracı
Birikim ve yatırım yapmak kavramları sayesinde paranın bir değer saklama aracı olduğu açıkça ortaya çıkıyor. Para, bir saklama aracı olması sayesinde gelecekte ihtiyaç duyulan herhangi bir anda çıkarılıp kullanılabiliyor. Çünkü paranın, dolayısıyla da yatırımların kabul görürlüğü her koşulda devam ediyor. Günümüzde gayrimenkuller, tahviller, hisse senetleri gibi para dışındaki varlıklar da değer saklama aracı olarak kullanılabiliyor.
Hesap Birimi veya Değer Standardı
Ekonomik işlemlerin ve fiyatlandırmanın yapılabilmesi için para birimi kullanılıyor. Örneğin; gelir, gider ve borçlar para birimi sayesinde hesaplanıyor. Ayrıca para birimi, milli paranın döviz kuru esas alınarak yabancı para birimlerine dönüştürülmesiyle uluslararası ticaret ve finansal işlemlerde de kullanılabiliyor. Enflasyonu yüksek ülkelerde ise hesap birimi olarak yabancı para birimlerinin baz alındığı görülebiliyor.
Ödeme Aracı
Para, bir ödeme aracı olması sayesinde gelecekte yapılacak ödemeler için esas alınabiliyor. Ertelenmiş ödemelerin yani borçların tahsil edilmesi için bir standart olarak kullanılıyor. İleri tarihli çekler ve kredi kartlarından yaptırılan taksitler, paranın kabul görmüş değeri sayesinde borç verme ve kredi sistemleri için bir standart oluşturuyor.
Parayı kullanmanın ve yatırımları artırmanın pek çok yolu var. Peki, senin favorin hangisi? Paranı en iyi şekilde yönetmek ve geleceğe olan yatırımlarını artırmak istersen hemen App Store ya da Play Store üzerinden Midas uygulamasını indirebilir ve Midas yatırım hesabıyla yatırım yapmaya başlayabilirsin. Hadi, acele et!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
