Marketten satın aldığın ürünler gün geçtikçe gözüne daha küçük görünmeye başladıysa, mesela favori çikolatan artık iki ısırıkta bitiyorsa shrinkflasyonla çoktan tanışmışsın demektir. Gel, aldığın ürünlerin artık eskisinden çok daha çabuk bitmesine sebep olan shrinkflasyon tam olarak neymiş bir bakalım!
Yüksek enflasyon görülen ülkelerde, markalar her gün zam yapmak yerine fiyatı sabit tutup ürünlerin gramajını azaltma uygulamasını tercih edebiliyor. Tüketiciler ilk başta herhangi bir sorun olmadığını düşünse de bir süre sonra tıpkı senin gibi çözülmesi gereken bir problem olduğunu fark ediyor. Bu problemin adı da tahmin edeceğin üzere shrinkflasyon! Peki, shrinkflasyonu önlemenin bir yolu var mı? Hadi, şimdi bir alt satıra inelim ve shrinkflasyona dair tüm detayları birlikte irdeleyelim!
Shrinkflasyon Ne Demek?
Shrinkflasyon, İngilizce kökenli shrink (daralma) ve Fransızca kökenli inflation (enflasyon) kelimelerinin birleşiminden türetilen bir terim. En kısa ifadeyle shrinkflasyon, yüksek enflasyon döneminde ürün miktarında daralmaya veya azalmaya gitmeyi ifade ediyor.
Shrinkflasyon Nedir?
Shrinkflasyon, bir ürünün fiyatının sabit tutulmasına rağmen miktarının azaltıldığını ifade eden bir ekonomi terimi. Yani shrinkflasyon yapan markalar, tüketicilere daha az ürün sunarak aynı geliri elde etmeyi sürdürüyor.
Shrinkflasyon Örnekleri
Shrinkflasyon birçok farklı sektörde ve üründe uygulanabiliyor. Üreticiler, maliyet artışlarına tepki olarak ürün miktarını azaltmaya yönelebiliyor. Ancak shrinkflasyon, daha önce bahsettiğimiz gibi ürün ambalajında herhangi bir değişikliğe gitmeden ve fiyat sabit tutularak yapılıyor. Bu nedenle tüketici ürün içeriğini okumadığı sürece aynı fiyata daha az ürün aldığını fark etmeyebiliyor. Aşağıda shrinkflasyona başvurulan sektörleri inceleyebilirsin:
- Gıda ürünleri: Gıda sektöründe ürün miktarının azaltılması sık sık karşılaşılan shrinkflasyon örnekleri arasında yer alıyor. Örneğin; fiyatı değişmeyen cips veya çikolataların eskiye kıyasla daha az olması.
- Ev temizlik ürünleri: Çamaşır ve bulaşık deterjanları, çamaşır suları ve yüzey temizleyici gibi temizlik ürünlerinin içerisindeki sıvı veya toz kimyasal miktarı da azaltılabiliyor. Örneğin; bulaşık deterjanının eskisi gibi kapak kısmına kadar dolu olmaması fakat fiyatının sabit tutulması.
- Kozmetik ürünler: Kozmetik sektöründe ürün miktarını azaltma politikası özellikle şampuan ve duş jeli gibi banyo ürünlerinde sık sık uygulanıyor. Örneğin; eskiden ağzına kadar dolu dolan şampuanın önemli bir miktarda azaltılması ve fiyatının değişmemesi.
- Tekstil ürünleri: Tekstil ürünlerindeki shrinkflasyon uygulaması ise kumaş kalitesi düşürülerek yapılıyor. Örneğin; pamuk, keten, yün veya kaşmir kumaşlar yerine polyester kullanılması fakat fiyatların düşürülmemesi.
- Otomotiv: Piyasaya yeni sürülen otomobillerde dahi shrinkflasyona rastlanabiliyor. Bir otomobil modelinin yeni bir versiyonu çıkartılırken bazı standart özelliklerin kaldırılması veya motor gücünün azaltılması ancak fiyatın benzer seviyede tutulması da bir shrinkflasyon örneği.
- Elektronik ürünler: Bazı telefon veya bilgisayar markaları piyasaya ekonomik modeller sürebiliyor. Ancak markalar genellikle bu modellerden bazı parçaları kaldırıyor. Örneğin; ekonomik bir model olarak piyasa sürülen cep telefonu kutusundan şarj kablosu ve kulaklık gibi standart ürünlerin çıkartılması.
Shrinkflasyon uygulamalarına dair yakın geçmişten bir örnek ister misin? Birleşik Krallık’ta 2017 yılında Maltesers markası kakao maliyetindeki artış nedeniyle ürünlerinin gramajını azaltıp fiyatları sabit tuttu. Uyguladığı bu shrinkflasyon politikasıyla rakibi olan M&M’s ve Minstrels markalarının yüzde 15 oranında küçülmesini sağladı. Böylece hem artan üretim maliyetlerinden etkilenmedi hem de rakiplerinin önüne geçti. 2021 yılında ise Walkers markası 24’lü cips paketini 22 adete düşürerek fiyatı aynı tutmayı tercih etti ve kâr marjını korudu.
Shrinkflasyon Neden Olur?
- Maliyet artışları: Üretim maliyetlerindeki artışlar, ham madde fiyatındaki yükseliş, enerji ve işçilik maliyetleri gibi faktörler üreticileri giderleri dengelemek veya kârlarını korumak adına ürün miktarını azaltmaya yönlendirebiliyor.
- Enflasyon: Enflasyon mal ve hizmet fiyatlarının artmasına neden oluyor. Üreticiler maliyet artışlarına tepki olarak ürün miktarını azaltıp fiyatları aynı tutarak tüketicilere daha az ürün sunabiliyor.
- Rekabet baskısı: Rekabetin yoğun olduğu sektörlerde fiyatları yükseltmek yerine ürün miktarını azaltmak bir pazarlama stratejisi olarak kullanılabiliyor.
- Bilinçsiz tüketici: Üreticiler, tüketicilerin bilinçsiz bir şekilde alışveriş yapmasından faydalanarak ürün miktarını kamuoyuna duyurmadan azaltma yolunu tercih edebiliyor. Bu durumu tüketicilerin mümkün olduğunca geç fark edebilmesi içinse ürünün tasarımını değiştirmiyor.
- Pazarlama stratejileri: Bazı durumlarda ürün miktarındaki azalma bir pazarlama stratejisi gibi sunulabiliyor. Ürüne “premium” veya “konsantre” etiketi yapıştırılarak daha az ürün aynı fiyata, hatta daha kaliteliymiş gibi satılabiliyor.
Shrinkflasyon Nelere Yol Açar?
Bir ürünün miktarının tüketiciye duyurulmadan azaltılması başta tüketici hoşnutsuzluğu olmak üzere pek çok soruna yol açabiliyor. Bu nedenle tahmin edeceğin üzere shrinkflasyonun dezavantajları bir hayli fazla. Shrinkflasyonun dezavantajları ve avantajlarını detaylıca öğrenmek için bir alt satıra kaydır!
Shrinkflasyonun Dezavantajları Nelerdir?
| Değer kaybı | Shrinkflasyonda tüketiciler aynı fiyatı ödeyerek daha az ürün alıyor. Bunun sonucunda tüketicilerin satın alma gücü düşüyor. |
| Tüketici hoşnutsuzluğu | Tüketiciler ürün miktarındaki azalmayı fark ettiklerinde rahatsız olabiliyor. Satın aldıkları ürünlerle ilgili olumsuz deneyim yaşayan tüketiciler, markaya karşı güvenlerini kaybedebiliyor. |
| Enflasyon algısı | Tüketiciler fiyatların aynı kaldığı ancak ürün miktarının azaldığı durumları shrinkflasyon değil, yalnızca enflasyon olarak algılayabiliyor. Bu durum tüketicilerin genel ekonomik durumları ve fiyat artışlarının etkilerini yanlış değerlendirmelerine yol açabiliyor. |
| Rekabetçilik sorunları | Shrinkflasyon, rekabetin yoğun olduğu durumlarda bir markanın rakiplerine karşı rekabet avantajını kaybetmesine neden olabiliyor. Nitekim tüketiciler aynı fiyata daha fazla ürün sunan alt segment markaları tercih edebiliyor. |
| Denetim riskleri | Tüketicilerdeki olumsuz tepkiler hükümet regülasyonlarına ve denetimlerine neden olabiliyor. Tüketicileri yanıltan uygulamalar ticaret standartlarına aykırı olarak değerlendirilebiliyor. |
Shrinkflasyonun Avantajları Var mıdır?
Shrinkflasyonun tüketici açısından bir avantaj sağladığını söylemek pek mümkün değil. Nitekim shrinkflasyon genellikle üretim maliyetlerindeki artışları dengelemek ve kâr marjını korumak amacıyla uygulanıyor. Bu durum ise yüksek enflasyon dönemlerinde üreticiye avantaj sağlıyor. Ancak tüketici için aynı avantajdan söz etmek mümkün değil. Tüketici ürünün fiyatının aynı kalıp gramajının azaldığını fark etmediği sürece, aynı ürünü uzun süre boyunca zamsız aldığını düşünerek kendisini avantajlı hissedebiliyor.
Shrinkflasyon Nasıl Çözülür?
Shrinkflasyon sorununun çözülebilmesi için hem hükümetin hem de üreticinin şeffaf olması gerekiyor. Shrinkflasyonun temel nedeninin üretim maliyetlerindeki artış olduğunu unutmamak gerekiyor. Ham madde fiyatlarındaki artış ise enflasyondan kaynaklanıyor. Yani öncelikle hükümetin doğru bir ekonomi politikası izlemesi ve enflasyona yol açmaması gerekiyor. Bu durumda ham madde fiyatı artmayacağı için shrinkflasyon ortamını oluşturacak bir neden de kalmıyor. Ancak hükümetin enflasyonu önleyemediği durumlarda markaların da shrinkflasyona gitmek yerine şeffaf bir şekilde ilerlemeyi tercih etmesi gerekiyor.
Shrinkflasyonu Önlemenin Yolları Nelerdir?
Shrinkflasyonu önleyebilmek için öncelikle bu sorunu fark etmek gerekiyor. Tüketicilerin birim başına ödedikleri fiyatları ve satın aldıkları ürünlerin gramajını kontrol etmesi shrinkflasyonu önlemenin ilk adımını oluşturuyor. Nitekim markalar ambalaj tasarımında değişikliğe gitmeyerek veya sık sık ambalaj değişikliği yaparak gramaj değişikliğini saklamaya çalışabiliyor. Hükümet ve tüketici hakları dernekleri birlikte çalışarak shrinkflasyonu önleyebiliyor. İşte shrinkflasyonu önlemenin yolları:
- Düzenleyici denetimler: Hükümet ve düzenleyici kurumların tüketicileri korumak amacıyla shrinkflasyonu denetleyen ve düzenleyen mekanizmalar oluşturmalı. İlgili standartlara uymayan üreticilere karşı cezai yaptırım uygulanmalı.
- Tüketici bilincini artırmak: Tüketicilerin ambalajı ve etiketleri dikkatli şekilde inceleyerek ürün miktarındaki değişiklikleri görebilmesi için kamu spotları oluşturulmalı.
- Tüketici hakları dernekleriyle iş birliği: Tüketici hakları dernekleri tüketicileri korumak ve shrinkflasyon gibi uygulamalara karşı mücadele etmek için iş birliği yapmalı ve kampanyalar düzenlemeli.
- Sosyal medya platformlarının kullanımı: Tüketiciler sosyal medya ve çeşitli internet platformlarını kullanarak deneyimlerini paylaşmalı ve markaları şeffaflığa davet etmeli.
Shrinkflasyon yalnızca marketlerde değil, hayatın pek çok alanında tüketicinin karşısına çıkabiliyor. Yatırımlarını planlarken doğru adımlar atabilmek için ekonomik gelişmeleri, borsayı ve döviz kurlarını dikkatli bir şekilde takip etmen gerektiğini unutmamalısın.App Store ve Play Store üzerinden Midas uygulamasını indirerek yatırımlarını tek tıkla yönetebilirsin!
