Suyun yaşam için önemi herkesin malumu. Peki, su kaynaklarının ne kadar bilinçsizce kullanıldığından herkes haberdar mı? Bu dosyamızda, su israfını gözler önüne seren su ayak izi kavramını mercek altına alıyoruz!
Satın alıp dolabın bir köşesine attığın tişört, en sevdiğin ayakkabıların ya da öğlen yemeğinde yediğin biftek… Farkında olmasan bile aldığın ve yediğin hemen her şeyin yapımı için litrelerce su kullanılıyor. Çoğu kişi suyun yalnızca içmek için veya bazı ihtiyaçları gidermek için kullanıldığını düşünse de aslında endüstrinin hemen her alanında üretim için su kullanılıyor. İşte bu göze görünmeyen su kullanımlarının boyutu, su ayak iziyle ortaya konabiliyor. Peki, su ayak izi nedir? Eğer sen de bu sorunun yanıtını merak ediyorsan gel, bu kavrama daha yakından bakalım!
Su Ayak İzi Nedir?
Su ayak izi, bir ürünün veya hizmetin üretim sürecinde tüketilen su miktarını ve bu su kullanımının çevresel etkisini ölçen bir kavram. Su ayak izi de tıpkı insanların gezegenimiz üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan ekolojik ayak izi kavramına benziyor.
Su ayak izi hesaplanmasında tarımsal sulama ve endüstriyel su kullanımı gibi faktörlerin yanı sıra suyla enerji üretimi gibi dolaylı su kullanımına sebep olan kaynaklar da dikkate alınıyor. Böylelikle su kullanımı gerçek boyutlarıyla anlaşılabiliyor. Su ayak izi bireyler, gruplar, şirketler ve ülkeler bazında hesaplanabiliyor. Bu hesaplamalar sayesinde su kaynaklarına ulaşımdaki eşitsizlik ve su kirliliği gibi faktörler de daha iyi bir şekilde anlaşılabiliyor.
Su Ayak İzi Neden Önemlidir?
Su yalnızca insanların değil, tüm canlıların yaşamını sürdürebilmesi için hayati bir kaynak ve ne yazık ki geleceği tehlike altında. Artan dünya nüfusu ve suya duyulan ihtiyaç ile mevcut kaynaklar kıyaslandığında suyun sonsuz olmadığı sonucu ortaya çıkıyor. Su ayak izi hesaplaması, su kullanımının boyutunu ve etkisini tüm yönleriyle ortaya koyuyor. Bireylerin, kurumların ve ülkelerin dünyada bıraktığı su ayak izinin belirlenmesi sürdürülebilirlik adına önlemler alınmasına ve su kaynaklarının korunması için etkili politikalar geliştirilmesine de yardımcı oluyor.
Su Ayak İzinin Bileşenleri Nelerdir?
Su ayak izi hesaplanırken sular, kaynağına ve kullanıldığı yere göre mavi, yeşil ve gri olmak üzere üç farklı şekilde gruplandırılıyor. Bu gruplandırmalar sayesinde su kullanımı tüm yönleriyle ele alınabiliyor. Suyun bileşenlere ayrılması durumu, su kullanımının hangi alanlarda daha yoğun olduğunu görebilmeyi de sağlıyor.
Mavi Su Ayak İzi Nedir?
Mavi su terimi, yüzey suları ve yer altı suları gibi tatlı su kaynaklarını ifade etmek için kullanılıyor. Mavi sular su ayak izinin önemli bir bölümünü oluşturuyor. Mavi su ayak izi nedir diye merak ediyorsan hemen bu kavramı da açıklayalım. Mavi su ayak izi tarımsal sulama, endüstriyel faaliyetler ve evsel kullanım gibi alanlarda harcanan suyu ifade ediyor.
Yeşil Su Ayak İzi Nedir
Yeşil su terimi yağışlarla doğal olarak gelen suyu ifade ediyor. Topraktaki nem ve bitkiler tarafından absorbe edilen su yeşil su olarak kabul ediliyor. Yeşil su ayak izini ise tarımsal üretim için harcanan sular olarak düşünebilirsin. Orman yetiştiriciliği, çayır ve meralar gibi bitkisel üretim faaliyetleri yeşil sularla ilgili.
Gri Su Ayak İzi Nedir?
Gri su ayak izi, insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atık suların miktarını ve kalitesini ifade ediyor. Gri su ayak izi nedir daha açık şekilde ifade etmek gerekirse evsel, endüstriyel veya tarımsal faaliyetler sonucunda harcanan suyun arıtma veya temizlik süreçlerinin ardından doğaya geri dönen kısmı diyebiliriz.
Gri sular tuvalet suları gibi arıtılması mümkün olmayan siyah sulardan farklı. Ancak içerdikleri organik maddeler, sabun, deterjan, yağlar, kimyasal maddeler ve diğer kirleticiler nedeniyle gri suların temizlenmeleri gerekiyor. Su ayak izinin gri bileşeni nedir halen kafanda oturmadıysa bunu bir örnekle açıklayalım: Örneğin; evsel atık su arıtma tesislerinden çıkan suyu gri su olarak düşünebilirsin.
Siyah Su Nedir?
Siyah su kavramı, evlerin tuvalet ve lağımlardan gelen suları ifade etmek için kullanılıyor. Bu atık suların gri sudan farkı ise geri dönüşümlerinin mümkün olmaması. Bu nedenle siyah sular su ayak izi hesaplamasına dahil edilmiyor.
Su Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?
Su ayak izi hesaplaması, su kullanımının farklı bileşenlerini içeren karmaşık bir işlem. Bu hesaplamaya mavi su, yeşil su ve gri su olarak adlandırılan bileşenlerin eklenmesi gerekiyor. Mavi su, yeşil su ve gri suyun toplamı su ayak izini veriyor. Sen de kendi su ayak izini hesaplamak için bu alanda çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşlarından, şirketlerden veya su ayak izi hesaplama araçlarından yardım alabilirsin.
Kendi su ayak izini internetteki su ayak izi hesaplama araçlarıyla yapabilirsin. Bu akıllı uygulamalar senin için ülkendeki tarımsal su tüketimi ve su geri dönüşümünü hesaplayarak ortalama bir değer elde edebilmeni sağlıyor.
Su Ayak İzi Ne Kadar Olmalı?
Su ayak izinin ne kadar olması gerektiği, sürdürülebilir su yönetimi ve su kaynaklarının korunması hedefleriyle yakından ilişkili. Su kaynaklarının sınırlı olduğu düşünülerek israfı önlemek ve su tüketimini minimuma indirmek adına hep daha azı hedeflenmeli. Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınlamış olduğu bir araştırmaya göre yaklaşık 50 ila 100 litre suyun bir kişinin günlük ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli olduğunu söylüyor.
Türkiye’deki günlük ortalama su kullanımı miktarı ise TÜİK’in 2020 yılı verilerini baz alarak yaptığı araştırmaya göre 228 litre. Yani Dünya Sağlık Örgütü’nün belirttiği miktarın yaklaşık iki katı! Su ayak izi hesaplamasına tarımsal kullanım için harcanan suların da dahil edildiğini düşünecek olursan su kullanımı azaltmanın aslında ne kadar önemli olduğunu anlayabilirsin.
Su Ayak İzi Neden Artar?
- Su tüketiminin artışı: Su tüketiminin artışının en önemli sebebinin nüfus artışı olduğunu söyleyebiliriz. Dünya nüfusunun giderek artması su ihtiyacının da buna paralel olarak artmasına neden oluyor. Buna bağlı olarak su ayak izinde önemli bir artış gerçekleşiyor.
- Yiyecek üretiminin artışı: Nüfus artışının dolaylı bir sonucu olarak yiyecek üretim faaliyetlerinde de artış yaşanıyor. Özellikle et üretimi su ayak izi üzerinde önemli rol oynuyor.
- Tarımsal faaliyetler: Nüfustaki ve yiyecek üretim taleplerindeki artış sebebiyle tarımsal faaliyetler çoğalıyor. Tarımsal faaliyetlerin beraberinde ise sulama ihtiyacı ve yüksek su tüketimi geliyor.
- Su kirliliği: Tarımsal ilaçların ve fabrika atıklarının sulara karışması su israfını ve dolayısıyla su ayak izini artırıyor.
Su Ayak İzi Nasıl Azaltılır?
Su ayak izini azaltmak toplumun yalnızca bir bölümünü ilgilendiren bir sorun değil. Bu konuda hem bireylere hem de şirketlere önemli sorumluluklar düşüyor. İşte, su ayak izini azaltmak için neler yapılmalıdır merak edenler için bazı tasarruf önerileri:
Bireyler için Su Ayak İzini Azaltma Yolları
- Su Kullanımını Azaltmak: Evinde ve iş yerinde küçük değişiklikler yaparak günlük kullandığın su miktarını büyük ölçüde azaltabilirsin. Örneğin; duş süreni kısaltabilir veya diş fırçalarken musluğu kapatabilirsin.
- Suyla Çalışan Cihazların Kullanımını Azaltmak: Evlerde çamaşır ve bulaşık makinesi başta olmak üzere suyla çalışan çeşitli cihazlar bulunuyor. Bu cihazları tam kapasiteyle kullanmak daha az çalışmalarını ve dolayısıyla daha az su harcanmasını sağlayabilir. Böylelikle su ayak izini azaltabilirsin.
- Yağmur Suyundan Faydalanmak: “Nasıl yani?” diye düşünüyorsan hemen bir örnekle açıklayalım. Bahçene yağmur suyunu depolayabileceğin bir sistem kurdurarak bahçe sulama gibi işlemlerde bu sudan faydalanabilirsin.
- Su Verimliliği Sağlayan Ürünleri Tercih Etmek: Su verimliliği sunan cihazları tercih etmek, su ayak izini azaltmana yardımcı olabilir. Düşük su kullanımı sağlayan duş başlıkları, musluklar ve tuvaletlerle evinde daha az su harcamanın yollarını bulabilirsin.
Ayrıca bakınız; Yenilenebilir Enerji Nedir?
Şirketler için Su Ayak İzini Azaltma Yolları
- Su Verimliliği Politikaları Uygulamak: Şirketler, su kullanımını azaltmak için su verimliliği politikaları belirleyebiliyor. Su tasarruflu armatürlerin kullanılması, sızıntıların düzenli olarak kontrol edilmesi, su kullanımının izlenmesi ve raporlanması gibi şirket politikalarıyla su ayak izi büyük ölçüde azaltılabiliyor.
- Üretim Süreçlerini İyileştirmek: Üretim yapan şirketler su tüketimini azaltmak için yapım süreçlerinde çeşitli iyileştirmeler yapabiliyor. Su tüketimini azaltmak için daha verimli ekipmanlar kullanmak ve su geri dönüşüm sistemleri oluşturmak, bu iyileştirmelere bazı örnekler.
- Su Geri Dönüşümü Yapmak: Atık suyu geri dönüştürmek hem üretim yapan hem de hizmet sağlayan şirketlerin uygulayabileceği bir politika. Şirketler atık su arıtma tesisleriyle anlaşarak veya geri dönüşüm sistemleri kurdurarak atık suyun temizlenmesini ve tekrar kullanılabilir hale gelmesini sağlayabiliyor.
- Eğitim ve Farkındalık: Şirket çalışanlarına su tasarrufu ve su kaynaklarının korunması konusunda eğitimler verilmesi su ayak izinin azaltılmasına katkı sağlıyor.
Su ayak izi kavramı, yakın gelecekte su arıtma şirketlerine olan ihtiyacı daha da artıracağa benziyor. Peki, yaşam için ihtiyacımız olan suyu bize geri kazandıracak bu şirketlere Midas yatırım hesabı ile yatırım yapabileceğini biliyor muydun? Hemen App Store ya da Play Store üzerinden Midas uygulamasını indir, geleceğin dünyasına yatırım yapmaya başla!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
